ayn calut savaşı

kıpçak türklerinin mısır da kurduğu memlükler ile moğolların (ilhanlı) arasında 1260 yılında yapılan savaştır. memlük sultanı baybars bu savaştan galip çıkmıştır. savaşın önemi moğolların batıya doğru yönelişlerinde ilk kez bir savaşta yenilmiş olmasıdır. 10 yıllık yeni bir devlet olan (1250 de kurulmuştur) memlükler bu galibiyetle moğollara suriye ve kuzey afrika yolunu tıkadı. eğer bu savaş kaybedilse idi moğolların önünde hiç bir engel kalmayacağından fas üzerinden ispanya, oradan da avrupanın güneyini işgal etme imkanı doğacaktır. savaş, tarihi olarak hz davud un calut adlı devi öldürdüğüne inanılan yerde vuku buldugundan bu adı almıştır.

sultan baybars komutasındaki memlük ordusunun, moğollara anadolu' da ilk yenilgiyi tattırdığı savaş. 1260 tarihinde yapılmıştır.

1260 yılında Moğollar ile Memlükler arasında vuku bulmuş savaştır. Savaş öncesinde Moğollar, Bağdat'ı zaptetmiş (1258), Anadolu'da da egemeliklerini sağlamışlardı. islam topraklarında tek sağlam kale olarak Mısır kalmıştı. Mısır'ın da Moğolların eline geçmesi belki de, islam medeniyeti için çok vahim bir sonuç doğuracaktı. Ancak, Sultan Kutuz önderliğindeki Memlük ordusu, Moğolları bu savaşta yenerek onların Ortadoğu ve Mısır coğrafyasına girmesine engel olmuşlardır. Böylece islam medeniyeti, Memlüklerin önderliğinde Kahire'de yükselmeye devam etmiştir.

savaş sonrasında, bu savaşta büyük kahramanlıklar göstermiş olan kıpçak türkü baybars memlük hükümdarlığını ele geçirmiştir; ilhanlıların ilerleyişi ise son bulmuştur.

moğolları durduran savaş.

Ayn Calut Muharebesi ya da Aynıcalut Muharebesi 3 Eylül 1260'da Memlük ordusu ile ilhanlılar arasında, Filistin 'de Ayn Calut denilen mevkide yapılan muharebe.

Savaştan hemen önce Mısır'da Sultan ilan edilen Seyfeddin Kutuz kumandasındaki 20.000 kişilik bir orduyla, Hulagu'nun en seçkin kumandanlarından Ketboğa kumandasında bir Moğol ordusunu Filistin'de karşıladı. iki ordu 3 Ekim 1260 tarihinde, Ayn Calut denilen mevkide karşılaştı. Kutuz bu muharebede Moğollar'ı yendi.

Moğollar bu savaştan sonra Mısır'a asla giremedikleri gibi, bu yenilgi tarihin dönüm noktalarından biri ve Moğollar'ın sonunun başlangıcı olmuştur. Moğolların batıya doğru ilerleyişi durdu. Anadolu'daki Moğol boyları hızla islamiyet'e tabi oldu. ayrıca islam dünyasının yok olmasına ramak kala kazanılmış, bir savaştır moğollar bağdat'ı basmış, bir çok islam beldesini yakmıştır. islam medeniyetinin son kalesi mısırdır ve kana susamış moğolları kutuz komutasında memlüklüler yenmiş, ve islam medeniyetini kelimenin tam anlamıyla kurtarmıştır.

ayn calut, calut'un gözü demektir. savaşın burada yapılması biraz enteresandır. ayrıca memlüklerin sultanı seyfeddin kutuz, celaleddin harzemşahında yeğenidir.

(bkz: goliat)

savaş öncesinde :

Möngke Han, Batı uluslarının hâkimiyete alınması görevinin önderliğini kardeşi olan Hülagü'yü getirmişti. hülagü Emevilerden sonra gelen peygamber soyunun kurduğu 500 yıllık abbasiler devletini yıkmış hedefini filistin, mısır gibi verimli topraklara çevirmişti. bağdat ezip geçilmişti, moğol ordusu ermeni ve gürcüleri bünyesinde toplamış, kilikya ermeni krallığı moğollara destek vermek durumunda kalmıştı.

savaş sonrasında :

moğol mağlubiyetiyle sonuçlanmıştır. *
nasturi bir hristiyan türk olan ilhanlı lideri hülagü' nün komutanı ketboğa' yı yenen mısır sultanı kutuz' u, baybars bir av partisinde vurdurmuş ve mısır sultanı baybars olmuştur * . kaybeden sadece ketboğa değil kutuz da olmuştur, ama islam iyice içine kapanmışken bu kapanmışlık kırılmıştır, tek kazananı islam olmuştur bu savaşın.

eğer kaybedilseydi islam' ın yayılma alanı bugünkü gibi geniş coğrafyada olamazdı, o yüzden islam' ın dönüm noktası savaşlarından biri olarak kabul edildiği gibi, bu mağlubiyet anı zamanda kendine güvenini ilk burada yitiren moğolların japonya'da da batağa saplanmasına neden olmuş * ve moğollar hükmettikleri orta asyanın o büyük türk milletlerinin hakimiyetini kaybetmiştir, zamanı gelince de türkler bir bir özgürlüklerini moğollardan almışlardır.

kıpçak lideri berke han, moğol olmasıyla beraber müslüman olmasının verdiği maneviyatla abbasilerin yıkan hülagü' yü ve lideri möngke' yi nefretle kınamıştı. sonra ilhanlı-kıpçak devletlerinin savaşları başladı bu tarihteki ilk moğollar arası savaşıydı ve bu da moğolların artık çatırdamaya başladığını gösteriyordu.

hülagü başarısız olmuş, bir zaman sonra ölmüş yerine oğlu abaka han geçmiş o da babasının çizgisinde siyasete devam etmiş, 1303 senesinde Moğollar ile ilhanlılar son kez Şam yakınlarında yapılan Şakhab Savaşında karşı karşıya gelmiş ve hezimete uğrayan Moğollar iran hariç Ortadoğu topraklarında hâkimiyetlerini tamamen yitirip kendileri için gerileme ve çöküş dönemini başlatmışlardı.

moğollardan sonra memlukler, 250 yıllık ömrünü osmanlı fetihleriyle beraber yitirmişlerdir.
kıpçaklar, berke han soyu ile Rusya'da 220 yıl kadar sürecek olan ve Moskova Büyük Dukalığının 1480'de Ugra nehrinin çevresinin ve kuzeyinin hâkimiyetini ele geçirmesiyle son bulacak, altın orda ya da bilinen adıyla kıpçak hanlığı olarak varlığını devam ettirirken yaşlanmaya başlayan bu devlete de son darbeyi de timur indirecek tarih sahnesinden silecek, önlenemez rus imparatorluğu doğacak ve tüm türkleri yutacaktır.

birinci not : bu savaş ilk el patlayıcılarının kullanıldığı savaştır. ve bu patlayıcılar Moğol atlarını ve süvarilerini ürkütmek ve onların saflarında düzensizlik getirmek gayesiyle Mısır Memlüklerince kullanılmıştır. Bu patlayıcılarda kullanılan barut bileşimi daha sonraları Arap kimyagerlerce tanımlanmış ve 14. yüzyılın başlarında askeri kitaplarda ki yerini almıştır.
ikinci not : moğolların japonya mağlubiyetini japonlar ilahi rüzgar manasına gelen kamikaze terimiyle anarlar.

1260 yılında ilhanlı hükümdarı Hülagü Han Kahire'de bulunan Mısır Sultanı Seyfeddin Kutuz'a hükümdarlık hakkından vazgeçmesi isteğinde bulunmak üzere bir elçilik heyeti yollamıştır. Bu istek mektubu kısaca özetle şöyledir:

"Doğu'nun ve Batı'nın hükümdarlarının hükümdarı olan Büyük Han'dan. Bizim kılıçlarımızdan kaçınarak kaçan Memlük sultanı Kutuz. Bizim boyunduruğumuz altına giren diğer ülkelerin başlarına gelenleri düşünmelisin. Nasıl çok muazzam bir imparatorluk kurduğumuzu ve dünyaya zarar veren ahlaksızlıkları ve düzensizlikleri sonlandırdığımızı duymuşsundur. Biz muazzam yerler ele geçirdik, tüm insanlarını kırıp geçirdik. Ordumuzun dehşetinden kaçamazsın. Nereye kaçabilirsin? Elimizden kurtulmak için hangi yolu deneyeceksin? Atlarımız çevik ve süratlidir, oklarımız keskindir, kılıçlarımız şimşek gibidir, kalplerimiz dağlar kadar serttir, askerimiz kum gibi sayısızdır. Ne kaleleriniz bizi alıkoyacak, ne de ordularınız bizi durduracaktır. Allah'a ettiğiniz dualar bize karşı fayda sağlamayacaktır. Biz ne ağlayanlara hareket ederiz ne de feryat edenlere dokunuruz. Sadece bize dilenerek himayemize girip güvende olacaksınız. Savaşın ateşi sizi tutuşturmadan aceleyle cevabınızı veriniz. Eğer direnirseniz en dehşetli yıkımla ızdırap çekeceksiniz. Camileriniz darmadağın olacak ve tanrınızın güçsüzlüğü ortaya çıkacak ve ondan sonra yaşlılarınızla birlikte çocuklarınızı ortadan kaldıracağız. Halen üzerinize gelmek zorunda olan bir düşmanınızım."

Kutuz, bu mektubu Hülagü'nün elçilerini öldürterek ve başlarını Kahire'nin kapılarından birisi olan Bab Zeila' da sergileyerek yanıtladı.

oldukça ilginç bir savaştır. özellikle sonuçları itibari ile.

savaştan kısaca bahsetmek gerekirse, memlüklerin başında kutuz, ordunun başında geleceğin hükümdarı baybars. moğolların başında hülagü, ordunun başında ketboğa *. bahsi geçenlerin üçü türk olarak hülagü han ise moğol olarak kabul edilmektedir.

savaşta yenilmez moğol süvarileri barut ile korkutulmuş, sersemleyen askerler ile muharebeye giren baybars savaşı kazanmıştır.

sonucunda, yok olmanın eşiğine gelmiş islam kültürü bu durumdan kurtulmuştur. baybars kendini iyice kanıtlamış kısa bir süre sonra kutuz'u öldürterek başa geçmiştir. memlükler, abbasilerin yok olması ile islamın önderliğine mazhar olmuştur.

moğollar (daha doğrusu ilhanlılar) en önemli generallerinden ketboğa'yı kaybetmişlerdir. ilk kez batı'da mağlubiyet görmüşlerdir. büyük ihtimalle güney avrupa'ya kadar girecek moğol ordusu, filistin'de tıkanmıştır. moğollar arasında ikilik çıkmış, birlikleri bozulmuş ve nogay han ilhanlılara saldırmıştır.

bir domino taşı etkisi yaratmıştır savaşın sonucu. kuşkusuz tarihte ki en önemli savaşlardan bir tanesidir.

(bkz: hülagü han/#27141348)

Ayrıca sonuç itibariyle Arapçıların iddialarının aksine müslümanlık için pek bir şey ifade etmeyen savaş olmuştur. Sonuçları Araplar için ancak önemlidir. Çengizlilerin Batıya ilerlemeyi bırakmasının nedeni yüzbinlerce kişilik orduları varken 20000 e yakın kişilik orduyu kaybetmeleri değil kendi iç çekişmeleri ve asyanın her yerinde verdikleri mücadeledir. Çengizli devletinin tek amacı kıçı kırık ortadoğuyu feth etmek değil doğuda Japonya'ya kadar güneyde Vietnama kadar acayip memleketlerde fetih yapmaktır.

ilhanlıların müslümanlaşması da aman memlüklere yenildik vs değil Nasıl ki onlardan önceki Türkler müslümanlaştıysa onlar da öyle müslümanlaşmıştır. Çengizli devleti Müslümanlara Çinde bile ihtimam gösteren onlara valilikler bakanlıklar veren devlettir. Esasında bütün dinlere ihtimam gösterirler lakin müslüman Türklerle ve farslarla ilişkileri çok yoğundur. Aynı soydan geldikleri Türkler sayesinde de bu coğrafyaya gelen Çengizlilerin hepsi müslüman olmuştur (muhtemelen içinizden birçoğunuz da ilhanlı soyundansınız) Misal Uygurların yoğun bir şekilde müslüman olması ilhanlılar sayesindedir.

Velhasıl Ortadoğu'yu bu savaştan sonra uzun yıllar ilhanlılar yönetmiştir. Bu yönetimde de Arapların kafasını eze eze yönetimdir. Bu da Müslüman kültürüne değil Arap kültürüne büyük darbe vurmuşlardır. Fars ve Türk alimlerle, kültür elçilerine destekleri sınırsızdır. Farslar ilhanlılar sayesinde Arapça kullanmayı bırakıp farsçaya dönmüşlerdir bilim yazıcılığında. Türkler ise nüfus olarak Arapların ve farsların arasında ezilmekten kurtulup yüzlerce yıl daha bu coğrafyada varlığını baskın bir şekilde devam ettirecek güce gelmişlerdir ilhanlılarla. Mağara ve çöl adamlarının tarih yazıcılığıyla yok işte islamiyete şunları ettiler Ayn Calut da onları durdurdu falan filan yalandır. Tam tersi Ayn Calut Türk ve Fars müslümanlarının ilerlemesinin sekteye uğramasına neden olup Arapçılığın devamını sağlamıştır o kadar.

1258 yılında bağdatı yakıp yıkan moğollar 1259'un son aylarında tekrar batıya ilerlemeye başladılar. tek başına moğol saldırılarına karşı koyamayacağını anlayan suriye eyyübi sultanı yusuf nasır memlüklülerden yardım istedi. bu yardım talebi ve yaklaşan moğol tehlikesini görüşmek üzere toplanan memlük emirleri sultan mansur ali'nin yaşının küçük olduğu için tahttan indirilmesi ve yerine seyfettin kutuz'un sultan olmasına karar verdiler. moğullar ise ocak 1260'ta halepi ele geçirmiş ve yağmalamıştı. halepin akıbetini öğrenen yusuf nasırın ordusu dağılmış kendisi de gazzeye kaçmıştı. mart ayında şam kapılarını açarak teslim oldu. uzun bir süre geçmeden nablus ve gazzede teslim oldu. nasırın hizmetinde olan baybars ise teslim olmak yerine savaşmak istiyordu. mısır tahtına kutuz geçtiğini öğrenince aralarının bozuk olmasına rağmen hizmetine girmek için kutuza başvurdu. Moğollara karşı güç toplamak isteyen kutuz baybarsı kabul etti. bu olaylarla hemen hemen aynı tarihlerde ilhanlı hükümdarı hülagü mısıra elçilik heyeti ve kutuza telim olmasını aksi takdirde mısır ele geçirilip yağmalanacağını söylediği bir mektup göndermiştir. kutuz elçileri kovmuş ve 20000 kişilik bir orduyla suriyeye doğru ilerlemeye başlamıştır. kutuz baybarsı ordunun öncü kuvvetinin başına getirmiş savaşın kazanılması durumunda halep emirliğine getirilmeyi vaat etmiştir. ermeni süvarileri ve gürcü piyadeleri ile desteklenen moğol ordusuda kitboğa komutasında filistine doğru yola çıkmıştı. sahil boyunca ilerleyerek akkaya ulaşan kutuz moğol ordusunun yaklaştığını haber alınca ayn caluta gitti. bölgeyi iyi tanıyan memlükler hilal taktiğini uygulamaya karar verdiler. süvariler ayn calut mevkisinin etrafındaki tepelerde saklanırken baybars komutasındaki öncü birlikler moğollara hücum etti. memlük ordusunun tamamının üstlerine geldiğini zanneden moğollar tüm güçleriyle taarruza geçtiler. bir süre savaşan baybars sahte ric'ata başladı. memlük ordusunun bozulduğunu düşünen kitboğa bütün orduyla baybarsın peşine düştü. moğol ordusunun kurulan tuzağa girmesiyle beraber kutuz moğolların arkasını ve kaçış yollarını çevirmiş baybars ise geri dönürek kuvvetli bir şekilde hücuma geçmiştir. atlı okçular ve ilk defa savaşlarda kullanılan patlayıcılarlar saldıran memlükler kitboğada dahil moğol ordusunun neredeyse tamamını imha etti. böylece 43 yıl önce dünyayı fethetmek için mğolistandan yola çıkan moğol orduları ilk defa yenilmişti. memlükler bu savaşla yeni kurulan devletlerini tehdit eden en önemli gücü yenmişlerdi. moğollar daha sonra defalarca suriye ve filistine saldırsalarda önemli bir başarı kazanamadılar. kutuz zaferin keyfini çıkaramamış ve öldürülmüştür. baybars çok büyük bir prestij kazanmış ve kendisine verdiği halep emiri olma sözünü tutmadığı için kutuz öldürmüş ve memlük tahtına geçmiştir. baybars hem bu savaşta hem daha sonra yaptıklarıyla adını türk tarihine altın harflerle yazdırmıştır.

anlatılırken "moğol ordularının ilk defa yenildiği" gibi yanlış bilgilerin verildiği savaştır.

moğol orduları geçmişte de yenilmişti. celalettin harzemşah moğollara karşı ayn calut zaferinden de büyük zaferler kazanmıştır.

aradaki fark şudur: moğol orduları o kadar güçlüydü ki celalettin'in kazandığı zaferler bir işe yaramadı ama ayn calut işe yaradı. ayn calut'un işe yaramasının ana sebebi zaferin büyüklüğü değil, o sıralar moğolların iç kavgalara tutuşmuş olmasıdır. kavgaların mahiyeti yukarıda güzelce anlatılmış; tekrar etmeme gerek yok.

eğer iç kavgalarla meşgul olmasalar, ana ordularını sevk etmeye fırsatları olsa hiç şüphesiz memlüklerin üstüne de celalettin'in üstüne gittikleri kadar sert gidecekler ve mısır'ı ele geçireceklerdi.

moğolların devrini kapatıp, türklerin devrini açan savaştır.

bu savaşın en büyük özeti budur. moğolların safında çok fazla türk ve memlükler safında çok fazla arap olması bu durumu değiştirmez.

adı bile devlet üt türkiye olan türk devleti mısır memlüklerinin başında bir oğuz* ve bir kıpçak* bulunmaktadır. ilhanlıların başında da aynı şekilde nesturi olan başka türk vardır. daha fazla türk olan memlük ordusu kazanmıştır.

bu savaş sonrası aynı zamanda islam dünyası moğollara karşı psikolojik zafer kazanmıştır. kısa süre içerisinde berke han önderliğinde altın orda hanlığı hem türkleşmiş hemde müslümanlaşmış ve ilhanlılar ile karşı karşıya gelmiştir.

anadolu'da yozlaşmış ve türklük namına birşey barındırmayan ilhanlı kuklası selçuklulara karşı türkmen beyleri ayaklanma başlamıştır. türkçe kitaplarında okuduğumuz karamanoğlu mehmet bey selçuklulara karşı ayaklanan türkmen beylerinin başında yer almış ve kıpçak türklerinin yönettiği memlükler ile bir olmuştur. her ne kadar anadolu türkmen isyanları başarılı olmasa da anadolu da türk ateşi tekrar yükselmiş, moğol etkisi zayıflarken türk olmaktan utanç duyarak padişahların ismini bile farisice isimler koyan* rum sultanlığı tarihe gömülmüş. zamanla anadolu beylerinden* birisinin kurduğu devlet cihana yayılmış ve türklerin altın çağı yaşanmıştır.

Dünya tarihini derinden etkileyen savaşlardan biri.

Nedenine geleceksek anadoluda istediğini alan moğollar mısır üzerinden batıya doğru ilerliyorlardı.

Memlük devleti acilen seferberlik yaparak 20 bin kişilik bir ordu çıkardı moğollar karşısına.20 bin kişilikte moğol ordusu vardı.

Teçhizat olarak moğollar daha güçlü olsada Memlük komutanı baybars inanılmaz taktiğiyle(vur kaç, sahte kaçışlar yaptı hatta) moğol ordusunu tamamen yok etti.Hatta turan taktiğini uygulamıştır memlük komutanı.

Moğolların batıya doğru ilerleyişi durdu. Moğollar bu savaştan sonra Mısır'a asla giremedikleri gibi, bu yenilgi tarihin dönüm noktalarından biri ve Moğollar'ın sonunun başlangıcı olmuştur.

Bugün bu büyük savaşın yıl dönümü.isminin ayn calut olmasının sebebi mısır'ın o bölgesinde olmasıdır.

Moğolların boynuna doladığımız savaş.

Tarihte moğolların yenildiği nadir savaşlardan biri olup Memlüklülerin zaferi ile sonuçlanmıştır.

Moğolların içinde gezdirdiğimiz savaş.

Savaş islam tarihi açısından dönüm noktası olan bir savaştır. Ayn calut mevkiinde ilhanlılar islam dünyasının teknolojik üstünlüğü vasıtasıyla durdurulmuş, halifenin katline sinirlenen berke han da bu sebeple ilhanlı ordusuyla savaşmıştır. Moğol hegemonyasının ortadan kalkmasını sağlamıştır. Savaş sonucu ilhanlılar yenilmiş, artık islam dünyasında anadolu hariç ileriye gidemez olmuşlardır. altın orda devleti ise bulgaristan ile bizansı haraca bağlamış, bu sayede belki de kayı obasının gelişip büyümesi, osmanlı devletini kurabilmesi sağlanmıştır. Zira berke han anadolu devletleriyle o dönemde gizliden ittifak içindedir. Selçuklu sultanının kızı ile evlidir. Dolayısıyla bizans ve bulgarların elini kolunu bir süre altın ordu devleti bağlamıştır. Böylece osmanlı devleti hayat bulabilmiştir.

Moğol tohumlarının nedense kıpçak kökenli bahri memlüklerinin Moğolların boynuna dolamasına sinirlendiği savaş.

http://m.uludagsozluk.com/e/34189697/

Yoksa bunu neden eksilesin.