kutadgu bilig

entry103 galeri3 ses5
    102.
  1. 101.
  2. 100.
  3. türk şair ve düşünür balasugun'lu yusuf has hacib'in güzel eseri.

    Eserini Balasagun’da yazmaya başlayan Yusuf has hacip, 1068 yılında memleketinden ayrılarak Doğu Karahanlı Devleti’nin merkezi olan Kaşgar’a gitmiş ve eserini 18 ay sonra, 1069 yılında burada tamamlamıştır. Kitabını bitirince bunu, Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunmuş, Han da eseri çok beğendiği için Yusuf’u, takdiren “Hâs Hâcib (Ulug Hâcib)” tayin etmiştir.

    Kutadgu Bilig’deki kahramanların temsil ettikleri değerler:

    Kutadgu Bilig, dört ana karakter arasında geçen diyaloglardan oluşmaktadır. Eserdeki bu dört ana karakterin her birinin belirli bir sosyal rolü vardır ve her biri belirli bir değeri temsil eder:

    Küntogdı hükümdardır ve hukuku/adaleti temsil eder;
    Aytoldı vezirdir ve saadeti/devleti temsil eder;
    Ögdülmiş de vezirdir ve aklı temsil eder;
    Odgurmış ise akibeti/kanaati temsil eder.

    Kaşgârlı Mahmut ve onun eseri Divânü Lügati’t-Türk ile çağdaştır, hatta hemen hemen aynı yıllarda yazılmış olması o dönem Türkçenin gördüğü itibar açısından da dikkate değerdir.

    kutadgu bilig'den hoş beyit örnekleri:

    Kılıç til tüzer, hem budun kazganur,
    Kalem il tüzer hem hazine urur.
    Kılıç hem yurdu düzenler hem de halkı kazanır, kalem yurdu düzeltir ve hazineyi korur.

    Kişi könli tüpsüz teniz tek durur,
    Bilig yinçü sanı tüpinde yatur.
    insangönlü, deniz gibidir. bilgi, inci misali (o denizin) altındadır.

    Tenizdin çıkarmasa yinçü kişi,
    kerek yinçü bolsun kerek say taşı.
    Kişi, (o) denizden inciyi çıkarmazsa, ister inci ister taş olsun hepsi bir.

    Kişig til agırlar bulur kut kişi,
    Kişig til uçuzlar barır er başı.
    insanı, dil kıymetlendirir, insan da onunla mutlu olur, insanı dil değerden düşürür, insanın dili yüzünden başı da gider.

    Mini emgetür til idi ök telim,
    Başım kesmesüni keseyin tilim.
    Bana dilim pek çok eziyet çektiriyor, Başımı kesmesinler de ben dilimi keseyim.

    Bilip sözlese söz biligke samur,
    Biligsiz sözü öz başını yiyür.
    Söz: bilerek söylenirse, bilgi sayılır; Bilgisizin sözü kendi başını yer.

    öküş sözde artuk asıg körmedim,
    Yana sözlemişte asıg tulmadım.
    Çok sözden hiç fazla fayda görmedim Ama söylemek de faydasız değildir.

    Togoglı ölür kör kalır belgü söz,
    Sözüng edgü sözle özüng ölgüsüz.
    Bak doğan ölür, ondan eser olarak da söz kalır. Sözünü iyi söyle ölümsüz olursun.

    Özing asgı bolma budun asgı bol,
    Budun asgı içre özing asgı bol.
    Kendi çıkarını kollama, halkın çıkarını gözet, Kendi çıkarını, milletin çıkarı içinde gör.

    huzur içinde uyu büyük türk bilgesi yusuf has hacip...
    1 ...
  4. 99.
  5. Temsili karakterlerin karşılıklı konuşturulması nedeniyle Ahmet Bican Ercilasun için Türk edebiyatının ilk tiyatrosu niteliğindedir. eser üzerine çalışmalar yapmış olan Erkan Göksu'ya göre; eserin ismi "mutluluk veren bilgi" değil de "kut/devlet sahibi kılma bilgisi" olarak çevrilmesi daha uygundur çünkü eserin temel amacı, güç ve iktidara kavuşturma ve kut'u yani elde edilen iktidarı koruma bilgisini vermektir. Eserde kut'u temsil eden vezir Aydoğdu kut'un korunması/elden çıkmaması için hükümdarın gafil ve ihmalkar olmaması, meşverete önem vermesi, alimlere kol kanat gerip yanından ayırmaması, cömert ve tevazu sahibi olması, herkesin ortak menfaatini gözeten düzgün bir töre (kanun) koyup bu töreyi yabancı da olsa oğlu da olsa herkes için eşit şekilde tatbik etmesi ve birçok konuda mutedil olması lazım geldiğine parmak basar. Askerde iken Bitlisli bir arkadaş ile üzerine sohbetler yapardık. Ah ne leziz olurdu o sohbetler efendim, evet.
    4 ...
  6. 98.
  7. lisede "kutad gubilig" diye dalga geçerdik. mutluluk bilgisi anlamına gelir.
    3 ...
  8. 97.
  9. 96.
  10. ey nimet sahibi ölüm senin sıkıntındır, ey sıkıntı sahibi ölüm senin nimetindir.
    1 ...
  11. 95.
  12. aytoldı sen ben misin?

    665 ve 666. beyit

    Yana sözledin sen yeme sözledim
    seve baktın erse yüzüm kizledim

    Özüm körkitür öz kılınçın sana,
    ayur kılkım irsel ınanma mana

    tt:

    Sen tekrar konuştun, ben de cevap verdim;
    sevgi ile bakınca, yüzümü sakladım.

    bununla sana kendi tabiatımı göstermek,
    "tabiatım kararsızdır, bana inanma." demek istedim.
    0 ...
  13. 94.
  14. yusuf has hacip tarafından 11. yy da kaleme alınmış kutsal bilgi, mutluluk veren bilgi anlamını taşıyan uludağ sözlüğün tarihteki ilk versiyonlarından bir eser.
    2 ...
  15. 93.
  16. 975. beyit:

    “Biligsiz kişi köñli kum teg turur
    Ögüz kirse tolmaz ap ot yem önür.”

    Tt:

    “Bilgisiz kişinin gönlü çöl gibidir.
    Nehri akıtsan ne dolar ne de bir ot büyür.”
    5 ...
  17. 92.
  18. Kutadgu Bilig'de "kadın" eski Türk kültüründen çok farklıdır.
    " Ey dost arkadaş, sana kısa ve kesin bir söz söyleyeyim Bu kızlar doğmasa, doğarsa da yaşamasa daha iyi olur " 4511 " Kadınları evde muhafaza et, kadının içi dışı gibi olmaz" 4513 . Hâcib'in bu görüşlerini anlamak zor
    0 ...
  19. 91.
  20. "diğer bir toplumsal katman da bilginlerdir, ki bilginlerin bilimi toplumun yolunu aydınlatır. bilginleri pek çok seviniz ve onlardan saygıyla söz ediniz, az ya da çok, onların bilgilerini öğreniniz.

    yararlı ya da zararlı şeyleri birbirinden ayırt ederek, doğru ve temiz yolu tutan kimseler, bilginlerdir. olanakların ölçüsünde, bilimleri öğreniniz, bilginlere iyilik ediniz ve yardımda bulununuz, onlara dil uzatmayınız . . .

    yeryüzünde bu bilginler ve felsefeciler (düşünürler) olmasaydı, ekilmiş olsa dahi yerden yiyecek çıkmazdı . . . bir de doktorlar, hekimler, tabipler katmanı, gökbilimciler katmanı vardır. bunu öğrenmek için geometri okumalısın, ancak ondan sonra sana sayıbilimin kapısı açılır.

    çarpma ve bölmeyi öğren, onda birleri öğren, bu "kamil insan" için çok iyi bir sınavdır, bunu yap, sayıların karesini ve karekökünü iyice öğren, bunları öğrendikten sonra sayı köklerini ele al, toplama çıkartmayı öğren, alan ölçümlerine geç, cebir ve denklemleri oku, bir de euklides'in kapısını iyice çal.

    gerek dünya işi, gerek ahiret işi olsun, inan ki bilgin bunları sayı bilimi, aritmetikle birbirinden ayırıp saptar. aritmetik, sayıbilim, matematik bozulursa, dünya ve ahiret işi de onunla birlikte bozulur . .

    her türlü iyi söz kitaplarda bulunur; yazılmış olan söz unutulmaz kalır. yazanlar kitapları yazmamış olsalardı, bu felsefe ve bilgileri biz nasıl öğrenebilirdik?
    bilginler ve felsefeciler yazıp bırakmamış olsalardı, bizden önce yaşayanlardan kim söz edebilirdi?

    hangi işte akıl (us) önayak olursa, o iş başarıyla sonuçlanır. insan aklını kullanır ve işine bilgi ile başlarsa, giriştiği tüm işlerde başarıya ulaşır. insanda us (akıl) ile birlikte bilgi de bulunursa, o bilgisiyle her işte başarılı olur. her işe bilgiyle başlayınız ve ona göre davranınız. işi us (akıl) ile anlayınız, bilgi ile biliniz. insan amacına usla (akılla) ulaşır; önce bilgi edininiz, iyice kavrayınız, sonra işe girişiniz.

    yazmalı, okumalı ve başkalarının dediklerinden yararlanmalıdır, kişi böyle bilgin olur. çok kitap okumalı, konuşmayı bilmeli, şiirden anlamalı, şiir yazmalı, gökbilimden, tıptan anlamalı, aritmetiği ve geometriyi kavramış, alan ölçümü bilimini bilmelidir.

    yabancı dilleri öğrenmeli, yabancı yazıları bilmelidir. içki bilginin ve usun (akılın) düşmanıdır.
    0 ...
  21. 90.
  22. "ay iç taş biligli ay hakkul yakin
    közümde yıraksın gönülke yakın"
    0 ...
  23. 89.
  24. Ne güzel demiş:
    "Helalin adı kaldı, onu gören yok.
    Haram kapışıldı, hâlâ doyan yok."
    0 ...
  25. 88.
  26. Kutadgu Bilig. "kut'a,(mutluluğa) eriştiren bilgi"nin kitabıdır. Balasagunlu Yusuf, eserinde mutluluğun, bahtın, uğur ve meymenetin, iyiliğin hepsini içeren kut'un nasıl elde edilebileceği üzerinde duruyor. Bu kut, insanı iki dünyada mutluluğa ulaştıracak olan erdemlerin bütünüdür. Böylece bu dünyada barışık, müreffeh, huzurlu bir topluma ulaşılabileceği gibi, öte dünyada da Tanrı'nın razı olduğu insanlar olunacak ve tanrı'nın mükafatlarına ulaşılacaktır.

    Kutadgu Bilig sıradan bir siyasetname, devlet yönetimi kitabı değildir. Esasen, insanın var oluşunun nasıl ve neyle yüceltilebileceği üzerinde durulmakta; bilgi, akıl, zeka, iyilik ve kötülük kavramları, dünyanın faniliği, ahiretin bekası vurgulanmaktadır. Tanrı'ya bağlı bulunma, ölümü ve ahireti unutmama, akla ve bilgiye değer verme, çocuk eğitimi, her işte doğruluktan ayrılmama, dünyanın geçici zevklerine kapılmayıp nefsin isteklerine hakim olma; zorbalık, hırsızlık ve haksızlıktan kaçınma; yalan, dedikodu, acelecilik, gevezelik ve içki, kumar gibi kötü alışkanlıklardan uzak durma; iyilik cömertlik, merhamet, sözünü az ve yerinde kullanma gibi olumlu hasletlere yönelme; iyi bir ad bırakmaya çalışma öğütlenmektedir. Bilgiye ve akla sahip iyi ve erdemli insanların oluşturduğu; bilgi ve adaletle yönetilen erdemli toplumların nasıl kurulabileceğini gösteriyor bize. Kutadgu bilig eski yunan'dan klasik islam bilgisine ulaşan felsefenin asyalı türk'ün binlerce yıllık devlet ve toplum tecrübesiyle, dünya görüşüyle harmanlanmış bir şeklini sunuyor bize. Kutadgu bilig, Türk'ün gönlünde ve kafasında damıtılmış evrensel bir devlet ve toplum felsefesi olarak değerlendirilebilir. Bu bin yıllık "mutluluk bilgisi"nden, erdem hazinesinden bugünümüzün ve yarınımızın da kutlanacağı şüphesizdir.
    5 ...
  27. 87.
  28. Töre'yi detaylı bir şekilde öğrenebileceğiniz kutsalımsı kitap.
    0 ...
  29. 86.
  30. Mutluluk verdiğim doğrudur. Zira nüfus cüzdanımda öyle yazıyor.
    0 ...
  31. 86.
  32. dönemin arap ve fars dil egemenliğinin aksine türkçe yazılmıştır. Burası önemli..

    günümüz türkçesindeki adı: mutluluk veren bilgi ya da devlet olma bilgisi. yusuf has hacib hakaniye lehçesi ile yazmıştır. Esasen atfen yazılmış bir eserdir. bkz. ebu ali hasan bin süleyman arslan.

    MEsnevi tarzında ve aruz vezniyle yazılmıştır. Türk edebiyatında siyasetname'nin ilk örneğidir. Bakın burası da çok önemli; Eserde arapça kökenli temel islami terimler yer almamıştır. arapça sözcükler yerine tenri, tamu, yeki ferişte, ruza, namaz vb kelimeler kullanılmıştır.
    1 ...
  33. 85.
  34. Yusuf has hacip yazmıştır. Türkçesi kutlu bilgi. Ve lise edebiyatından öğrendiklerimin sonu.
    2 ...
  35. 84.
  36. (bkz: kut) veren bilgi anlamına gelir.
    (bkz: yusuf has hacib)’in 11.yy’da yazdığı, mesnevi tarzında ilk eserimiz, ilk siyasetnâmemizdir. 
    11. yüzyılda sahip olunan açık toplum düşüncesi savunulmuş ve iyi bir yönetimle hem bu dünyada, hem öbür dünyada mutlu olmanın yolları anlatılmıştır. 
    16 ...
  37. 83.
  38. Bu dönem tıpkı basımlarından biraz okumam gereken kitap ama gel gör ki adamlar yazarken yazı değil karalama tekniği kullanmış.
    1 ...
  39. 82.
  40. Yusuf has hacip'in ölümsüz eseridir.
    0 ...
  41. 81.
  42. 80.
  43. Mutluluk veren bilgi manasında kullanılan kitaptır. Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır. Uygur alfabesi kullanılmıştır.
    1 ...
  44. 79.
  45. bu dünya işi bir oyuna benzer, ayağını istersin, o sana başını verir. (5927)
    3 ...
© 2025 uludağ sözlük