tanım: iç anadolu yöresindeki yerli halkın kullandığı şivedir.
yıllarca doğup büyüdüğüm ankaramda kulaklarıma çalınan ancak dinlememek için yıllarca kaçtığım birşeyken birden bire hayatın anlamı olarak önümde bitiveren şive.
bilmeyenler için anlatalım nedir bu şive? (bu kısım tamamen benim gözlemlerime/atmasyonlarıma dayanıyor)
kendi içinde iki farklı kolu vardır. gonya* ve angara* bölümü ile çankırıyı da kapsayan kısım. vee ikincisi, asıl iç anadolu şivesi dediğimiz gırşeer* yozgat* bölümüne ait şive.
iki şive arasında yalnızca dikkat edenlerin bulacağı bir fark vardır. ğ faktörü.
hayatımı daha bir eğlenceli yapan bu yumuşak g olayı çok önem arz eder.
birinci bölümdeki birisi:
"nabıyonuz" derken asıl iç anadolu şivesi olan kırşehir-yozgat'ta bu tümce "nabıyoğuz" olur. siz hayatınızda hiç ğ faktöü kadar samimi, sıcak bir hede gördünüz mü?
önemle belirteyim ben bir iç anadoluluyum ve aslında bölgelerin, ülkelerin önemli olmadığını düşünen biriyim. ve önemle altını çizeyim bu yazıda amacım makara yapmak değil, gerçekten de hayatımıza samimiyet katan ğ faktörünü açığa çıkarmak, yazılı internet literatürüne kazandırmaktır amacım.
yaşasın iç anadolu şivesi, kahrolsun yıllarca laz ve kürt şivesini samimi gibi anlatan filmler. kahrolsun istanbul şivesi emperyalizmi.
"-nerelisin?" sorusuna vurgulu ve gururlu bir şekilde "-angaralıyıh" cevabını almanız münkündür. ** isimlerin sonunna gil eklerler. naimegil ,ayşegil,ziyagil... birde sinirlendiklerinde *"-lan bebe ne ....."ile başlayan cümleler kurulur...
bursa'da biryerlerde duydugumda duygulanmama sebep olan muthis armoni * bu arada "k" harfini kullanamayan içanadolu insani niye butun illerine k harfi olan isimler vermis anlayamam. örnek: ankara, konya, kırsehir, cankiri.
ayriyeten bu siveyi bilen ve benimseyen bir insanin ankara'yi sevmemesine imkan yoktur. ankara'nin nesini sevdigimizi merak eden istanbullu arkadaslara selam ederim.
şimdiye kadar bu güzide şivemizin önemli bir koluna, yozgat'a ait bir kullanımdan bahsetmediğim için nasıl utandım anlatamam? yozgat şivesi'nde, "yapacaksın" , "edeceksin" kullanımları yerine "yapaciğin" , "ideciğin" denilmektedir.
martin edilen'in tespit ve tasnifine göre iki farklı kollanda gümbür gümbür ilerlediğim ağızdır . asıl kol grubundan gırşeer den atak yaparken, 1.koldan da angara hattından durdurulması güç hücumlar yapıyorum.
- genizsi(nazal) n nin kullanılması (bkz: nörüyon)
- k / g (bkz: gonya)
- k / h (bkz: tabah) değişimleri iç anadolu ağzının karakteristik özelliklerindendir.
batı iç anadolu bölümü, gonya kısmında diğer yerlerde bulunmayan bir özellik daha vardır: "gonya 'ya'sı"
efendim malum konuşurkene çoğumuz "ya" sözcüğünü kullanıyoruz. genelde bir ifadedeki tepki belirten vurgunun altını çizmek için kullanıyoruz. "ne var yaaa!" örneğinde olduğu gibi. yalnız türkiye genelinde kullanılan bu "a'sı uzun ya" gonya'nın gendiğe has "ya"sından farklı. gonya "ya"sında a sesi olabildiğine kısadır ve kullanım olarak da bir tepki amacı gütmez. kullanıldığı özel bir yer de yoktur, her cümlenin içinde kullanılabilir.
en bilinen kelimelerinden birisi ne yapıyorsun anlamına gelen ''nöörüyon'' dur. ankara-konya-kayseri yörelerinde ''nöörüyon'' şeklinde telaffuz edilen bu kelime, eskişehir yöresinde, ege'ye komşuluğun etkisiyle ''nöören''e dönüşür.
örnek:iricebin gaynı mıstaafendinin gucçüğu maamıt ilaağiniyi ilaağnden boca itti.
meal:recebin kayınbiraderi mustafa beyin küçük oğlu mahmut lahanayı leğenden yere döktü.
