amerika ya da ingiltere gibi devletlerin solculara destek vermediği savaştır. bu ülkelerden ve dünyanın bir çok yerinden solcu birliklere katılmak için 10 binlerce gönüllü gelmiştir ancak bu bireysel gönüllülüktür bu devletlerin işiyle olmamıştır. avrupa kapitalistleri dünyada yayılmakta olan sosyalizm dalgasını görmezden gelerek komunistleri destekleyecek ha güldürmeyin adamı. kapitalizm nasıl kendini sosyalist baskıya karşı savunmak için alman faşizmini görmezden gelmişse ispanyada da komunistlerin ellerini ayaklarını bağlamıştır. stalinin bile sattığı ispanyol komunist ve anarşistler silah ve cephane sıkıntısını sürekli yaşamışlardır. almaya bu dönemde francoya yani düşünce kardeşine son derece yüksek yardım etmiştir.
franco sadece franco değildir, franco faşist francodur ispanyanın hitleridir. guernicayı -ispanya toprağı-kendi toprağı- alamayınca , alman jetlerine-hitlere- bombalatmıştır. yerel halk kollektivizmden dolayı karınlarının doymaya başlamasından ve franconun ne mal olduğunu bildikleri için büyük oranda komunistleri ve anarşistleri desteklemişlerdir.almanya ise avrupanın demokratik! ğlkelerinin gözü önünde 2. dünya savaşının provasını yapmıştır. peki halk neden kaybetmiştir? stalin satmıştır onları söz verdiği silah yardımını , askeri yardımını yapmamıştır. solcular birbirine düşmüş faşistlerle savaşmaları gerekirken kendilerine çevirmişlerdir silahlarını. stalin neden böyle bir şey yaptı derseniz önce şunu söyleyim 2 hamle ötesini göremediği için başarısız olmuştur ve bu ispanyolları sattığı gerçeğini değiştirmez. stalin almanyanın yani faşizmin yani kapitalizmin en vahşi çeşidinin ilk hedefinin rusya olacağını düşünmüş-ki almanya fransadan sonra rusyaya dalmıştır- ve ispanya da güçlü bir sosyalist karakol kurmak istemiştir ancak komunistlerin tel çatı altında toplanmadan bunun imkansız olduğunu düşünmüş ve komunist parti için savaşmayan birlikler illegal ilan edilmiş silahları toplanılmak istenmitir e doğal olarak silahlar verilmemiştir gelde kendin al gibi bir durum olmuştur.
sözün özü franco masum bir milliyetçi değil, bildiğin faşisttir.
dünya çapında ne kadar emperyalist, amerikan kapitalisti, bilmem ne, global sermaye sahibi, ipini koparan, komünist varsa solculara yardım ettikleri savaştır.
milliyetçilik, ulusalcılık denilen olgu kime nasıl batıyor diye buradan görülebilir. nihayetinde franco savaşı kazanmıştır ve dönemini başlatmıştır. (not/edit hede: bir takım entel dantel gerzek takımı franco'ya faşist derler, değildir. bu adamlara göre zaten atatürk te faşisttir, ben de faşistimdir. hatta depremlerde faşisttir, sivri sinekler bile faşisttir.)
en önemli notlarından birisiyse enternasyonalist devrimcilere bir slogan kazandırmasıdır bu savaşın; "non pasaran" veya "no pasaran", yani geçit yok. bu sloganlar madrid'in her yerindeydi ve devrimciler arkalarına aldıkları destekle milliyetçileri madrid'e sokmamaya niyetliydi.
tabii ki tarihin en büyük ayarlarından birisini yediler böylelikle; 1939 da madride giren franco "han pasado" demiştir; işte geçtik.
hitler in yeni savaş oyuncaklarını denediği alan.fransa ve ingiltere pek ses çıkarmamışlar yaramaz çocuğa.oyunun tehlikeli olduğunu bir sene sonra anlamışlardır ta ki.
franco'nun falanj sürüngenlerinin halkın üstüne bomba olarak yağdığı, faşist kordalılarının ölüm saçtığı savaş. tam 600bin kişinin ölümüne yol açan savaş, 2.paylaşım savaşının provası gibiydi. halkın üstüne yağan bombalar ve ölümler... hiçbir şey bu savaşı haklı çıkaramaz, tek haklı taraf varsa o da halkın kendisi olan cumhuriyet yanlısı olan sosyalist cepheydi.
kutup yıldızı adlı müzik topluluğunun ispanya iç savaşı ile ilgili bir marşı.
"bir koridor gibi çın çın öten daracık sokaktan ayaklarını vura vura uluslararası birlikler geçiyordu.
kimler yoktu ki aralarında?
uzun saçlı aydınlar, inatçı komünistler, nietzsche bıyıklarıyla yaşlı, sovyet filimlerindeki jönleri andıran yüzleriyle genç polonyalılar, kafası traşlı almanlar, cezayirliler, bunların arasına yalnışlıkla karışmış ispanyollar denebilecek italyanlar, hiç kimselere benzemeyen ingilizler, moris tores'e ya da moris şovalye'ye benzeyen fransızlar... hepsi de çelikleşmiş dimdik!
kışlalarına yaklaşıyorlardı ya, birden marş söylemeye başladılar. ve yeryüzünde ilk defa olarak savaş düzeninde yürüyen her ulustan karmakarışık bir sürü adam, enternasyonal'i bir ağızdan söylemiş oluyordu...
kimselere nasip olmayan böylesi bir kardeşleşmenin görkeminden titredi madrid. coşkuyla fısıldadı tek bir ağız gibi: "bizimle savaşmaya, bizimle ölmeye gelmişler!" onların dil sorunu yoktu, dünyayı yaratan ellerinden tanırlardı birbirlerini. no pasaran sır değildi onlar için. ve hangi dilde verilirse verilsin anlarlardı "hücum!" komutunu. yüzlerini bile görmedikleri ispanya işçi ve köylüleri için aynı kahramanlık ve sadelikte öldü onlar.
öldüler haykırarak! diz çökerek yaşamaktansa ayakta ölmek yeğdir! no pasaran!"
proleterya partisi, savaşta en ön safta
beşinci alayı kurdu
savunmak için ispanya'yı
ispanya'nın çiçeği, en kırmızı çiçeği halkın
omuz omuza 4 taburla
dövüşüyor madrid sokaklarında
anacığım, anacığım
bak şuraya şarkılarla
yürüyor alayımız, yürüyor savaşa doğru,
yürüyor faşizme karşı!
savaş sonrasında iktidara gelen general franco iktidarda kaldiği süre zarfinda savaş esirlerine kendisi için bir anit mezar yaptırmış ve öldükten sonra da bu mezara gömülmüştür. bu nedenle ülkemize gelen bazı ispanyol turistler atatürkün de bir diktatör olduğunu ve anıtkabir i kendisinin yaptırdığını sanarak anıtkabire gitmeyi ilk başta reddetmektedirler.
çatışmalar ciddi bir boyut aldığında ispanyol hükümeti uluslararası camiadan yardım istemiştir. ilginç olan ise sosyalist-cumhuriyetçi ayrımı yapabileceğimiz çatışmayı ortaya çıkaran iki cepheden meşru hükümetin yani yardım isteyenin sosyalist taraf olduğudur. zamanın milletler cemiyeti ise ispanya'nın içişlerine karışılmaması gerektiğini bildirmiştir.
bununla birlikte sosyalist cephe'nin yanında savaşa polonya'dan a.b.d'ye yaklaşık 15.000 kişi "gönüllü" olarak katılmıştır. cumhuriyetçiler ise tahmin edilebileceği üzere italya'dan ve almanya'dan olmak üzere yine aynı sayıda "asker" yardımı görmüştür. ilginçtir bir tarafa gönüllüler katılırken diğer tarafa askerler gelmektedir.
oral sander'in siyasi tarih kitabında belirttiği gibi "sovyetler birliğinin yardımı geç başlamış, erken bitmiş ve az miktarda olmuştur." stalinist düşünce tarzı yüzünden ispanya devrimi de böylece kaybedilmiş oldu.
ispanya' da 1936'dan 1939'a kadar süren savaştır. sağ kesim milliyetçileri ile sol kesim sadıkları arasında cereyan eden bu savaşa bir çok ülkeden insan uluslararası birleşiklere bağlanarak sol kesim sadıkları adına ispanya'yı milliyetçilerden kurtarmak için katılmıştır. savaşı milliyetçiler kazanmıştır.savaşın bitim tarihinden itibaren 1975'e kadar ispanya sağ kesimin lideri olan general franco tarafından yönetilmiştir.
çoğu kişi bu generali ülkeyi zor kullanarak yöneten bir diktatör olarak görmektedir.
ispanya iç savaşından sonra ülkede yapılan köklü değişikliklerden en önemlisi bireysel özgürlüğün artmasıdır.general franco döneminde fransızca öğrenen ispanyol halkı , o dönemde dış dünyadan da uzak yaşamıştır.yaşlıların yabancı dili fransızca,gençlerin ise ingilizcedir.ve artık kraliyet sadece semboliktir.
avrupa nın dört bir yanından sosyalistler cumhuriyetçilerin yanında savaşmışlardır. george orwell de dahil olmak üzere... orwell in bu savaş sonrası komünizm görüşü stalincilerin, troçkistlere karşı aldığı sert tavır sonrası değişmiştir. sonuçta seçimle gelen hükümet savaşla gitmiştir. mussolini ve hitler den destek alan franco birlikleri cumhuriyetçilere üstünlük sağlamıştır.
