cogu insanin yalnizca son kismini bildigi asli suphe ettigim surece kendisinden suphe etmeyecegim tek sey suphe etmekte oldugumdur, suphe ediyorum o halde dusunuyorum, dusunuyorum o halde varim olan Descartes'in poh yemesi. Ben cok dusunupte olmayan adam gordum. *
"her şeyden şüpheleniyorum. demek ki sadece şüphelendiğimden şüphelenemem. var olmayan da şüphelenemez. öyleyse ben varım" düşünce dizisinin kısaltılmış formülüdür.
yalnız burada şöyle bir çelişki söz konusudur ki; başta her şeyden şüphelendiğini söyleyen descartes, şüphelenmek için var olmak gerektiğinden şüphelenmemiştir. bu önkabulü edinmeseydi, asla var olduğuna kanaat getiremeyecekti. haliyle bir kere önkabulle başlanıldığında da şüphelenerek bilgiye ulaştığını söylemenin anlamı kalmıyor. bütün felsefeler önkabuller üzerine kuruludur.
düşünce ufkunun sonsuzluğunu belirten descartesin en meşhur önermesidir. bu akımdan birçok filozof feyz almıştır.ki bunlar arasında eflatun da bulunmaktadır. ne demiş eflatun: insanlar ışığın yansımasındaki şekilleri algılayıp ona göre düşünürler (bkz: mağara alegorisi)yani içlerinde şüphe ve korku olmazsa yansıyan şekilleri algılayamaz ve gerçek şekillere ulaşamazlar. yine başka bir akımda ise * düşüncenin varlığın temelini oluşturduğunu varsayan sistemde ise bir nesne veye eylemle ilgili fikir varsa o vardır. aksi halde yoktur diye savunur örneklemek gerekirse: "biz elmayı değil elma fikrini yiyoruz aslında elma diye birşey yok" der yanı eğerki biz düşünmez isek olmayacaktır o elma...
düşünmenin önemi vurgulansın diye söylememiştir descartes bu lafı. ona göre dışardaki dünyanın gerçekleğinden ya da kendi vucudumuzdan emin olamayız. emin olabildiği tek şey şüphe ederken bile düşünüyor olması. sonuç olarak: cogito ergo sum
saçmalıklarla dolu bir söz.
ne yani bir tavuk düşünemiyor diye yok mu?
her sabah kahvaltıda yediğin yumurta? baget ? bunlar ne ?
düşünemiyor diye herhangi bir canlıya nasıl yok diyebiliriz ?
netice itibari ile her zaman söylemişimdir felsefe boş adamların işidir.
descartes'ın, herkes için kesin olan bilgi nedir, ve bu bilginin kesin olduğunu nasıl bilebilirim? yaşadığım şeylerin bir rüya olmadığını nasıl bilebilirim? sorularına cevap ararken bulduğu çözüm.
şüphe ediyorum. şüphe ettiğimden de şüphe ediyorum. demek ki şüphe eden bir şey var. yoksa şüphe ettiğimden şüphe edemezdim. bu da herkes için kesin ve değişmez bir bilgidir.
descartes'ın ruh/cisim dualizmini somutlaştırmak için kendi dilinde "cogito ergo sum" olarak dile getirdiği cümle.
descartes bu cümlede sanıldığı gibi, "düşünme" eyleminin önemini vurgulamak istememiş; ontolojik bir tantlama ile ruh/cisim düalizmini anlatmak istemiştir.
macit gökberk'in ünlü "Felsefe tarihi" kitabında şöyle geçer:
descartes'ın çağdaşlarından gassendi, descartes'ın düşünüyorum öyleyse varım cümlesini saçma bularak; "gezmeye gidiyorum öyleyse varım" da diyebiliriz o zaman, diye eleştirmiştir.
descartes bu sözü, "eğer gezmeye gitmekten anladığımız şey, bedenimizin bir hareketi olarak anlaşılıyorsa bu önerme yanlış olur; ancak gezmeye gitmek eylemini bilincimde duyumsadığım anlaşılıyorsa doğru bir önerme olur; isterse bunun dış dünyada bir karşılığı olmasın veya sadece rüyamda göreyim" diye yanıtlamıştır.
düşündüğü şeylerin varolduğundan yani onların düşündüğü gibi olduklarından mı yoksa
onları düşündüğünden onları düşünen bir zihin olduğundan mı emin?
yani descartes bir yağmurun yağmasından değil bunları düşünen bir düşünce bir özne olarak kendisinin var olduğundan emin. daha anlaşılır kılarsak descartes öznenin varlığını tasdik eder nesnenin değil.
--spoiler--
Rendekar doğru mu söylüyor? Düşünüyorum o halde varım oldukça makul. Fakat bundan tam tersi bir sonuç, varolmadığım bir düş olduğum sonucuda çıkar; düşünen bir adam düşünüyorum. Düşmdüğümü bildiğim için, ben varım. Düşündüğünü bildiğim için düşlediğim bu adamın da var olduğunu biliyorum. böylece oda benim kadar gerçek oluyor. Bundan sonrası çok daha hüzünlü bir sonuca varıyor. Düşündüğünü düşündüğüm bu adamın beni düşlediğini düşünüyorum. Öyleyse gerçek olan biri beni düşünüyor. o gerçek, Ben ise bir düş oluyorum.
--spoiler--
buna bakarak gayet açık yüreklilikle söylemek gerekiyor ki bütün bir alem-düşünün yada düşünmeyin- tamamen bir hayalden ve hiçliğin yansımasından oluşuyor. Yani (bkz: bütün bunlar düş).
saçma salak bir söz. bundan bilmezsen kaç bin yıl önce ibnenin birisinin ortaya atmış olduğu zırvalık.
düşünmüyorum lan. yine de varım. eğer ki düşünme yetisi varlığımın anlamı olacaksa, düşünerek varlığımı yok etmeyi yeğlerim.
