kalmar birliği

entry6 galeri1
    1.
  1. 1397 yılında norveç, isveç, danimarka ve bu ülkeler bağlı sömürgeler olan finlandiya, izlanda ve grönland ın tek bayrak altında oluşturduğu federe yapı.
    1 ...
  2. 2.
  3. 3.
  4. 4.
  5. 1397 - 1523 yılları arasında hüküm sürmüş olan danimarka, norveç ve isveç'in siyasi birliğidir. tabii norveç o zamanlar izlanda, faroe adaları, shetland adaları ve orkney'i; isveç de finlandiya''nın önemli bir bölümünü de kapsıyor. en geniş sınırlarına ulaştığında grönland'ı da kapsıyor ve almanya'nın içlerine burnunu sokmuş bulunuyordu.

    https://galeri.uludagsozluk.com/r/725829/+

    iskandinavya'yı kurmak dönemin aristokrasisi arasında hansa birliği'ne karşı yapılabilecek en iyi iş olarak değerlendirilmekteydi. bu dönemde danimarka kralı'nın kızı birinci margaret, isveç kralı'nın oğlu ve norveç kralı olan altıncı haakon'la evlendi. bu evlilikten olav doğdu.

    danimarka kralı dördüncü valdemar öldüğünde margaret kendisinin vekilharç olması kaydıyla oğlu olav'ın tahta çıkmasını sağladı. 1380'de norveç kralı altıncı haakon'un ölümüyle olav norveç tacını da miras aldı. sırada isveç tacı vardı ama ona meckelenburg dükü de olacak olan albert de adaydı.

    olav 1387'de taht yaşına gelemeden öldü. margaret danimarka konsülünü vekilharç olarak kalmaya ikna etti ama kraliçe ünvanını almaya yeltenmedi. bir yıl sonra aynı şeyi norveç'te de yaptı. bacısının torunu ve pomeranya prensi vartislav'ın oğlu olan bogislav'ı evlât edindi ve ona daha viking bir ad olan erik'i verdi.

    margaret'ın sonraki hamlesi erik'i taç sırasında birinciliğe çıkartmaktı. önce norveç konsülünü buna ikna etti. erik birinci sırada olmamasına karşın konsül rıza gösterdi. bu dönem isveç'te taht kavgası vardı. meckelenburglu albert isveç tahtına oturmuştu ancak soylular bunu tanımıyorlardı. bu fırsatı iyi değerlendiren margaret isveç konsülünün kendisini vekilharç olarak atamasını sağladı. zaten ortak düşman hansa birliği ve giderek artan alman baskısıydı. böyle bir durumda bir alman'ın isveç tahtına oturması düşünülemezdi.

    isveç'te yaşanan taht savaşını danimarka-isveç güçleri kazanınca meckelenburglu albert sap gibi kaldı. böylece üç ülke aynı vekilharçın altında birleşmiş oldu. erik 1389'da zaten norveç tahtına oturmuştu. 1396'da danimarka ve isveç tahtlarına da oturdu ve böylece üç ülkeli kişisel birlik tamamlanmış oldu.

    17 haziran 1397'de isveç'teki kalmar kalesi'nde kalmar antlaşması imzalandı ve üç ülke resmen birleşmiş oldular. ancak bu antlaşmadaki bir madde tam bir iskandinavya devletinin önüne taş da koyuyordu. yeni krallar ölen kralın soyundan seçileceklerdi ama üç ülkenin konsülleri aracılığıyla yöneteceklerdi bu ülkeleri. dış siyaset kralda olacaktı ama içişlerinde devletler kendi kafalarına göre takılacaklardı. yani anayasal bir birlikteliğin yolu tümüyle tıkalı biçimde bir konfederasyon kurulmuş bulunuyordu. zaten dönemin resmi belgelerinde kalmar antlaşması sıklıkla geçen bir terimken kalmar birliği deyimine rastlanmaz.

    birlik ilk yıllarda ortak amaçta başarılı işler yapmasına karşın sonraki yıllarda pek çok sorunla karşı karşıya kaldı. özellikle danimarka'da gücün giderek daha tek elde, yani kralda toplanması; kıta avrupası'yla yaşanan savaşların isveç'in ihracatını baltalaması sorunlara neden oluyordu.

    1430'a gelindiğinde ise durum daha da vahim bir hâl aldı. isveç ekonomik ve askeri anlamda birliğin en güçlü üyesiydi ancak kral danimarka'daydı. 1434'te engelberkt ayaklanması çıktı. iki yıl süren ayaklanma sonunda erik tahttan indirildi. danimarka kuvvetleri isveç'ten atıldılar. sonrasında ortak krallık tekrar sağlansa da isveç'te bağımsızlık ateşi bir kere yanmıştı.

    1448'te kral cristopher'ın ölümünün ardından isveç siyasi bir hamleyle sekizinci karl'ı kral seçti. 1449'da norveç de isveç'e katıldı. ancak holstein'ın kontları norveç ve isveç'li soyluların toplamından daha baskındılar ve danimarka konsülü'nün oldenburglu birinci christian'ı kral seçmesini sağladılar. böylece birlik bir kez daha sekteye uğramış oldu.

    1520'de ikinci christian yönetimindeki danimarka güçleri birliği silah zoruyla sağlamak için isveç'e yürüdü. tarihte stockholm bloodbath* adıyla anılan olay yaşandı. bağımsızlık taraftarı isveçli soylular, ruhbanlar ve politikacılardan oluşan yaklaşık 90 kişi idam edildi.

    1521'de isveç bir kez daha ayaklandı. her ne kadar başkent stokholm 1523'e dek düşmediyse de isveçli ayrılıkçılar vasa hanedanı'ndan gustav'ı kral seçtiler. 1528'de ise gustav resmen tâcı kafasına geçirdi. isveç 1983te 6 haziranulusal egemenlik bayramı olarak kutlamaya başladı.

    kalmar birliği'nin en sessiz ve sorunsuz üyesi norveç olarak kaldı. bunun nedenlerinin başında bölgede yaşanan veba salgını nedeniyle soyluların çok önemli bir bölümünün ölmesi gelir. isveç bağımsızlığını ilân ettikten sonra danimarka konsülü norveç'i resmen ilhak etti. norveç her ne kadar bunu resmî olarak asla kabûllenmemiş olsa bile duruma de facto rıza göstermiştir. günümüzde faroe adaları, grönland gibi bölgelerin danimarka'ya bağlı olmalarının nedeni de budur.

    altıncı koalisyon savaşı'nın ardından isveç ve danimarka arasında imzalanan kiel antlaşması ile danimarka tüm norveç anakarasını isveç'e bıraktı. prens christian frederick önderliğindeki norveç buna karşı çıktı ve bağımsızlık ilân etti. isveç'la yaşanan kısa bir savaşın ardından norveç bağımsız ülkeler arasındaki yerini aldı.

    sonrasında norveç bu kez isveç'in altında isveç norveç birleşik krallığı'na dahil oldu. bu birlik 1905'te norveç'in ayrılması ve isveç'in de bunu olaysız kabûllenmesiyle dağıldı.

    1953 - 1955 yılları arasında, bir dönem kalmar birliği'ni oluşturan bölgelerin günümüzdeki devletleri yani danimarka***, finlandiya*, izlanda, norveç ve isveç iskandinav kurulu*'nu kurdular.
    1 ...
  6. 5.
  7. ideal bir birlikmiş. keşke dağılmadan günümüze kadar devam etseymiş.
    0 ...
  8. 6.
  9. grönland'ın günümüzde halen danimarka'ya bağlı olmasının nedeni olan birliktir.

    danimarka, isveç, norveç, izlanda ülkelerini kapsayan bir federasyon olsa da bir yerden sonra krallığa dönüşmüştür.

    birliğin üç önemli ülkesi içinde yönetici güç merkezi danimarka olmuştur.
    birliğin aykırı çocuğu ise defalarca isyan eden ve danimarka tarafından kanlı bir şekilde isyanı bastırılan isveç olmuştur.
    norveç birliğin pasif elemanıdır. isveç'in aksine büyük fiili bir isyan gerçekleşmemiştir.
    1 ...
© 2025 uludağ sözlük