divan edebiyatı şiir türüdür. kısaca en önemli özellikleri;
* divan şiirinden en çok kullanılan türdür.
* beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir.
* ilk beytine matla son beytine makta denir.
* en güzel beytine beytül-gazel denir.
* konusu aşk, şarap, güzellik ve aşkın ıstırabıdır.
* aruz vezni ile yazılır.
Karadeniz'de yere düşen yapraklar için de bu isim kullanılırmış. (Eşim Karadenizli, Rizeli) Kayınvalidem, Gazel sözcüğünü 'hazal' gibi telaffuz ediyor; ve yere düşmüş çürümüş yapraklar için bu ismi kullanıyor.
'yere düşmüş sonbahar yaprağı' kelime grubunun tek kelimelik karşılığı. dilimizin zenginliğinin bir yansıması. çevrenize bakın bu aralar bolca göreceksiniz. özellikle bursada çok fazla sanki.
aşk,ayrılık,şarap gibi konu edinen divan edebiyatı nazım biçimi. Beyitlerle yazılır.
e tende cân ile sensiz ümîd-i sıhhât olur
Ne cân bedende gâm-ı firkatûnle rahat olur
( Vücudumda sensiz ne can ve sağlık umudu olur. Ne de can bedenimde ayrılığın gamıyla rahat yüzü görür.)
Ne çâre var ki firâkunla eglenem bir dem
Ne tâliüm meded eyler visâle fırsat olur
( Ne senin ayrılığın yüzünden bir an oturup kalmanın çaresi var ne de talihim yardım eder de sana kavuşma fırsatı bulabilirim.)
Ne şeb ki kûyuna yüz sürmesem o şeb ölürüm
Ne gün ki kâmetüni görmesem kıyâmet olur
(Hangi gece bulunduğun yerlere yüzümü sürmesem o gece ölürüm. Hangi günde selvi boyunu görmesem benim için kıyamet olur.)
Dil ise gitdi kesülmez hevâ-yı aşkundan
Nasîhat eyledüğümce beter melâmet olur
(Gönül ise elden giden aşkının arzusundan bir türlü vazgeçmiyor, ben nasihat ettikçe o daha beter rezil oluyor.)
Belâ budur ki alışdı belâlarunla gönül
Gamun da gelse bâis-i meserret olur
( Asıl belâ şu ki gönül belâlarınla alıştı.Şimdi gönüle gamın da gelse sevinç sebebi oluyor.)
Nedür bu tâli ile derdi Nefî-i zârun
Ne şûhı sevse mülâyim dedükçe âfet olur
( Bu talihsiz ve zavallı Nefînin çektiği dertler nedir? Hangi güzeli sevse ona yumuşak huylu ve uysal dedikçe bir afet kesiliyor.)
kelime anlamı ceylan olan edebi beyitlerdir. ceylan naif, incedir. bundan feyz alan divancılar bu ismi yapıştırmışlar, sanatlarına. tabi şimdi unutuldu gitti bu anlamı.
--spoiler--
Osmanlı padişahlarından kanun-i sultan süleyman divan şairleri arasında 3000'e yakın gazel yazarak rekor kırmıştır.
--spoiler--
Aynı zamanda günümüzde de kullanımı süren, 'kurumuş yaprak' manasına gelen ve az olsada bir kesim tarafından isim olarak kullanılan, bir manası da 'latif, ince' olan kelimedir.
