(bkz: tasavvuf) dinin yeni sürümleri tüm islam alemini cortlatmıştır. Allah'ın ''oku'' emriyle gönderdiği kitabını okumayıp şeyhlerin, dervişlerin açıklamasını bekleyen toplulukların ilerlemesini beklememek gerek.
Din'in hosgorusunu kaybedip yobazlikla dini butunlestirerek gelisim ve degisimi kabullenememis cahil kesmin cogunlugu olusturmasi net bi sevep olabilir.
ilim çinde de olsa gidin alın lafını, ilmi çinden alın olarak anlayan kitle, düne kadar geri kalmış bir ülke olan çini örnek almıştır. çinin Son yillardaki çıkışını müteakiben arap dünyasında da bir kalkınma beklenmekte.
emperyalizmin dini afyon olarak kullanarak kendi çıkarlarına uygun bir ortam yaratma çabasıdır. bunun haricinde de gerçekten islam ülkeleri her alanda geri kalmıştır. mesela üzerinden neredeyse 1500 yıl geçmesine rağmen hala orucu ne bozar ne bozmaz tartışmaları yapılıyor, böyle bir zihniyetten ilerlemesi nasıl beklenir.
Moğollar islamın kültür ve bilim merkezlerini yok ettiklerin den beri kalan islam bölgelerinin militaristleşmesi ve radikalleşmesi sonucu etkileri günümüze kadar gelmiştir.
m.s. 900-1100 yılları arasında islam dünyası her açıdan ilerdeydi. tıpta, astronomide, bilimde avrupanın çok çok önündeydi. en ünlü tıp adamları, matematikçiler, fizikçiler islam dünyasından çıkıyordu.
eper bugün islam dünyası geri kaldıysa bu islamiyet yüzünden değil, cehaletin esiri olmuş yöneticilerden dolayıdır.
kuran da ilk emir oku emriyse, allah kuranda her defasında bilimin peşinden koşulmasını istiyorsa konunun islamiyetle alakası olmadığını söylememize bile gerek yok.
eskiden de avrupa ülkeleri islam ülkelerinin gerisindeydi. zamanla bilime verdikleri önem ile islam ülkelerini epy geride bıraktılar. islam ülkeleri dini yanlış yorumlamaları ve bilime gereken önem verilmemesinden dolayı geri kaldılar. fakat bu bir periyottur ve gene islam ülkeleri zamanı gelince avrupalıları sollayacaktır.
türkiye, mısır, azerbaycan sırayla irdeleyelim isterseniz bu ülkeleri.
türkiye: çok ileriyiz aya gittik, kendi uçağımızı yaptık, kendi otomobilimizi yaptık vs.
mısır: 2 hafta önceyi ne çabuk unuttu benim halkım.
azerbaycan: babadan oğula geçen dikta rejii ile yönetilen, rusya yancısı, petrolü olmasa ne olacağı malum ülke.
edit: bayağı ileri gitmişler.
comte'nin insan toplumları için önerdiği evrimsel gelişme modeline ve insan düşüncesinin geçtiği temel aşamalara bir göz atmak gerekir.
(bkz: teoloji)
(bkz: metafizik)
(bkz: pozitif)
onlarda din konusunda çok takılı kaldıkları için ileriyi göremediler. çünkü her olaya her konuya kuran-ı kerim i katıp işleri daha da kötü duruma soktular. onun burnu bozuk, bunun giyimi derken, gözünün üstünde kaşın var derken atı alan üsküdarı geçti bile.
