"Karahanlı" terimi, Karahanlı Türkleri tarafından bir kez bile kullanılmamıştır. Aksine onlar kendilerine Türk, dillerine Türkçe derken, diğer Türk gruplarını boy adları ile anıyordu.
ilk defa Rus tarihçi Grigoriyev 1874 yılında Karahanlı terimini kullanmış ve terim yaygınlaşmıştır.
Karahanlılar Tarihte türkler için önemli yer edinmiştir.
Orta asya türk kültürü ile islam kültürünün birleştirilerek, Türk-islam kültür ve medeniyetinin kurulması karahanlılar ile başlamıştır. Bu devlet Orta Asya ve günümüz Doğu Türkistan toprakları üzerinde hüküm sürmüştü..
Edebiyat hocamın anlatırken "unutmayın her sakallı dedeniz değil ama dedeniz sakallı" diyerek anlattığı devlet. Dilleri oğuzlarınkine çok benziyormuş ama aynı değilmiş. iki boy birbiriyle kuzenmiş falan.
türklerin araplaşması ile gram alakası olmayan türk devleti.
batının %90'ı orta doğu dinine inanıyor. bulgarlar, fransızlar, ingilizler gözüme hiç orta doğulu gibi gelmiyor. demek ki neymiş? zikrin olmadan önce fikrin olacak.
islamı benimsemiş olduğu için eleştirilere maruz kalan devlet.
ancak şunu unutmamak gerek.
karahanlı devleti islamiyeti benimserken arap geleneklerini benimsemedi. özbeöz türk devletiydi.
ha keza müslüman olan ilk oğuzlarda böyleydi. özbeöz yalnız türk kültürüyle yaşamaktaydılar.
bugün dini müslümansa türk kültüründen uzaktır anlayışına sebep olan türk-islam devleti osmanlı'dır.
bugün osmanlı'nın kültürel olarak çokta etkin olamadığı toroslarda dahi siyasal islam yoktur. bölge türkmenleri tarihte olsun, günümüzde olsun milliyetçidir. peki dinen müslümanlar mı? evet. ama siyasal islam adı altında abartarak yaşamıyorlar.
tıpkı osmanlı'dan önceki türk-islam devletleri gibi. her şey dozunda, olması gerektiği şekilde.
Maveraünnehir bölgesinde kurulan ve eğitime en fazla önem veren türk devletlerindendir. Öyle ki burs ve burslu ögrenci kavramını ilk bulan ve dünyaya kazandıran devlettir.
(bkz: karahanli Türkçesi)
Başlı başına devlettir siyasi dili de Türkçenin orta dönemi olarak bilinen karahanli Türkçesidir.
Bilinen ilk islam devleti her ne kadar idil Bulgar diyenler olsa da.
günümüzde kırgızeli sınırlarında içinde bilge kül kadir han tarafından bulunan balasagun da kurulmuştur. yayılım alanı doğu-batı doğrultusunda olan bu devlet en şaşalı dönemini abdülkerim saltuk buğra han döneminde yaşamıştır.
tarihte burslu eğitim sistemini uygulayan ilk devlettir. tarihte kurulmuş türk devletleri arasında eğitim konusunda önde gelen bir devlettir. kaşgarlı mahmut ve Yusuf has hacip' in eserleri hem Selçuklu Devleti'ne hem de Osmanlı Devleti'ne kılavuz olmuştur.
ismindeki kara kelimesi asaleti simgeleyen devlet. ayrıca türkler' e göre kara renk kuzey yönününü simgelerdi, (kuzey' deki deniz' e karadeniz denmesi gibi) bu da bu ismin verilmesinde etkilidir.
ancak resmi dilinin türkçe olduğu bilgisi hatalı olmasa da eksik bir bilgidir. arapça ve soğdca ile birlikte resmi dildir türkçe.
islamiyeti hanedan ve halk olarak ilk kabul eden türk devletidir. daha islamiyeti kabul etmelerinin üstünden yarım asır geçmeden 'allahın ganunnarı', 'gavurlara ölüm' havasında dolanmaya başlamışlardı. bu sebeble başta uygurlar olmak üzere gayrimüslim türk halkları ile epey uğraşmışlardı. bu devlet daha sonra doğu ve batı karahanlılar diye ikiye ayrılmıştır pek bilinmez bu.
