Henri BERGSON'un bir kitabı.. kitap türkçeye "güLme" oLarak çevriLmiştir..
gün boyu üstünde düşünmeden yaptığımız edimLerden biridir güLmek.. peki ama gündeLik hayatımızda bizi güLdüren şeyLer neLerdir, kimLere güLeriz?.. okuduğumuz ve/ya seyrettiğimiz bir yapıtta komik oLan nedir?.. bu soruLar üzerine düşünmeye başLadığımızda güLme ediminin hiç de o kadar koLay anLaşıLır oLmadığını, aristo'dan derin düşünmeLerin konusunu oLuşturduğunu fark ederiz.. bergson "güLme" adLı bu denemesinde bizi bu soruLarın cevapLarıyLa karşı karşıya getirmekte, hayatın ayrıntıLarı üzerinde düşünmeye davet eder..
altbaşlığı 'komiğin anlamı üstüne deneme' olan,
ayrıntı yayınları'ndan 1996'da çıkmış kitaptan pasajlar:
-yaşamla toplumun her birimizden istediği içinde bulunduğumuz durumu ayırt edecek hep uyanık bir dikkat, aynı zamanda bizim bu duruma uymamızı sağlayabilecek bir beden ve ruh esnekliğidir. gerginlik ve esneklik: işte yaşamın ortaya koyduğu birbirini tümleyen iki güç.
-insan bedeninin durumları, jestleri ve devinimleri; bu beden bize basit bir makineyi düşündürdüğü ölçüde gülünçtürler.
-kendi kendimiz olmaktan çıktığımız yerde öykünülebilir olmaya başlıyoruz. bir kimseye öykünmek, o kimsenin kişiliğinin içine girmesine izin verdiği özdevinimin çıkarılması demektir. bu da o kişiyi komik kılmaktır. çünkü komik; yaşama öykünen özdevinimdir.
-komik olan şey doğada değil, insanda vardır.
-yaşamın iç yumuşaklığına uymayan bir katılığın olduğu yerde, kılık değiştiren bir toplum, komik vardır. komik özden üstün olmak isteyen biçimdir; dikkatimizi insanın ruhsal yanından çok bedensel yanına çeker. bir kişi bize ne zaman bir nesne izlenimi verse güleriz.
"gülmeye ve deliliğe dair, delilik ile aklı ayıran çizginin, toplumun genel geçer yargılarının sınırında yer aldığını bilen birisi tarafından yazılmıştır. çizginin öteki tarafına geçene deli sıfatını takarak acımak, aslında çoğunluğun kendi varoluş biçimini aklamasından başka bir şey değildir. ama çizgiyi aşma cesaretini ve bilgeliğini gösterebilen de, ciddiyet sayılarının komiğini ortaya koyabilme özgürlüğünü kazanmaktadır.
ciddiyet-komiklik, akıl-delilik karşıtlıklarının bir durulan yer sorunu olduğunu bu kitapta daha iyi görebiliyoruz"
Bergson’un bu kitabında geçen şu tesbitini zaman zaman hatırlarım:
“Herkesin hüngür hüngür ağladığı bir vaazda bulunan adama niçin ağlamadığı sorulunca ‘ben bu cemaatten değilim’ cevabını vermiş.”
Bergsona göre “ağlamak” hakkında söylenen bu söz gülme hakkında söylenirse daha doğru olur...
