Fuzuli mahlasını nasıl bulduğunu şöyle anlatır: “Düşündüm; eğer şiirde başkaları ile müşterek bir mahlas alırsam muvaffak olamadığım takdîrde bana yazık olur. Muvaffak olursam mahlas ortağıma zulmetmiş olurum Bunu ortadan kaldırmak için kimsenin kabûl etmediği ve edemeyeceği bir mahlas aldım. Böylece mahlas sebebiyle gelebilecek üzüntülerin kapısını kapadım ve şiirlerin karışması endişesinden kurtuldum.”
Yâ Rab bela-yı aşk ile kıl âşîna beni
Bir dem bela-yı aşktan etme cüdâ beni
Az eyleme inayetini ehl-i dertten
Yani ki çoh belâlara kıl müptelâ beni
Oldukça ben götürme belâdan iradetim
Ben isterim belâyı çü ister belâ beni
Gittikçe hüsnün eyle ziyâde nigârımın
Geldikçe derdine beter et müptelâ beni
Öyle zaîf kıl tenimi firkatinde kim
Vaslına mümkün ola yetürmek sabâ beni
Nahvet kılıp nasîb Fuzuli gibi bana
Yâ Rab mukayyed eyleme mutlak bana beni
Fuzuli am peşine düştün gurbete, am serindir am derindir şifa verir millete,
Ye kebabı iç şarabı vur karpuz göte, bu gidişle yarrağımı gidersin cennete.
tarihte telif problemini ilk kez çözme girişiminde bulunan usta şairimiz. taklitçiliğe ve emek hırsızlığına önlem almak için kimsenin almak istemeyeceği bir nick name seçmiştir kendine. fuzuli, yani boş yere, lüzumu olmayan anlamında bir nick almıştır ki başka kimse bu ismi kullanmasın. evet gerçekten de bu mahlası alma amacı budur.
not: batı tarafından da kabul edilen dünyanın en büyük bir kaç şairinden biridir.
"derdime vakıf değil canan, beni handan bilir.
hakkı vardır şâd olanlar, herkesi şâddan bilir.
Söylesem tesiri yok, sussam gönül razı değil.
çektiğim âlâmı bir ben bir de Allah bilir."
(gamlı günümde hasta gönlümden kılıç gibi keskin olan bakışını esirgeme; zira karanlık gecede hastaya su vermek hayırlı bir iştir.)
edit: ölüm zamanı şeytan insana imanı karşılığında su vermeyi teklif eder bu inanç gereği ölmekte olan insanın ağzına su dökülür işte fuzuli burada sevgilinin sert bakışlarını ölüm anında kişinin ağzına dökülen suya benzetmektedir.
Divan şairlerinin, şiirlerinde kendi asıl isimlerinin yerine birer mahlas kullandıkları malumdur. Asıl ismi Mehmed olan şairimiz de bu geleneğe uyarak Fuzuli mahlasını alır. Fuzuli’nin manası ‘Boşboğaz, kendini ilgilendirmeyen konulara karışan’ manasındadır. Halk dilindeki Fodul buradan gelir. Şair böyle bir ismi neden seçtiğini Farsça divanının önsözünde izah eder 'Bir mahlas almam gerekiyordu. Şiire yeni başladığım zamanlar günlerce mahlas olarak üzerinde düşündüm, aldığım her mahlasa bir müddet sonra bir ortak çıktığı için yeni bir mahlas alıyordum. Fuzuli mahlasını seçtim. Bu lakaba kimsenin tutmayacağını bildiğim için ortaklık endişesinden kurtuldum' diyor.
'sevgilisiz bahar gelmiş, gelmemiş ne fark eder ki?
baharda bile benim gibi inleyen bübüllerin olduğunu gördüm.'
