13. eskişehir film festivali'nde izlediğim, iyi insanların iletişimsizlik yüzünden birbirine düştüğü, sareh bayat'ın performansıyla ruhumuza dokunduğu film.
Bir Ayrılık filmi ile yollarımı kesiştirenlere teşekkür etmeyi borç bilirim. Kafanızda olan iran'ı silin gitsin, önyargılarınızı bir kenara bırakıp geçin ekran karşısına. Tam da mevsimi gelmişken yapın bunu. Bir haziran gecesine bırakmayın zira gerçek bir sonbahar filmi olsa da kışa da yakışmıyor değil. Tek ricam susmasını bilen, aklı başında, filmin sonunu tahmin etmeye çalışmayan kısacası film izlemesini bilen insanlarla izleyin. "aaa,oha, yuh,adi herif, vay şerefsiz, aptal kadın" vs tepkiler verecek olan seviyesizlerle izlemeyin bu filmi. Hatta mümkünse bir Allah'ın selamını çok görün bu insanlara. Sürekli olarak koşuşturduğumuz, çalışıp didindiğimiz,zorluklarla piştiğimiz şu hayat bu filmi izlemek için dahi çekilebilir. Sevmek böyle bir şey. Yerlere göklere sığdıramamak. Ben sığdıramadım, sizden taşsın biraz da. Klasik kitap kalitesinde, sanırsın ki yönetmeninin kıymeti yüzyıllar öncesinden bilinememiş de şimdilerde dirilmiş. Gerçekçilik, doğallık, yoğunluk vs bunlara değinmiyorum bile. Baştan sona buram buram kalite kokuyor, emek kokuyor. Ha bir de Kürtçe/zazaca biliyorsanız alt yazı olmadan çoğu şeyi anlarsınız. Anlarsınız ve sinirlenirsiniz. Beş kuruşluk çeviri kültürleri ile çevirmişler. Aleykümselam denir merhaba diye çevirirler. Hz Hüseyin'in şehitliğine yemin edilir, şehitlerimizin üzerine and olsun diye çevirirler. Doğunun ahlakına,doğunun vicdanına değsin gözünüz gönlünüz. Hayatımız boyunca görmeye çalıştığımız haklı-haksız kavramlarını yıkıyor ve yeni yeni tanışmış olduğum 'Daha haklı' kavramını iyice öğretiyor. Ahlak,ana-babaya hürmet,vicdan,hakkaniyet.. Simin olmak/Nadir olmak. Çağan Irmak, Nuri Bilge Ceylan, Zeki Demirkubuz ( evet Zeki Demirkubuz) izleyip vakit kaybetmeyin. Türk sineması sıçmıştır, biz sıvamayalım.
Dedim yaa hazirana bırakmayın diye..
Bambaşka bir film doğrusu bir ayrılık. sinemada gözümüze sokulan klasik iyi kötü kavramları, iyinin mutlak iyi kötünün mutlak kötü olduğu yalanı yok bu filmde. çünkü hayatın kendisini sinemalaştırmış asghar farhadi.
başroldeki erkek karakterin iran ı terk etmeme gerekçesi alzheimer olan babası. karısı 'baban senin kim olduğunu bile bilmiyor' dediğinde adamın cevabı 'ben onun babam olduğunu biliyorum' oluyor.
bu diyalog bana hasta babanın iran ı simgelediğini düşündürdü. ülke hasta ve bizi tanımıyor olsa da biz onun bizim ülkemiz olduğunu biliyoruz ve bu ülkeyi seviyoruz. ve de terk etmeyeceğiz.
kadınların değişime ve yeniye daha elverişli, erkeklerin ise daha gelenekçi ve muhafazakar olduğu konusundaki fikrimi de desteklemiş filmdir.
bir de filmden 'her ne yapıyorsak bunu çocuklarımız için de yapıyoruz' gibi bir sonuç çıkardım ki katılmamak elde değil.
asghar farhadi'nin yönettiği mükemmel bir film. ben hiç bir film de bu filmi izlerken hissettiklerimi hissetmedim. bak o kadar iddialı bir laf söylüyorum. çok basit bir konudan bu kadar üst düzey bir senaryo çıkarmak nasıl oluyor, yemin ederim anlamış değilim. hiç bir filmin olmadığı kadar gerçekçi. hiç bir filmin olmadığı kadar inandırıcı. ve oyunculuklar fevkalade . diyaloglar mükemmel. bir film de ne olması gerektiğini bu filmi izledikten sonra anlıyorsunuz zaten.
ps: hacı bu film hollywood'dan, brezilya'dan, arjantin'den, avrupa'dan, rusya'dan, çıksa yemin ediyorum türk sinemasını bu kadar sorgulamazdım. ama böyle bir film affedersiniz k*çımızın dibinde ki bir ülkeden çıkıyorsa hem de küçük gördüğümüz bir ülkeden çıkıyorsa, tutupta kimse bana bundan sonra türk sineması böyle iyi, şöyle güzel diye gelmesin. iran sinemasının bizden üstün olduğunu zaten biliyordum ama bu kadar fark olduğunu yemin ediyorum bilmiyordum. yazık.
zeki demirkubuz "benim son 20 yılda seyrettiğim en büyük filmdi." diyor. bunun üzerine çok fazla konuşmayada gerek yok sanırım. yinede bir kaç şey söylemek lazım.
filmin ana hikayesi bir karı kocanın boşanma mücadeleleri üzerine kurgulanmış. fakat filmin iç hikayesi daha çok bu boşanmanın yaratacağı anomi sonucunda insanların-yaşlısıyla, genciyle- bu ayrılıktan nasıl etkileneceği ve bunun nelere sebep olabileceği ile ilgili. filmin kurgusuyla alakalı çok ilginç bir yönü var. ortada hukuk dışı bir durum var fakat hemen hemen herkes haklı ve kendine göre sağlam gerekçeleri var. hiç bir karaktere sen tamamen maddi menfaat gözetiyorsun onun için haksız ifadelerde bulunuyorsun diyemiyorsun. filmin hemen her karesi bir olayla bağlantılandırılmış. kurgu açık vermiyor bu anlamda.
filmin etkileyici bir kaç yönünden biriside şu; film müslümanlara özelliklede iranlılara karşı hali hazırda mevcut olan bir kaba-saba, medeniyet nasipsizleri algısını yerle bir ediyor, ve yönetmen ülkesinin çok kaliteli bir tahşidatını yapıyor. özellikle nader in kızına olan düşkünlüğü, karısına olan özgürlükçü tavrı, babasına olan sevgisi ve saygısı, ve hak aramadaki o inanılmaz inadı örnek bir karakter olmasını sağlıyor bence.
hikayenin sonunun boş bırakılmış olması zannımca metaforik bir anlam içermektedir. eğer yönetmen nader in babasını yaşlanmış otoriter iran rejimi olarak düşünmüşse, gelecek nesil ya anne tarafını-kaçan, korkan- seçecek ve kısmen refah içinde yaşayacak, yada baba tarafını- savaşan, gelenekçi- seçerek zor içinde fakat dağılmadan bir arada yaşamayı tercih edecektir. sonuç olarak gözlü yaşlı bir yeni nesilden seçim yapması bekleniyor.
Senaryo ve kurgu ikilemi ile, el yakmayan bir bütçe ile çok güzel film yapılırmış. iran sinemasının ne kadar sağlam olduğunu bir kez daha göstermiştir bana. Ancak bir artı da başrol oyuncuları Peyman ve Leila'ya.. Sanki o ailenin içindeymişsiniz gibi sizleri de olaya ortak ediyorlar bir an da. Çok başarılı oyunculuklara sahiplerdi. Konuyu fazla da derine inmeden psikolojik bir ikilem içerisinde bize sunuyor film. Filmde siyah veya beyaz renk yok. Bir tarafı kötüleyip bir tarafı temiz ilan edemiyorsunuz. Bu yüzden her karakter gri renkte gözümüzde.. Filmde hayata dair temel ahlaki ve sosyal sorunların neredeyse hemen hepsi masaya yatırılıyor ve kararı seyirce bırakılıyor. Filmin güzelliği de burda başlıyor sanırım. Seyirci hiçbir karakteri mutlak suçlu yada suçsuz göremiyor. Bütün bu sorunlarla kafanız o kadar meşgul oluyor ki filmin muğlak sonunu bile eleştiremiyorsunuz.
Olaylar sıradan aile mevzusu gibi seyrederken bir sıradışı olayı verip, senaryonun içine bazı ikilemler ekleyip izleyiciyi de filme katmışlar. Aslında izlerken de bir tarafı doğru buluyoruz doğal olarak.. Film bir sonra ki sahnede verdikleriyle bize karşı tarafın doğruluğuna inandırıyor. Bu yüzden bir süre sonra 'sonu merak uyandıran' bir film oluyor. Çünkü sizi kanaatsiz bırakıyor.. Herhangi bir yanılgı içine düşmek istemediğiniz için de yorum getiremiyorsunuz. Burada da bir kişinin dini inançları karar vermenize yardımcı oluyor. Vicdan insanın en büyük mahkemesidir.. Birilerinin baskıları ile birşeyi kabul etsek bile, bir süre sonra bize rahatsızlık vermeye başlar. Eğer inançlarımıza da aykırıysa bu içimizde duramaz bazı şeyler. Doğruluk, ahlak, aile bağı ve özellikle vicdan üzerine çok iyi bir hikaye görüyoruz.
Ancak filmin tek eksiği bence müzik. Olmazsa olmaz bir filmde. Dramatik bir müzikle o kadar etkileyici olabilirdi ki sormayın gitsin.. iran sinemasına saygım kat kat artmıştır. Eğer bu filmin tipik kadına baskı, sert dini düşünceler içeren unsurları vs. tarzında olacağını düşünüyorsanız, düşünmeyin. izleyin, etkilenin..
imdb'de 8.6 basamagina yerlesmis, altın ayı alan ilk iran filmi. asghar farhadi filmi hicbir destek almadan bu filmi cekmis. turkiye'de cinebonus sinemalarinda vizyona girdi. yavas yavas bilinmeye basliyor turkiye'de de. dram turunde. sarsici oldugu soyleniyor. filmin suresiyse 123 dakika.
iran sinemasının hatta dünya sinemasının şaheseri sayılabilecek film.konu itibariyle tam bir çelişkiler yumağı, kör düğümler keskin açmazlar ..bir yandan boşanma arefesindeki çift buna karşın ortada olan bir çocuk beri tarafta yaşlı alheizmer hastası büyükbaba ve tüm bu olayların merkezinde içinde ve dışında düşük yapan ve bundan evin sahibini sorumlu tutan bir hizmetçi...ve en sonunda kur'an'ın hakemliği ve dananın kuyruğunun koptuğu an ..öbür tarafta mahkeme salonu ve çocuğun velayetinin kime verileceği merakayla bekleyen bir çift ..tüm bunlara şahit olan şahesere şahitlik eden sinemasever...
