Kozan Sancağı ilk olarak 1519-1540 yılları arasında Osmanlı Tahrir Defterlerinde kayıt altında gözükmüştür. 1700'lü yılların başından itibaren 1865 yılına kadar bölgede Kozanoğulları Türkmen beyleri hüküm sürmüştür. ilk olarak Feke kazasının Belenköy yöresini kontrol altına alan Kozanoğulları, kısa sürede tüm sancağı hakimiyetleri altına almışlardır. Ancak 1865 yılında, Derviş Paşa ve Cevdet Paşa'nın kumandasındaki Fırka-i islahiye ordusunun müdahalesi sonucu sancak yeniden Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Sancak kuruluşundan yıkılışına kadar Adana Eyaleti'nin bir sancağı olmuştur. Sancak, Osmanlı'nın yıkılışına kadar devam etmiş, yıkıldıktan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin yeni idari birim düzenlemeleriyle birlikte 1926'ya kadar il olarak kalmıştır. 1926'da Adana'ya bağlı bir ilçe konumuna getirilmiştir.
Kozan Sancağı'nın, tüm dönemlerinde 4 kazadan (ilçeden) oluştuğu sanılmaktadır.
Sis Kazası (Sis kazası aynı zamanda sancağın merkezidir. Sis kazası ve buna bağlı Aşağıkaracalar Oruçlu ve Dağlıoğlu nahiyelerinden ve 89 köyden oluşmuştur.)
Kars-ı Zülkadiriyye Kazası (Kars-Zülkadiriyye kazasından oluşmuştur.)
Haçin Kazası (Haçin kazasından oluşmuştur.)
Feke Kazası (Feke kazası ve buna bağlı Araklı, Yukarıkaracalar, Mansurlu ve Oruçlu nahiyelerinden oluşmuştur.)
günümüzde ise bu bölge kozan, feke, saimbeyli, imamoğlu, tufanbeyli, aladağ, kadirli, sumbas ilçelerinden oluşan bir alanı kapsamaktadır. aynı zamanda bu bölge kozan'ın il olmasına dair kanun tekliflerindeki doğal kozan sınırıdır.
çeşitli idari düzenlemelerle 1519 yılında kurulan sancak.
yörede 1700-1865 yılları arası denetim sağlanamamış ve kontrol kozanoğlu türkmen derebeyliğine geçmiş olsa da kağıt üstünde sancaklığı devam etmiştir.
1923'te cumhuriyet ile birlikte yeni idari düzenlemeler neticesinde sancağın dengi olan il statüsüne kavuşmuştur.
1926'da ekonomik yetersizlikler nedeniyle birçok il ile birlikte ilçe olmuştur. o dönem ilçe olan iller arasında aksaray, osmaniye, silifke, siverek, ergani, gelibolu gibi yerler de mevcuttu.
https://galeri.uludagsozluk.com/r/1012735/+
haritada en batıdaki yeşil renkli bölge silifke sancağı.
onun hemen doğusu mersin sancağı.
onun doğusu adana sancağı.
adana sancağı'nın kuzeyinde yer alan sancak ise kozan sancağı.
en doğuda kalan bölge ise cebelibereket osmaniye sancağı.
yanlış hatırlamıyorsam sis sancağı olarak da geçmektedir. bölge üzerine (bkz: yılmaz kurt) hocanın pek çok çalışması mevcuttur. 19. yüzyılın ikinci yarısıyla ilgili daha detaylı bilgi (bkz: adem tutar) ın kitabından öğrenileceğini düşünüyorum. kitabı kurcalamamış olsam da temennim o yöndedir.
1923'e kadar varlığını sürdürmüş, 1923'te sancağın dengi olan il statüsüne çevrilmiştir. 2 dönem TBMM'de milletvekili çıkarmıştır.
1926'da ise ekonomik nedenlerle 15 kadar il ile birlikte ilçeye düşürülmüştür.
O dönem Kozan'ın kazaları/ilçeleri: Kars (Kadirli), feke, haçin (Saimbeyli).
Günümüzde ilçe olan Aladağ, imamoğlu, Tufanbeyli, andırın, Sumbas ise o dönem Kozan'a bağlı köyler.
Adana'ya bağlı 4 sancaktan biridir; Adana (merkez) sancağı, Kozan sancağı, Silifke sancağı, cebelibereket (Osmaniye) sancağı.
Kozan sancağının komşu sancakları ise; adana, cebelibereket, Maraş, Kayseri ve Niğde sancaklarıdır.
1926'da ilçeliğe düşürülmese idi bugün 8 ilçeli bir il olacaktı.
Yakın çevrede Aksaray, Osmaniye, Silifke gibi yerler de aynı dönem ilçeliğe düşürülmüştür.
çeşitli idari düzenlemelerle 1519 yılında kurulan sancak.
yörede 1700-1865 yılları arası denetim sağlanamamış ve kontrol kozanoğlu türkmen derebeyliğine geçmiş olsa da kağıt üstünde sancaklığı devam etmiştir.
1923'te cumhuriyet ile birlikte yeni idari düzenlemeler neticesinde sancağın dengi olan il statüsüne kavuşmuştur.
1926'da ekonomik yetersizlikler nedeniyle birçok il ile birlikte ilçe olmuştur. o dönem ilçe olan iller arasında aksaray, osmaniye, silifke, siverek, ergani, gelibolu gibi yerler de mevcuttu.
https://galeri.uludagsozluk.com/r/1012735/+
haritada en batıdaki yeşil renkli bölge silifke sancağı.
onun hemen doğusu mersin sancağı.
onun doğusu adana sancağı.
adana sancağı'nın kuzeyinde yer alan sancak ise kozan sancağı.
en doğuda kalan bölge ise cebelibereket osmaniye sancağı.
Daha da öncesinde Kilikya krallığının başkenti Kozan, tarih boyunca kent kimliği olan yerleşim olmuştur.
Bugün adana büyükşehir sınırları içerisinde yer aldığı için sanayi teşviki alamamasına rağmen 150 bine yakın nüfusu ile kendisine bağlı olan ilçelere halen sosyoekonomik merkezlik etmekte, kültürel anlamda kendisine bağlı tutmaktadır.
Bugün Aladağ, Feke, Saimbeyli, imamoğlu, Tufanbeyli ilçeleri halen sosyoekonomik anlamda Adana'ya değil, kozan'a bağlıdır.
Yerleşik yerli nüfusu ceyhan'dan çok çok fazladır.
Üstelik şehir ahalisi hep ilçenin yerlisi olmasından ötürü halkın kente bağlı ceyhan'dan daha fazladır.
Öyle ki Ceyhan otobana, demiryoluna ve Adana'ya çok yakın olmasına dolayısıyla imkan sıkıntısı çekmemesine rağmen Kozan'ın nüfusu daha çok artmaktadır.
Ki Kozan'ın tamamına yakını yerli nüfus iken Ceyhan'ın 3'te 1'i adana nüfusuna kayıtlı değildir.
Ceyhan'ın yerli nüfusu çok yakın olduğu için Adana'ya, göçle gelen nüfusu ise memleketine yahut deniz olan şehirlere göç etme eğilimindedir.
Kozan'dan göç etmek zorunda kalanlar dahi uzağa göç etmemiş, Adana'da Kozan girişinde sarıçam merkez ilçesini oluşturmuş ve burada Kozan kültürünü yaşatmaya devam etmiştir.
