yani gerektiğinde bence de yapılmalı. mesela bir yerdeki insanların genelde nasıl kişiler olduğu genellemesi yapılabilir. mesela bağcılarlı kişilerin nasıl kişiler olduğu genel olarak belli. bağcılarlı olarak tanıdığım kişilerin hepsi beşiktaşlı mesela ama bağcılarlı tanıdığım iyi bir abi de var yazlıkta.
Bazen hayat kurtaran, insana bilişsel anlamda zaman kazandıran bir şeydir. Sağcısından solcusuna, ateistinden dindarına, okumuşundan cahiline her yelpazeden insan bilinçli/bilinçsiz olarak genellemelere başvurur.
Bazı genellemelerden örnekler:
Her CHP'li kemalisttir. (Bu yanlış genellemeyi Lucas zevatı ve türevleri yapıyor. oysa CHP'liler içinde azımsanmayacak kadar sosyal demokrat ve sol-liberal de var)
AKP'ye oy veren herkes okumamış cahil. Ekonomiden memnun ve Erdoğan'a taparcasına bağlı. (AKP'li üniversite mezunları olduğu gibi ehven-i şer deyip AKP'ye oy verenler de var oysa)
izmirli/üniversiteli kızların hepsi vurduruyor (sözlükteki kimi yazarların bilindik genellemeleri)
Taksicilerin hepsi üç kağıtçı ve kaba saba insanlar.
Alnı secdeye değen insandan zarar gelmez gibi, evet.
dünya üzerinde 7 milyar insan var. bunlardan her birinin benzersiz olduğunu düşünmek çok ürkütücü. önce cinsiyetlere sonra da ırklara göre ayırıp "erkek böyledir kadın şöyledir alman böyledir amerikalı şöyledir" görüşünde karar verdiğinizde oluşan kendinizden eminlik hissi mükemmel bir şey.
herhangi bir şehirden muhatap olunmuş biri üzerinden yapılmış genelleme en katlanılmaz olanıdır. Bir kişi üzerinden onlarca kişiyi genellemek nasıl bi kafa? değerlendirmeler birey üzerinden yapılmalı.
bunu yapmalarının en büyük sebebi sevmediği bir gruba veya topluluğa laf edebilmektir. tabi tek bir kişiye bakıp o grubu yargılamak tamamen bir özürlünün yapacağı iştir.
o kadar aptallaşabiliyorlar ki ; tepki gösterildiğinde genelleme yapıyorsun denildiğinde gerçekleri kaldıramıyorsunuz diyecek kadar da şerefsizlerdir. ayrıca birisiyle teke tek tartışamayacak kadar ezik oldukları için de bu hareketi bol bol yaparlar.
Bir konuda genelleme yapılması o genellemenin her zaman doğru olduğu anlamına gelmez. Sorgulama yapmaktan ve araştırmaktan vazgeçmeyiniz. Bu sizi her zaman özel yapacaktır. En azından kendi vicdanınızı rahatlatacaksınızdır.
genel kanının aksine zeka belirtisidir çünkü beyin genelleme yaparak öğrenir.
her detayı öğrenmeye çalışmak ezberciliktir; kafayı doldurur, düşünmeyi engeller. robot gibi yaşamaya başlarsın.
bir durum karşısında bir şey için diğer şeyleri bilmeden her şeyi siyah yapmaktır, beyaz yapmaktır. her şeyi bir kutuya sokmaktır genelleme yapmak.
işte bu günümüzde insanların hastalığıdır.
özellikle bir şehrin, dinin, mezhebin mensupları veya bir siyasi partinin tabanı gibi insan kitlelerine yapılıyorsa bu genelleme ve hatta olumsuz bir görüş dile getiriliyorsa; istisnaların günahını almaktan başka bir halt değildir, kanımca.
