piyano çalmayı kendi kendine öğrenen bir macar bestecinin şehir efsanelerine konu olmuş şarkısıdır. söylentilere göre şarkıyı sevgilisine yazmış ve kız intihar etmiş. ancak bestecinin kendisinin ölüme atladığı gerçek. wikipedia'ya göre bu şarkıyı söylemiş, dinlemiş birçok kişinin intihar söylentileri sadece bir pazarlama taktiğiymiş.
birçok şarkıcı tarafından söylenmiş şarkı, bende sadece björk'ün söylediği var. ama henüz cesaretimi toplayamadım dinlemek için. bir pazar sabahını bekliyorum, yanımda beni atlamaktan koruyacak biriyle dinlemek üzere.
discovery channel'da bir program, bir hafta lanet ve lanetliler top 10'u yapmıştı. listede bu şarkı da vardı. bu şarkı sevgilisinden ayrılan müzisyen tarafından yapılmış ve adam hemen ardından intahar etmiş. şarkı ise bir süre dünya çapında intahar salgınlarına sebep olmuş. hergün sevgilisinden ayrılan binlerce kişi bu şarkıyı dinliyor ve ölmeye karar veriyor.
inceleyen uzmanlardan birinin yorumuna göre; şarkının sadece sözlerinde değil melodisinde de umutsuzluk ve hüzün varmış. benim de azimli müzik hocamdan öğrendiğim kadarıyla bir beste parçalara bölünüyor. tek başına bir şey ifade eden en küçük parçasına ise cümle deniyor. bu cümle olumlu, olumsuz ve ucu hep açık kalan soru cümlesi olabiliyor. işte o adam da melodi için sürekli sorular soruyor ama yanıt alamıyor demişti..
şarkıyı yapan rezso değil, kız intihar etmişti 'bay bay rezsommmm' diyerek. şarkının öldürdüğü kişiler arasında 14 yaşındaki bir kızdan tutun da, 80 yaşındaki bir amcaya kadar bi'ton adam var. vakt-i zamanında yasaklanmıştı. billie holiday yorumu harbi öldürür.
lanetli şarkı. piyasaya sürülmesinin hemen ardından bestecisi Rezso Seress'in muhattap alarak yazdığı eski sevgilisinin, şarkının kasvetinden etkilenen Macaristan'da yaklaşık on yedi kişinin, sonunda Seress'in kendisinin intiharına sebep olduğu söylenceleri dolaşır. Dünya çapında şarkının etkileri çok daha korkunçtur. ikiyüze varan intihar vakası Gloomy Sunday ile ilişkilendirilir. Bunun üzerine Amerika'da ve Macaristan'da şarkının radyolarda, televizyonlarda çalınması yasaklanır. Yasaklanmış olması belki de şarkı adına üretilen şehir efsanelerini daha bir inandırıcı kılar ve sonraki dönemlerde bir çok sanatçı şarkıyı kendi yorumlarınca seslendirirler. Tümüyle depresif sözlerden oluşan orjinal macarca versiyonu kimi sanatçılar tarafından yumuşatılarak söylenmiştir.
sarah brightman`ın da güzel yorumladığı efsanevi şarkı. savaş yorgunluğu, aşk ve sonbahar hüznüne delildir.
--spoiler--
aşk öldü!
bu sonbahar ve yapraklar düşüyor
dünya üzerindeki bütün aşk öldü
rüzgar acı gözyaşlarıyla ağlıyor
kalbim asla yeni bir bahar için umutlu olmayacak
gözyaşlarım ve acılarımın hepsi nafile
insanlar kalpsiz, açgözlü ve günahkar.
aşk öldü!
dünyanın sonu geldi, umudun bir anlamı kalmadı
şehirler silindi, şarapnel müzik yapıyor
çayırlar insan kanıyla kırmızıya döndü
bütün sokaklarda ölü insanlar var
başka bir sessiz dua söyleyeceğim ki:
insanlar günahkar efendim, hata yaparlar...
macar besteci " rezso seress" tarafından 1933'de bestelenmiştir.
intihar olaylarında adı geçen bu şarkı bir dönem yasaklanmıştır.
çeşitli sanatçı ve gruplar tarafından yorumlanmış ve birçok dile çevrilmiştir.
bunalım zamanlarında dinlenmemesi gereken bir şarkıdır.
fakat portishead' in yorumu kesinlikle dinlenmelidir.
zamanında 2. dünya savaşının sembol şarkılarından olmuştur. bir aşk şarkısı olarak yazılsa da dönemin pskilojisinde şarkıdaki ağır karamsar hava hemen benimsenmiştir.
rezso seress'in orjinal yorumunu ayrı tutarsak, diamanda galas'ın yorumu şarkının duygusunu en güçlü veren yorum bence. hatta hatun öyle ağır abladır ki, parçanın sonuna sonradan eklenen o yapmacık mutlu bölümü yorumuna katmamıştır.
"'Gloomy Sunday' (Macarca:Szomorú Vasárnap, Türkçe: Kederli Pazar) Macar besteci Rezso Seress tarafından 1933'de bestelenmiş bir eserdir.
Eser, Seress tarafından eski sevgilisine ithaf edilmiş, fakat I. Dünya Savaşı'nın yarattığı duygusal çöküntüyü henüz atlatamamış olan Avrupalı dinleyiciler tarafından çok çabuk benimsenmiştir ve gerek sözlerindeki gerek melodisindeki kasvet yüzünden intiharlara bile sebep olmuştur.
Şarkı yayınlandıktan kısa bir süre sonra eserin ithaf edildiği kadın başta olmak üzere, parçanın kasvetine kapılan çoğu kişi,hatta 11 Ocak 1968'de besteci Rezso Seress bile intihar etmiştir.
1940'lı yıllarda eserin ünü Avrupa'yı aşmış, Amerikalı dinleyicilere kadar ulaşmıştır. Avrupada'ki örneklerinden farksız olan intihar vakaları üzerine şarkının radyolarda çalınması yasaklanmış fakat bu durum II. Dünya Savaşı yıllarının popüler şarkılarından olmasına engel olmamıştır."
Macarca bilmiyorum ancak sözler dahi olmadan sadece piyano olan hali dahi insanı inanılmaz bir kasvete sokar. Belki hikayeyi bildiğimiz içindir ama ciddi anlamda keyifli bir yani da var...
Türkçe çeviri;
Bu sonbahar ve yapraklar düşüyor
Dünya üzerindeki bütün aşk öldü
rüzgar acı gözyaşlarıyla ağlıyor
Kalbim asla yeni bir bahar için umutlu olmayacak
Gözyaşlarım ve acılarımın hepsi nafile
insanlar kalpsiz, açgözlü ve günahkar
aşk öldü!
Dünyanın sonu geldi, umudun bi anlamı kalmadı
şehirler silindi, şarapnel müzik yapıyor
çayırlar insan kanıyla kırmızıya döndü
bütün sokaklarda ölü insanlar var
Başka bir sessiz dua söyleyeceğim ki:
insanlar günahkar efendm, hata yaparlar...
meşhur intihar şarkısı. Ilk dinlediğimde bir şey hissetmesem bu ne böyle insanlar bunun için mi kendini öldürmüş desem de dinledikçe bir şeyler değişiyor gibi. Hele şu iki üç günün üstüne ilaç gibi geldi. Portishead yorumu mükemmel, diamanda galas ise ölürken dinlemelik.
