günümüzde kırgızeli sınırlarında içinde bilge kül kadir han tarafından bulunan balasagun da kurulmuştur. yayılım alanı doğu-batı doğrultusunda olan bu devlet en şaşalı dönemini abdülkerim saltuk buğra han döneminde yaşamıştır.
(bkz: karahanli Türkçesi)
Başlı başına devlettir siyasi dili de Türkçenin orta dönemi olarak bilinen karahanli Türkçesidir.
Bilinen ilk islam devleti her ne kadar idil Bulgar diyenler olsa da.
Maveraünnehir bölgesinde kurulan ve eğitime en fazla önem veren türk devletlerindendir. Öyle ki burs ve burslu ögrenci kavramını ilk bulan ve dünyaya kazandıran devlettir.
islamı benimsemiş olduğu için eleştirilere maruz kalan devlet.
ancak şunu unutmamak gerek.
karahanlı devleti islamiyeti benimserken arap geleneklerini benimsemedi. özbeöz türk devletiydi.
ha keza müslüman olan ilk oğuzlarda böyleydi. özbeöz yalnız türk kültürüyle yaşamaktaydılar.
bugün dini müslümansa türk kültüründen uzaktır anlayışına sebep olan türk-islam devleti osmanlı'dır.
bugün osmanlı'nın kültürel olarak çokta etkin olamadığı toroslarda dahi siyasal islam yoktur. bölge türkmenleri tarihte olsun, günümüzde olsun milliyetçidir. peki dinen müslümanlar mı? evet. ama siyasal islam adı altında abartarak yaşamıyorlar.
tıpkı osmanlı'dan önceki türk-islam devletleri gibi. her şey dozunda, olması gerektiği şekilde.
türklerin araplaşması ile gram alakası olmayan türk devleti.
batının %90'ı orta doğu dinine inanıyor. bulgarlar, fransızlar, ingilizler gözüme hiç orta doğulu gibi gelmiyor. demek ki neymiş? zikrin olmadan önce fikrin olacak.
Edebiyat hocamın anlatırken "unutmayın her sakallı dedeniz değil ama dedeniz sakallı" diyerek anlattığı devlet. Dilleri oğuzlarınkine çok benziyormuş ama aynı değilmiş. iki boy birbiriyle kuzenmiş falan.
Karahanlılar Tarihte türkler için önemli yer edinmiştir.
Orta asya türk kültürü ile islam kültürünün birleştirilerek, Türk-islam kültür ve medeniyetinin kurulması karahanlılar ile başlamıştır. Bu devlet Orta Asya ve günümüz Doğu Türkistan toprakları üzerinde hüküm sürmüştü..
"Karahanlı" terimi, Karahanlı Türkleri tarafından bir kez bile kullanılmamıştır. Aksine onlar kendilerine Türk, dillerine Türkçe derken, diğer Türk gruplarını boy adları ile anıyordu.
ilk defa Rus tarihçi Grigoriyev 1874 yılında Karahanlı terimini kullanmış ve terim yaygınlaşmıştır.
