çalışmalar da bir çok ülkeden bir çok milletten bilim insanları hiç bir devletere bağlı olmadan çalışıyor. bir adı olmadıgı söylendi fakat m-87 yıldızı olarak adlandırabiliriz dediler. sadece sayıdan öte bir isim de takmayi söylediler. evet arkadaşlar resimde gördüğünüz şey bir galaksi'nin çekirdeği.
bugün görünen görselle birlikte çapının 100 milyar km olduğunu söylediler. Işığı yutuyor. Yer Çekimi burada o kadar güçlü ki IŞIK dahi kaçamıyor. Fizik kurallarının çözüldüğü yer burası. Bundan önceki gördüklerinizin hepsi canlandırma idi. Bu fotograf bir kara deliğin ilk fotografı. ilk gerçek fotografı. Etrafında toplanma diski adı verilen bir madde olduğu da söyleniyor. daha önce ki similasyonlar kadar ince değil daha da kalın olduğu söyleniyor. ve aynı zamanda (bkz: doppler etkisi)nden bahsediliyor.
eklemeden geçemeyeceğim. beklenmeyen ve çatışan? izafeyet teorisiyle ilgili beklemediginiz veya çatışan bir şey buldunuz mu diye sordu bir muhabir. fakat bilim insanı "maalesef bulamadık." diye ekledi. evet arkadaşlar einstein'ın 100 yıl önce söyledigi teoriler bugün her harfiyle gerçek çıktı. 100 sene önce ki teorilerle buraya gelen insanoğlunun 100 sene sonra neler yapacağını biz düşünelim.
1- kara delik ilk defa görüntülendi.
2- Güneş kütlesinin 6.5 milyar katı
3- (bkz: Event Horizon Telescope) tarafından çekilen görüntü paylaşıldı.
4- 54 milyon ışıkyılı uzaklıkta
5- şu anlık bilinen en büyük galaksi oldugunu öğrendik.
son olarak astronotların lafını ekliyorum. "Görünmez olduğunu düşündüğümüz şeyi gördük."
Bilim adamları, M87 galaksisinin merkezinin Event Horizon Telescope verilerini kullanarak bir kara deliğin ilk görüntüsünü elde ettiler. Görüntü, Güneş'ten 6,5 milyar kat daha büyük bir kara deliğin etrafındaki ışık bükülmesinden oluşan parlak bir halkayı göstermektedir. Bu uzun süredir aranan görüntü, süper kütleli kara deliklerin varlığına dair bugüne kadar elde edilen en güçlü kanıtı sundu.
iki önemli kısımdan oluşan uzay-zaman fenomeni; olay ufku ve tekillik.
olay ufku denilen bölge içerisi karanlık olarak gözüken çembersel bölgedir. bu karanlık çember ise aslında karanlık bir küredir. sadece dikkat ettiyseniz genelde simülasyonlarda onun iki boyutlu halini görürüz. bu kara deliklerin genel gösterim biçimlerinden biridir. bu kürenin sınırları ise bizim gerçekliğimizin bitip bizimki ile etkileşmeyen başka bir gerçekliğin başladığı sınırlardır. yani içinde yaşadığımız evrende bu sınırı geçen bir nesne bizim gerçekliğimizden kopup olay ufkunun içerisinde başka yasalarla incelenmesi gereken bir hale bürünür. biz sadece olay ufkunda o cismin olay ufkunu geçmeden önceki son andaki halini görürüz. bir başka deyiş ile, olay ufkunu henüz aşmamış sınırdaki fotonlar, cisim sınırı geçmeden önce etkileştiği cisimden retinamıza düşerek bize o cismin son görüntüsünü verir. olay ufkunu geçen cisimdeki değişimleri görmemiz ise artık imkansızdır. çünkü oradan retinamıza gelen bir foton artık olmayacaktır. bunun sebebi ise tıpkı cisim gibi olay ufkunu aşan fotonların bu bölgeden kurtulmak için gerekli mesafeyi kat edememesidir. olay ufkunun sınırından sonra uzay-zaman ters orantılı ve eksponansiyel bir şekilde değişiklik gösterir. sınırı geçtiğiniz andan itibaren mesafeler dramatik biçimde uzayıp sonsuza yakınsarken zaman ise aynı biçimde kısalıp sıfıra yakınsar. dolayısı ile ışık hızı bu mesafeyi asla kat edemez. tekilliğe yaklaştıkça uzay ve zamanın geometrisi geri döndürülemez bir şekilde birbirine geçer, karmaşıklaşır ve gerçekliğimizdekinden çok farklı bir hale bürünür.
bu noktadan sonra ise artık kara deliğin son kısmına geliriz; tekillik. tekillik sıfır hacme ve sonsuz kütleye; yani sonsuz yoğunluğa sahip noktadır. burası hakkında da tıpkı olay ufkundan sonrasında neler olduğunu bilmediğimiz gibi hiçbir şey bilmeyiz. fiziksel olarak da görüntüleyemediğimiz için bu nokta bizim için teorik bir nokta olarak kalır. muhtemelen gerçekten de böyle bir nokta olsa bile bunu ve ek olarak olay ufkunun içerisini bilinen yöntemlerle görüntülemenin bir yolu yok. evrende limit hız ışık hızı oldukça bu durum böyle olmaya devam edecek. görüntüleyebileceğimiz tek şey olay ufkunun siyahlığı, yani o bölgeden bize fotonların ulaşamayışının fotoğrafıdır. hatta önümüzdeki günlerde muhtemelen bu fotoğraflardan birini de ilk defa görmüş olacağız.
kuantum mekaniği çerçevesinden tekilliği değerlendirdiğimizde onun bir noktada küçülmeyi bırakıp sabit kaldığı teorilere ulaşırız. çünkü kuantum mekaniğinde her şeyin bir kuantı; yani en temel hali, en küçük hali veya en kısa hali mevcuttur. enerjinin kuantı, uzayın kuantı, zamanın kuantı vesaire gibi... dolayısı ile uzayın kuantı planck uzunluğu olduğundan ötürü tekilliğin boyutunun da sıfır değil de planck uzunluğu kadar olduğu düşünülür. böylece tekillik sonsuzluk yerine belirli bir yerde belirli bir boyutta kalmış olur. tabii bu sadece bir teori. gözlem yapamadığımız için bunu da bilmemiz imkansız. evrende bilgiyi ileten limit hız ışık hızı olduğu müddetçe bunu öğrenmemiz mümkün değil. bize ışıktan daha hızlı biçimde bilgi iletimini sağlayan bir şey gerek ki çözüme ulaşalım. ancak bu durumda da einstein'ın "evrende hiçbir şey ışıktan hızlı gidemez" diyen ve bilim insanlarının bugüne dek en temel yasalardan biri olarak kabul ettiği yasasını çiğnemiş olacağız ki bu durum fizik kitaplarının yeniden yazılması anlamına gelir. kısacası tam bir ikilemdeyiz.
hawking ışıması yayar. hepten kara değildir. bi de cisimleri yok karaydı, yok sarı cüceydi, vay efendim atarca diyerek ötekileştirmeyi bırakın artık.
kin ve nefretinizle dünya toplumlarını 200 parçaya böldünüz, sıra evrene mi geldi?
uzay-zaman geometrisini eğip bükebilen bir fenomen. normalde karadeliğin çevresinde iseniz zaman yavaşlar. neden? çünkü o bölgedeki uzay-zaman belli bir ölçüde eğrilmiştir. eğer bu eğrilik uzay-zamanın başlangıç noktasının bitiş noktasının üzerine kapandığı bir eğrilik ise o bölgede yerel bir kapalı zamansı eğri oluşur. eğer bu eğrinin evrenin farklı bir konumunda bağlantılı olduğu bir başka eğri yani beyaz delik varsa o zaman da Einstein-Rosen köprüsü, yani solucandeliği oluşur. bu deliği kullanarak geçmişe gitmeniz fiziken mümkündür. ancak şöyle bir sıkıntı vardır. bu eğri karadeliğin tam merkezindedir. yani bunun için karadeliğin merkezine doğru yol almanız lazım. bu da tam olarak intihar etmek demektir. dışarıdan sizi gözleyen bir gözlemci aynı sırada sizi kara deliğin olay ufkunda donmuş bir şekilde görür. o görüntünüz sonsuza dek orada kalır. sizi siz yapan bilgi nereye gitti? o bilgi dışarıdan bakan gözlemci için kara deliğin yüzeyinde iki boyutlu şekilde kodlandı. eğer olay ufku diye bir şey olmasaydı ve karadeliklerin merkezinde neler olduğunu görebilseydik bu donuştan da bahsetmezdik. sizin açınızdan size ne olduğuna gelirsek de, en küçük yapıtaşınıza kadar paramparça olup karadeliğin merkezine yani tekilliğe gittiniz. sizi siz yapan bilgi kara deliğin merkezine ilerlerken karmakarışık ve tersinemez bir çorba haline geldi.
Gözlemlenmeden önce varlıkları tahmin edilmiş şeylerdir. Çünkü fizik matematiği kara deliklerin varlığına izin verir. Matematiksel olarak mümkündürler.
Kara deliklerin kütlesi içinde boyutsuz ve uzunluksuz, sonsuzca küçük bir noktada toplanmıştır. Bir düşünceye göre kara delikler 3 boyutlu bilgiyi 2 boyutlu bilgiye çeviren makineler gibi bir şeydir. Ki eğer bu doğruysa, biz de bir kara deliğin içinde olabiliriz.
Kara delikler information paradoxunu yaratır. Yani bilgi paradoksu. Evrende bilgi asla kaybolmaz, şekil değiştirir ama asla yok olmaz. Fakat kara delikler bilgiyi yok eder. Bunun 3 çözümü vardır.
1- Bilgi gerçekten yok olmuştur ve bütün fizik kurallarımız çöp olmuştur, yanlıştır. Fiziği baştan yazmalıyız.
2- Bilgi 3 boyuttan 2 boyuta indirgenerek kara deliğin yüzeyinde kodlanır. (O zaman evren de 2 boyutlu bir yüzey gibi davranılırsa, şişmesiyle ve herşeyiyle kara deliğe çok benzer. Biz de karadeliğin yüzeyinde yaşayan yaratıklar oluruz.)
3- Bilgi kaybolmamıştır. Kara delikler evrenin en iyi flash diskleri gibidir ve bilgiyi enkode edip bizim anlayamayacağımız şekillerde saklıyorlardır.
ne dünyası arkadaşlar güneşi çekebilecekleri mevcutmuş yanlış hatırlamıyorsam izlediğim belgesellerden.
hatta her galaksinin merkezinde devasa kara deliklerin olduğu kanıtlandı sanırım. en azından samanyolu galaksisinde durum böyle idi.
bunlar nötron yıldızlarının patlaması sonucu oluşuyordu. nötron yıldızının yoğunluğuna şöyle bir örnek verelim, yaşamış bütün insanların bir kibrit kutusu kadar bir yoğunluğa sıkıştığını düşünün.
işte bu yıldızlar içine çöke çöke en sonundasüpernova patlaması ile patlıyor. belirli bir büüyüklükte ise bu patlama nur topu gibi bir kara deliğimiz oluyor.
enteresan varlıklar bunlar. gerçi varlık mı yokluk mu desek... düşünün ışığı büküyorlar, çok yakından geçmiyorsa ışık ay gibi kara deliğin etrafında dönüyor... yakınsa tabi çekiyor içine...
içinde ne olduğunu asla bilemeyiz çünkü olay ufkundan sonra ışık bile çekiminden kurtulamaz ve dolayısıyla bize görüntü gelemez. yani o sınırdan sonra orada olmuş bir olay asla dışardaki bir olayın sebebi olamaz, bundan dolayı olay ufku deniyor.
kaba taslak olarak uzayda bazı niceliklerin bir araya toplanması sonucu oluşan, hacmi olmayan fakat kütlesi çok büyük olan uzay da birden fazla nesne. 2 ucu açık boru olarak düşünülebilir ve evrende yapılabilecek yolculuk kapısı olarak görülmesine rağmen içine girildiği anda uzay zamanının duracağı veya warp görevi görüp göremeyeceği belli olmayan nesne. "kara" olarak tanımlanmasının sebebi ise ışığı hapis edemiyor, yutuyor olmasıdır.
10 sene önce 8. Sınıftayken kara deliklerle ilgili ödevim vardı. Black holes yazıp, google'da aradım allah affetsin zenci pornolarına mı denk gelmedim, seks makinesi icat eden abilerin videolarını mı izlemedim, benzinle çalışan seks makinesi mi olur sorusunun cevabını almıştım.
