2010 dünya kupası grup eleme maçında, sahasında arjantin milli futbol takımını 6-1 gibi tarihi bir skorla yenmiş, belki de kupanın sürpriz takımı olabilecek potansiyelde bir milli takıma sahip ülke.
elbette bu inanılmaz skorda, la paz'ın deniz seviyesinden tam 3.600 metre yüksekte olmasının da etkisi oldu.
güney amerika'nın en fakir ülkesi. şu sıralar yine çalkantılı bir dönemden geçiyor imiş çatışmalar ölenler vb. venezuela ile de ortak olup abd'ye kafa tutuyorlar gerçi daha çok venezuela kafa tutuyor, bolivya henüz asistan. bu hususta kendilerine başarılar diliyoruz.
.......
Yer altı ve yerüstü kaynaklarının toplumsal yarar yönünde ve devlet kontrolünde bulunmasını düzenleyen anayasada, halkın devlet yönetimine katılımını kurumsallaştıracak eyalet ve mahalle meclislerinin varlığı, büyük toprak parçalarının tek elde toplanamaması, eğitim ve sağlığın her aşamada ve herkese ücretsiz sunulması, ülkedeki 36 ayrı yerli dilinin tanınması, bütün yerli topluluklara atalarının yaşadıkları toprakların tapusunun verilmesi ve özerkliklerinin güvence altına alınması da öngörülüyor.
"Devlet başkanı iki dönemden fazla görev yapamaz" maddesini de içeren yeni Bolivya anayasası aynı zamanda eyaletlerin kendi idari ve ekonomik kararlarını almasında geniş bir özerklik alanı da tanımlıyor. Ancak anayasa, muhalif eyalet valilerinin istedikleri ülkeyi istikrarsızlaştırma amaçlı özerklik talebinden daha farklı bir düzenleme öngörüyor.
Buna göre ülkenin doğalgaz, petrol ve madenler gibi stratejik kaynakları üzerinde tasarruf sahibi olan merkezi hükümet olarak düzenlenirken, eyalet valilikleri halkın katılımı, adil bölüşüm ve güvenlik gibi başlıklarda inisiyatif sahibi oluyorlar. insan haklarını ayrıntılı biçimde tanımlayan bir "haklar bildirgesi"ne de sahip olan anayasada, yerli halka kendi bölgelerindeki doğal kaynaklardan "öncelikli pay" sağlanırken, yerli dillerinin ve kültürlerinin varlığı devletin güvencesi altına alınıyor, anayasa farklı dillerde eğitim yapılmasını da düzenliyor.
evo morales´in askeriye tarafindan baskanligini birakmasi zorlanan ülke. sözde demokrasi ama askeri darbeye ugramis bir ülke.
peki neden?
bolivya, dünya üzerindeki lityum madenine arjantin´den sonra en cok sahip olan ülke. (bkz: lityumhidroksit)
cep telefonlari, bataryalar vb. bircok elektronik aletlerde lityum-iyon bataryalar bulunmakta.
hepimizin aklina su soru gelebilir.
yillardir bu aletlere sahibiz ama neden simdi evo morales´e darbe yapildi?
lityum-iyon bataryalari artik otomobillerde de kullanilmaya baslandi. (bkz: tesla)
öyle cep telefonlarindaki gibi ufak bataryalar degil. otomobillerin baya büyük bataryalara sahip olmasi gerekiyor ki; hali hazirda agir olan bu otomobilleri yüzlerce kilometre hareket ettirebilsin.
tabi ki; sadece tesla degil. tesla ile birlikte diger otomobil devleri de elektro otomobil üretimi icin kollarini sivadilar. artik lityuma daha fazla ihtiyac duyulmakta. bolivya bu madeni kendisi avrupali firmalarla ortaklasa cikartiyordu. islenmesi ise; ab ve abd´de gerceklesiyordu. alman ve avusturyali firmalar 2018 senesinde bolivya ile bir anlasma yapmislardi. artik cikartilan lityumhidroksit, bolivya´da islenecek ve lityuma dönüstürülecekti. bu sekilde know-how bolivya´ya gelmis ve daha fazla is imkani sunacakti. ayrica; bataryalar daha ucuza mal edilecek, avrupa´daki otomobil sirketlerinin e-otomobilleri de lityum-iyon bataryalariyla donatilacak ve bu otomobiller abd´li rakiplerine (general motors, ford, tesla vb.) göre daha ucuza satilacaklardi.
güney amerika zaten sosyalist ülkelerden olusmakta ve abd´nin gözüne bu yüzden batmakta. bolivya´dan önce 1990´li yillarda şili´de augusto pinochet ugarte´ten sonra hersey ama hersey (su, emeklilik kasasi, saglik, toplu tasima, ... komple özellestirilmisti) (bkz: neoliberalizm). tabi ki; daha sonra bütün sistem cökmeye basladi ve şili bu yaralarini kapatamadi. simdi de sira bolivya´ya geldi.
türkiye´de erdogan ile birlikte uygulanan neoliberalizm ile şili ve bolivya´daki ortak noktalari görebiliriz.
