Her kafa iznimden sonra başlığına uğramayı görev bildiğim büyük Türktür kendisi.
Çengiz Kaan'ın en başarılı ve enaz çengiz kaan kadar muhteşem ardılıdır. Soyu borjigin değildir belki (barlastır kendisi ve ucundan kıyısından akrabadır çengiz soyuna) ama Türk'ün içerisindeki asli cevherin birkaç aileyle sınırlı kalmayacağının göstergesidir de kendisi. Zaten çengiz kaan da Çengiz kaan olmadan önce küçük bir bozkır ailesinin babasız, güçsüz bir çocuğudur.
Bu büyük Türk başbuğu hakkında, Tıpkı Cengiz kaan gibi büyük başbuğ hakkında olduğu gibi yanlış bilinen, art niyetli olarak yanlış öğretilen çok şey vardır. Ben iyi niyetle yapılan yanlıştan bahsedeyim.
Timur'un devlet yapısı farsça dili kabul etmiştir, bu da fars kültürünün kimi noktalarda rüyasında görse ulaşamayacağı yerlere kadar ulaşmasına neden olmuştur. Bu açıdan Osmanlı şöyleydi, Timur böyleydi geyikleri yanlıştır. Ama buna karşı fars kültürü timur ile seyahat ederken Bozkır'ın kimi Türk coğrafyalarında unutulmuş Türk kültürü de seyahat etmiştir. çağatayca gibi Türkçenin nadide örneği Türk dünyasının yozlaşan her yerine yayılmıştır. Bugün kullandığımız Türkçe sözcüklerde Çağataycanın etkisi yadsınamaz. Yani 21.yyda biz Türkçemizde o güzel sözcüklerimizle konuşabiliyorsak bunda Emir Timur'un, yüce başbuğ'un yeri vardır.
Ayrıca Atatürk'ü de Timur'u anınca anmadan olmaz. Çengiz kaan babasız küçük bir ailenin çocuğudur, Timur da keza öyle ama Mustafa Kemal Kara-budun'un çocuğudur, Timur gibi, Çengiz gibi küçük de olsa beğ çocuğu değildir. Bu da Türklüğün Kara-budunun da ne kadar muhteşem insanlar çıkartabileceğinin yegane kanıtıdır. Her Türkten gerektiğinde Cengiz kaan, Timur, Atatürk çıkabilir. Bu Kültürümüze işlenmiş kodların gelecek nesillere aktarılmasıyla olur.
Oğlu Şahruh,Çelebi Mehmet'e neden babasının(Timur) kurduğu düzeni bozduğu,adetlere uyması gerektiği konusunda bir ultimatom* vermiş.Çelebi Mehmet,şahruh'a "ağabey" olarak hitap edip kendisinin büyüklüğünü kabullenmiştir.Yine oğlu şahruh 2. Murat'a kendisinin büyüklüğünü kabul etmesi için bir hilat göndermiş,2. murat bu hilatı giymiştir...
Uzun süren kafa iznimden sonra yazarlığa olan hasretimi En büyük Müslüman Türk hakkında gidereyim (yani peygamber efendimiz gibi mucize insanları bir kenara koyarsak tarihin en büyük müslümanı hakkında)
Aileden gelen eğitimle haklarında doğru düzgün hiçbir şey bilmeden "koşulsuz" sevilen insanlar vardır. Bunlardan ilki benim için Atatürktür, ikincisi de Timur! Genelde böyle koşulsuz sevilen insanları tanıdıkça, haklarında daha çok şey bildikçe bu insanlardan soğursun, misal her Türk evladı, kurtuluş savaşının değerini bilen Türk ismet paşa'yı çocukluğunda sever (ailesi ingiliz mandacısı arap yalaması değilse), sonrasında da daha çok şey bildikçe ondan soğur (siyasi nedenlerdir soğumamızın nedeni, kurtuluş savaşından dolayı sevgimiz sabittir). Lakin benim için ne Timur, Ne de Atatürk böyle biri olmamıştır. Haklarında daha fazla şey bildikçe hayran olmak, daha çok sevmek ve onlara daha çok bağlanmak. Kimi zaman kimi populer söylemlerden ötürü bu insanların kimi icraatlarını "yanlış yapmışlar yav o zaman" diye düşünürsün. ama dünya hakkında, bu icraatlarla alakalı şeyler hakkında daha çok şey öğrendikçe "adam yanlış yapmamış, doğrusunu yapmış, ben yanlış biliyormuşum" a döner ve onlar hakkında daha fazla şey bilmeye yönlenirsin. Çünkü adam senden 100 yıl önce senden 700 yıl önce yaşamasına rağmen senden asırlarca ileridedir.
Timur budur, Timur bütün müslümanların Ulu emiridir, Bütün Türklüğün uluğ başbuğudur, Timur Türklüğü asyadan anadolu'ya yığandır. Hakkında fazla ansiklopedik bilgi vermeme gerek yok, seven sever araştırır doğrusunu bulur, sevmeyen ise Türk düşmanları tarafından kandırılmış cahildir veya Türk düşmanıdır. Atatürk düşmanları gibi bir turnasoldur.
21. yyda böyle muhteşem Türkler kalmadığı için, beyazıt gibi onlara karşı vuruşmak veya onların yanında vuruşmak şerefine erişemediğimiz için üzgün olsak da onları tanımak, Türbelerine diz vurabilme şansına erişmek, dua etmek, Onun sayesinde Ahmet yeseviye dua edebilmek ve belkide onun rızasını almak ne büyük şereftir.
anadolu'da yıldırım bayezid gibi önemli bir başka rakibi de kadı burhaneddin olan emir ve komutan. ne var ki, ittifak çabaları, başka seferler, konjonktür vs derken, ikisi ankara savaşı benzeri bir büyük savaşta karşı karşıya gelememiştir. daha sonra da kadı burhaneddin beklenmedik bir şekilde öldürülüp bölgesine yıldırım hakim olunca ve aradan bir tampon devlet kalkmış olunca giderek ankara savaşı gündeme gelmiştir.
türk tarihinde örnek aldığım insanlardan biri. osmanlıyı bile fetret devrine sokmuştur. ankara savaşında fillerle darma duman etmiştir. türk olmasının yanında müslümandır. topal olmasından dolayı timurlenk denmiştir.
ankara savaşında osmanlı ordusunu yenmeyi başarmış zamanın en büyük liderlerindendir. askeri bir deha olmasının yanında uzun boylu geniş omuzlu heybetli bir türk idi.
ankara savaşından sonra esir edilen beyazıd'ı görmeye gider,beyazıdı görünce gülümser bunun üzerine beyazıd handa;
allahın bedbaht ettiği ile istihza etmek ne fenadır demiştir.
buna cevabende timur'da;
"sana değil allahın bu dünyayı senin gibi bir kör ile benim gibi bir topala bıraktığına gülüyorum"
büyük bir komutandır. asya seferinde düşman ordusundaki filleri görünce, kendi develerini ateşe verip düşmana salmış ve bunu sonucuda ürküp kaçan filleri kendi komutasına katmıştır. ankara savaşında da kullanılan bu 32 adet fil büyük fayda göstermiştir. sonrası malum.
müslüman kanı akıtmayan imparator. sivas kalesi'ni ele geçirirken ' teslim olun, tek bir kişinin bile kanı akmayacak' sözlerini söylemiş. ve dediği gibi yapmıştır. oradaki halkı ya boğdurarak ya da yakarak öldürmüştür. sonuçta kan akıtmayacak kadar kurnaz ve dediğim dedik hakandır.
cengiz' in damadı olarak da bilinen adı türkçe' ye direk timur diye de alınan, demir diye de alınan kendisini türk hakanı diye tanımlayan çağatay türkçesi' ni ülkesinde resmi dil yapmış, çin seferi ile tüm çin' i islamlaştırmayı hedefleyip, ömrü vefa etmemiş büyük hakanlardandır.
Kader ki gel gör, diğer türk hakanı yıldırım ile çarpıştığı için ;
1- osmanlı' nın istanbul fethini geciktirdiği gibi,
2- kendisinin de büyük ülküsü olan çin seferini yapamamış, kendi imparatorluğu altında kendisinden sonra gelen ardılları da bu seferi hiç bir zaman gerçekleştirememiştir.
kaybeden tümleşik türk hakanlığı olmuştur.
askeri dehalardandır, cevval komutandır. karşısına rakip olarak iskender bile çıkamazdı, onu yense yense bence cengiz yenerdi hakkından ancak o gelebilirdi timur imparatorluğu ile cengiz imparatorluğu savaşları anca denk geliyor çünkü.
teke tek programında bir tarihçi demişti ki ''cengiz ordusu ile iskender ordusunu kıyas edin, iskender ordusu koyun sürüsü, iskender çoban gibi kalırdı'' bu yüzden o' nu iskender ile kıyaslayanlar angutturlar, yıldırım' la savaştığında ise yıldırım niğbolu zaferine rağmen çok gençti ve deneyimi doğunun fatihi, savaşın kurdu olmuş, yaşlı timur' a göre çok azdı ve sonuç timur lehine olmuştu tabi ki.
bilinmeyen veya karıştırılan bir durum var, o da şu ki timur şehirdekilerin kanını akıtmaz, onları diri diri toprağa gömermiş deniyor, karıştırıyorsunuz bunu yapan emevi komutanı Kuteybe bin Müslim' dir. Kuteybe' nin hayat görüşü ise * şudur :
Kuteybe bir kaleyi zapt eder, kale demek o zaman şehrin kapısı demekti, kuteybe kaledekilere seslenir :
-"Kaleyi teslim edin tek bir kişi ölmeyecek."
kalede çaresiz bekleyenler, çaresiz kalıp kaleyi teslim ederler, kuteybe emrini verir :
-"Sözümü tutuyorum, tek bir kişiyi sağ bırakın, hepsini öldürün."
emir yerie getirilir, kale teslim alınır, tek bir kişi sağ bırakılmış, bunun dışında herkes yok edilmiş, söz tutulmuştur.
o adam tam bir diplomat.
ama bu adam timur, bizim adam, aynı yıldırım' ı nasıl saygıyla anıyorsak bu adama da saygısızca ifadelere yer vermemeliyiz, iki türk devleti savaştı kaybeden biz olduk bunu söyleyebilmeyi becermelisiniz olgunlukla, olur hep kazanacak değiliz ya, biz de çok türk ülkesi yıktık, bir başka türk devleti de bize ders verdi, durum tam olarak budur. yok diri diri gömermiş, yok kazığa oturturmuş kazıklı voyvoda almandır, timur' la ne alaka, yok bayezid' in karısını askerlerine tecavüz ettirmiş bırakın bu işleri, bir kere savaşta kadın ganimet olarak görülüyordu o dönem mağlup olan liderin hanımı alınırsa galip liderin hanımı olur ancak, ortalığa niye çıkarsın allah' ım ya, yok yakarak öldürürmüş, cengiz bile bunu yapmazdı ki o cengiz ki tarihte hitler cengiz' in dehası yanında çocuk kalırdı, cengiz' in sertliği karşısında hitler yumuşak kalırdı, başka kişilerle karıştırıyorsunuz bu adamı, ilköğretim ve lise tarih bilgisiyle bu işler olmaz azizim.
bir diğer lakabı ise güregen timur'dur. güregen damat demektir, çağatay hanedanına damat olmuştur. zira cengiz soyundan olmadığı için resmi olarak hükümdar olamamış, bunun yerine cengiz soyuna damat olarak yerini meşrulaştırmıştır.
milliyetçi geçinen özde osmanlıcıların kötüledikleri büyük türk hükümdarıdır.
bizim sözde milliyetçilerimiz ninesi rum*, anası bulgar* olan yıldırım'ı yere göğe sığdıramazlar ama öz türk olan timur han'ı tükaka görürler. anlamak mümkün değil.
türk-moğol devletleri içerisinde atası cengiz han'dan sonra en güçlü devleti kurmuş emirdir. dünyanın üçte birine hakim olmuştur. esasen hükümdar soyundan gelmeyen timur, kaynaklarda geçen adı ile ''temur'' çağatay hanlığından birini göstermelik olarak sırf töre yerine gelsin diye devletin başına geçirmiştir. tabi kendisine bağlı bir ordu varken tahtta olanın ne kadar hükmü olabilir ki?
timur'un babası türk aşiretlerinden birini reisi idi. iyi bir asker idi. kendini bu alanda geliştirdiğini anlatır kaynaklar, hatta çobanlık ederken bile, ''insanlık tarihine adımı yazdıracağım'' dediği rivayet olunur.
çok iyi bir stratejistti. o kadar ki, tehdit ettiği ülkelerin elçileri kendisini ziyaret ettiğinde timur'u hasta yatağında bulurlar, kan kusuyordur. halbuki domuz kanı içerek ölüm döşeğinde izlenimi veren timur, karşı tarafın direncini kırma amaçlı böyle bir şey yapmıştır. timur'un ölmek üzere olduğunu düşünen elçiler ülkelerine döndüklerinde bu durumu anlatırlar, gerçektende timur oraya gittiğinde yoğun bir direnişle karşılaşmaz. işte bu kadar ince bir kurmay zekaya sahip bir askerdir timur.
--spoiler--
Komuta edemediğim 10000 adamım olacağına, komutam altında olan 10 adamım olmasını tercih ederim
--spoiler--
diyecek kadar askeri bağlamda perspektif sahibi biriydi. sadakat onun için en değerli şey idi. hatta bu sözü doğrular niteliktedir.
--spoiler--
Tecrübe gösterdi ki hakiki dost şudur: Asla gücenmez, dostunun düşmanları onun da düşmanlarıdır ve gerektiğinde hayatını feda eder
--spoiler--
ordusunda çok hızlı ve çok esnek manevra yeteneğine sahip atlı birlikler kurdu, filleri kullandı savaşlarda. hatta ıslah olmayan filleri dahi itlaf ettirdi. disiplin aşığı biri idi. askerini çok sever, değer verirdi. denilebilir ki timur'un ordusu kadar kumandanına bağlı ordular dünyaya bir kez daha gelmemiştir. karşılıklı olarak bir bağlılık vardı, ölümüne sadakat.
zalim midir bilinmez, her ne kadar sivas'ta cesetleri harç ile karıştırıp kule yaptırmış olsa da. kan dökmeme sözü verdiği halde, kan dökmeden 200 kişiyi canlı canlı gömdürsede bir zamanlar hayal ettiği gibi insanlık tarihine adını kazıyan mükemmel bir asker, mükemmel bir stratejist ve hükümdardır.
timur'u tek kelime ile açıkla denilse şüphesiz idealizm olacaktır. hatta son seferinde geçmiş yaşına rağmen kış kıyamet ortasında at sırtında dolanan timur için fazlası söylenemez. atası cengiz han'dan da büyük olmak istiyordu. belki patolojik bir vaka da olabilir. tabi timur'un deli olduğunu düşünmek gerçek bir deliliktir ancak bir ingiliz araştırmacının tespitlerine göre timur, duygu-durum bozukluğu olan biriydi.
ayrıca topal olup olmadığı tarihçe kesinen kabul olunmuş bir olgu değildir, 1960 yıllarda açılan mezarının ardından araştırılan bedeninde, belinden bir hasarı olduğu tespit olunmuştur, topal olduğu bundan dolayı bir varsayımdır.
osmanlı gibi bir devleti 11 yıl sürecek olan fetret devrine sokmak elbette ki kimselerin harcı değildir. hatta timur izmir'e dahi girmişti, şu anda tireli de diktirdiği kitabe halen daha durmaktadır.
dünya siyasi tarihine adını kanla yazan bu kısa boylu dev adam. her şeye rağmen gücünü ve idealizmini, azmini gelecek nesillere örnek teşkil edecek şekilde bıraktı. kiminize göre zalim olsa da bilim adamlarını korudu, uluğ bey, ali kuşçu gibi matematik ve astronomi bilginlerini, şairleri sarayında ömürleri boyunca korudu destekledi. semerkantı bilim merkezi haline getirdi.
büyük adamdır tabiri kullanılır ya hep birileri için. sanki bu söz sadece timur için söylenmiş olmalı.
