atlantik okyanusu kıyısındaki portekiz'in geçim kaynaklarının en önemlilerinden biri denizciliktir. geçimini sağlamak amacıyla açıldığı okyanustan dönmeyen pek çok insan vardır, varolmuştur. deniz kenarlarında insanlar sevdiklerini ağlayarak denize yolcu eder ve dönmelerini beklerler... şarkılar denize giden sevdicekler dönmedikçe ağırlaşır, ağıtlaşır. fado kan ağlayan bu insanların feryadı, acısı, duası, isyanı, umudu, haykırışı, bekleyişidir...
yürekle söylenmesi ve tüm bu duyguları hissettirmesi gereken seslerin söylemesi mümkün olduğundan, bu müziğin sanatçıları insanın içini darmadağın eden seslere sahiptirler. fado nun en önemli ismi; amalia rodrigues'dir, tahtını dulce pontes'e bırakmıştır. aynı zamanda monica molina, mariza'da fado tarzı müzik yapmaktadırlar, fakat bu iki isim fazlasıyla modernize olduğu için hissedilemeyen bir tarza doğru yol almaktadırlar.
velhasıl kelam; bu müziğin şu anda duayeni kuşkusuz dulce pontes'dir.
Temelini,Portekizli kadınların uzun yollara uğurladıkları denizci sevgililerini gözyaşı ve hasretle umut içinde bekleyip ardından da beklenilen sevgililerinin gelmemesi üzerine yaktıkları kederli ağıtların oluşturduğu poretkiz halk şarkılarıdır.içindeki keder,acı ve hasret sizde ılık birşeyler bırakır.insanın içine öyle bir sızar ki dinlerken kendinizi Lisbon'un arka sokaklarından birinde,bir kadeh Porto şarabı eşliğinde limanı dinlerken hayal edebilrsiniz.Tuhaf olan hiç gitmeseniz de oralara fadonun müthiş etkisi ile kendinizi hep oralardaymış gibi hisetmenizdir.Amalia Rodrigues,Mariza,Cristina Branco gibi dinlerken sizi büyüleyen fadistaların hüzün dolu sesi ile fado klasiklerinin tadına varılabilir.
büyüleyici bir müziktir. öyle ki daha önce yakınından dahi geçmediğiniz topraklara, kültüre yakınlık duymanızı sağlar. "The Best Of Fado Um Tesouro Português" olarak piyasaya sürülmüş 4 adet albüm ele geçirilerek ruh bu güzelliklere teslim edilip, doyuma ulaşılabilir.
yakın bi geçmişte tanıştığım, tanıştığıma oldukça memnun olduğum bir müzik türü. hüzünlere ezgi elbisesi giydirme sanatı da diyebilirim. portekiz topraklarında doğmuş acıların sulanıp büyüdükçe, haykırışa dönüşmesi de diyebilirim. ama fazla söze gerek yok; acı, hüzün, özlem, hasret şarkıları tarafından gönlü titretilebilenler için mey gibidir bu şarkılar, sözleri hiç anlaşılmasa da...
ayrıca fado söyleyen portekiz insanına da fadista denmektedir, en meşhur fadista ise (bkz: amalia rodrigues)
Portekizce'de "keder" ya da "alın yazısına" yakın anlamı olan bir sözcüktür. 19. yy da balıkçı, kaşif ya da denizci olan sevgililerini, eşlerini denize uğurlayan kadınların onları her gün bekleyip geri gelmedikleri zaman denize geri dönmeleri için söyledikleri bir ağıttır.
Bu nedenle Fado, derin acıların, hüzünlerin, özlemin, nostaljinin, mutluluğun ve aşkın ifade edildiği bir Portekiz halk müziğidir.
