yunan bağımsızlık savaşı sırasında ve osmanlı-yunan harbi sırasında yunanistan'a anadolu'dan giden yardımların, yunan ordusunda savaşmaya giden palikaryaların toplanma merkeziydi.
aya fotini kilisesi metropolitleri yaptıkları bu hainlikler sebebiyle pek çok kez hapse atıldı, sürgünlere gönderildiler.
ne var ki osmanlı'nın güçsüz dönemleriydi.
kendi topraklarındaki bu şer merkezini kapatmaya gücü yetmiyordu osmanlı'nın...
izmir ve civarında pek çok türkün kanına girmiş olan bu hrisostomos, 9 eylül 1922'de sakallı nurettin paşa'nın talimatıyla halka verildi ve linç ettirildi.
sakallı nurettin paşa'nın türk düşmanlarına hiç tahammülü yoktur bilen bilir.
ingiltere başbakanı boris johnson'un dedesi olan vatan haini ali kemal'i de izmit'te linç ettiren yine sakallı nurettin paşa'dır. ruhu şad olsun...
işte hrisostomos yönetimindeki bu aya fotini kilisesi, 3 yıl boyunca kuvayi milliyecilere işkence edilen, rum milislere silah ve para dağıtılan, hangi türk köyünde asker yok, hangi türk köyünde kadın ve genç kızlar var diye yunan ordusuna istihbarat hizmeti sunan bir merkez haline gelmişti.
izmir kurtarılmış, hrisostomos iti itlaf edilmiştir. mustafa kemal paşa şehre girdiğinde ise izmir yanmaktaydı...
yunanlar son kötülüğünü yapmışlardı.
gazi paşa yanan izmir'i seyrederken konak'taki bu şer yuvası gözüne çarptı.
ve yıllarca türk'e ihanet ve işkence merkezi olan bu şer yuvası gazi paşa'nın emri ve türk topçu atışı ile yerle bir edilerek tarihten silindi...
hiç şüphesiz bu kilise boşuna yıkılmamış, hrisostomos da boşuna itlaf edilmemişti.
bugün yunanlar, inşa ettikleri bu kilisede hrisostomos'un anısını yaşatarak türk düşmanlıklarını taze tutuyorlar.
türk düşmanı ve katili hrisostomos "saint Chrysostomos of Smyrna" olarak aziz ilan edildi ve yunanistan'ın pek çok yerine de heykelleri dikildi.
bunlardan en önemlilerinden biri atatürk'ün memleketi selanik'te dikilen hrisostomos heykelidir. https://galeri.uludagsozluk.com/r/2035776/+
edit: türk düşmanlarına cevap vermekten aya fotini kimliği hakkında bilgi veremedim.
aya fotini hz isa'nın nikahsız eşi maria magdalena'dır ve kendisi incil'de samiriyeli kadın olarak geçer. samiriyeli kadın ayetlerinde de bu kadının daha sonra aya fotini ismini aldığı belirtilir.
işte izmir'deki bu kilise de maria magdalena'ya adanmış bir kilisedir.
kulesi bile konak meydanı'ndaki saat kulesine ilham verecek kadar güzel, aslı izmir'in kurtuluşuyla * türk birlikler tarafından yakılmış ortodoks kilisesi. aslının bir benzeri atina'da nea smyrna*'da yapılmıştır. son piskoposu katledilen hrisostomos'dur.
aynı zamanda alsancak'ta da aynı ada sahip başka bi kilise bulunmaktadır lakin eski bi protestan kilisesi olduğu çatısından dahi anlaşılmaktadır. izmir'deki hollandalı protestan nüfusu azalınca yunanistan konsoslosluğu rum ortodokslara bu kiliseyi tahsis etmiştir.
