Semavi dinlerin ilki Yahudilikle, son livresk kitaba sahip islamiyet arasındaki doktrinlerin farklı oluşlarına karşın, son tahlilde birbirine benzer ibadet ve inanç düzlemi yansımaları.
Yahudilik, diğer dinleri mit ve tanımlamalarıyla besleyen, karakterleriyle lezzetlendiren bir dindir. islamiyet ve Hıristiyanlığın aksine evrensel değil, lokaldir.
Ancak, isa ile birlikte, dinlerini tamamlayıcı bu mesihin evrenselleştirdiği inançları, son din islam ile pek çok noktada benzerlik barındırmaktadır.
Bunlardan ilki, hem islam kutsal peygamberi muhammedin hem de, musapeygamberin ilk vahiyi alışındaki tutukluk ve şaşkınlıkları hususudur. The prince of egypt olarak bilinen musa, koyununu aramak için girdiği mağarada dumansız yanan bir çalı görmüştü. Bu, kendi allahı yehova idi. Yehova kendisini elçi olarak seçtiğinde musa, bu görev için uygun olmadığını ve son dönemde yaşadıklarından dolayı, görevi üstlenmek istemediğini iletti. (musa, bir tartışmada yanlışlıkla bir kıptiyi öldürmüş, yıllarca sömürge olarak yahudi halkını kullanan firavunun elinde paşalar gibi büyümüştü ve şimdi ondan Yahudileri kurtarması isteniyordu)
Ancak, tanrı gücüyle kendisine bir asa vererek, firavunun yanına yolladı. Spontane gerçekleşen bu yüzleşme gibi, Muhammed peygamber de, Cebrail meleği vasıtasıyla ilk emir olan alak suresinin ilk ayeti olan oku sözcüğünü duyduğunda, ne okuyayım? demişti. Tekrar yinelene oku sözcüğüne, yaradan rabbini adıyla oku eklemesiyle şaşkınlığı giderip, dinlemeye koyulmuştu.
Ancak burada kimilerince dile getirilen fakat otoritelerce kabul edilmeyen noktalar, muhammedin orada ben okuma bilmem demesidir. Bir tüccar olan Muhammed bin abdullahın, bunu söyleme olasılığı bir hayli düşük. Diğer karşılaşmada musanın kekeme oluşundan sebep, ben yetersizim firavunla konuşmaya muktedir değilim! demesi durumudur ki, Yahudiler bunu bir basiretsizlik olarak kabul ettiklerinden olacak ki, yadsırlar. oysa tanahta bu durum aynen aksedilir.
Bugünün israil devletinin resmi flagındaki figür olan davudun kalkanına karşılık olarak, islamiyetteki hilal örnek olarak gösterilebilir.
bir benzer nokta da, kader ve günahlardan arınma hususunda.. Yahudilikte islamiyet benzeri bir kader olgusu yoktur. Dönemsel olarak kaderler yazılır. ancak benzerlik kader olgusunda değil; arınma konusundadır. Örneğin, Yahudi yılbaşısı roşaşanada, israil tanrısı defterleri açar, bir on günlük dilim sonrası yom kippura varılır bu anda, önceki yıl işlenen amellere göre defter kapanır. 2012 yılı iyi geçirildiyse 2013 de iyi olacaktır. Bu benzer olmayan husustu kuşkusuz. Benzer olan şudur ki, Yahudiler roş aşana ve yom kipuur arasındaki bu dönemi bir fırsat addedip, tapınaklarda geçirirler. Bu dönemde tövbe ve istiğfarlar bireyi, adem ile Havvanın elma yiyip cennetten kovulmadan önceki kadar temiz ettiğine inanılır. islamiyette ise, ramazan ayı içerisindeki 27 gece(içinde 7 olan son gecelerden biri deniyor) olması muhtemel kadir gecesinde Müslümanlar samimi bir istiğfar ettikleri takdirde, tıpkı yeni doğmuş bir bebek gibi günahsız olacağına inanılır. Tıpkı Yahudilerde havraların dolup taşması gibi, sık dolmayan camiler bu gece hınca hınç dolar.
Her iki dinde de isim koyma önemli yer tutar. Yahudiler sekiz günlük erkek bebeklerin kulağına toro ilahisi okurlar. Ardından isim konur. islamiyette de, bebeklere kulaklarına ezan okunarak isim konur. Yahudiler bu evrede bebeklerini sünnet ederler ki, son zamanlarda trend olan, erken dönemde sünnet olayı, Yahudilikten islam a geçmiştir.
Kurban kanı hususu da bir diğer nokta kurbanın ilk tek tanrı inancına malik ibrahimpeygamberden geldiğini biliyoruz. Ama tradisyon olarak Yahudi kültürüne yerleşmesi, mısırdan çıkmadan kısa bir süre öncesine rastlar. Emrinde köle olarak çalışan Yahudileri firavun serbest bırakmak istemeyince, tanrı yehova ona 9 büyük bela yollamıştı. Her bela süresince serbest bırakacağına dair söz veren, bela geçince sözünden cayan firavuna 10.bela ağır olacaktı. Zira tanrı, onun oğlunun da içinde bulunduğu 1 yaşından küçük mısırlı çocukların tümünü öldürecekti. Ve musa ile görüşen tanrı, eğer evlerinin kapısı önüne kırmızı kuzu kanı sürerlerse onların evlerini es geçeceğini söylemişti. Dediği gibi de olmuş, istikbalin kutsal karakterleri korumuştu. Süreç tamamlanıp, mısırdan kaçıldığında, musa tanrısına şükran olarak bir kurban kesmiş, kurbanın kanlarını da, leğene koyup Yahudilere sürmüştü. islamiyet te de kurban bayramında kesilen hayvanlarının kana sürülmesi, çok bilinen bir ritüeldir.
Şecere benzerliği bir başka nokta da, son tahlilde, hem Muhammed peygamberin soy olarak ibrahime dayanmasıdır. ibrahim in ishak ve ismail isminde iki oğlu vardı. Bunlardan ishak'ın oğlu Yakup, kendinden olan 12 çocuğu ile, israiloğullarının temelini atmıştı. ismail isimli oğlu ise, daha çok arap topraklarına dayanacak bir seçere üstlenmişti ki, Muhammed peygamber de, ismail in soyundan gelen haşimoğullarının kureyş kabilesine mensuptur. Son tahlilde, kimi Yahudiler ibrahim in oğlundan geldiğinden ötürü muhammedi Yahudi olmakla bağlantılandırırlar. Kimi islamcılar da, Yahudileri kendilerine yakın bulurlar bu hasepten
Mikve .
islam Yahudi benzerliklerinden bir başkası da arınma amaçlı yerine getirilen mikve ibadetiri. Yahudilikte, oldukça eski bir tarihi olan mikve, eskiden Yahudi kadınlarının muhayyen dönemlerinin öncesi ve sonrasında, düğün arefesinde arınmak için girdikleri bir kuyu iken, şimdilerde oldukça lüks merkezlerde gerçekleştirilen bir arınma görevidir. islamiyet te buna karşılık olarak, gusül abdesti dile getirilebilir. Kurulan cinsel temas sonrası gusül abdesti alınması, kadınların pre menstrual sendrom dönemleri sonrası gusül almaları gerekir.
Bir diğer muadil husus da, evlere asılan kutsal yazılar. islamiyete tabii hayat süren kimselerin evlerine astıkları, bismillahmanirrahim veya ayetel kürsi kutsal metinlerini biliyoruz. Örneğin Yahudiler de buna paralel olarak evlerinin kapı girişinin sağına astıkları mezuzalar dile getirilebilir. Ayetel kürsü nasıl ki bismillahla takılırsa, mezuza da özel duası ile takılır.
Sayılarla sevişilerek yapılan mistik ritüeller yahudilikte kabala, islamiyette Hurufiliktir.
musevilikte usaykırılıkları kaldıran düşüncenin adı reformist Yahudilikken, islamiyette mütezile mezhebidir. Her ikisi de, dinlerini doğmatizmden ayırmayı ilke edinirler.
islam inancındaki sırat köprüsü, zeytin dağıdır. Museviler ise burayı daha öte bir kutsallığa atfedip, ahir zamanda Mesihlerinin geleceği nokta olarak tanımlarlar. ancak, lokasyon olarak ortaktır.
bunun yanısıra; yahudilerin kullandıkları kimi isimler, islam da yer edinmiş peygamber isimleri olabilirken, abdest ve cehennem sözcüğünün etimolojik menbaası konusunda, benzerlikler barındırılmaktadır.
