dede vs torun. herhalde dede alır iyi torunlar yetıstırdıgı ıcın.
birini övüp birini kötülemek saçma. ikiside atan.
osmanlı kimi yenmiş diyen soydaş: sadece memluklar yeter. avrupalı devletler yıkılmaz imp. olarak tanımlıyordu memlukları. ve onların zamanında mısıra turkiye diyordu avrupalılar.
mogolların haclıların cellatlarını küçümsemeyin.
Yalnızca atlıları yarım milyonu bulan, papa'ya diz çöktürmüş, gerçek roma imparatorluğunu bitiren ve balamir, attila gibi komutanları olan avrupa hun devletinin alacağı versus.
öncelikle ikisini farklı soylar kurmuş gibi bir boyuta taşımadan bu iki türk devletini irdelemek gerekirse:
avrupa hun imparatorluğu roma'ya kadar yürüyüp, papaya af dileterek avrupada daha büyük bir travma yaşatmıştır.
450'li yıllarda yıkılmış olan ve 100 küsür yıllık kaç devlet vardır avrupanın halen böylesine çok bildiği?
osmanlı'da avrupaya bir travma yaşatmasına karşın bu avrupa hunları düzeyinde olmamıştır.
osmanlı daha çok türk kökenli doğu roma etkisi yaratmıştır. 600 küsür yıllık ömründe ancak viyana'ya yürüdüğü vakit avrupalılar hunları yeniden anımsamıştır.
osmanlı'nın avrupa hunları kadar travma yaşatamamasının bir sebebi 600 yıl yaşamasına rağmen bu 600 yılın tamamının orta avrupada geçmemesinden dolayıdır. viyana ve budapeşte dolaylarına hızlı bir şekilde gelinmemiştir işin aslında. ancak avrupa hunları kısa sürede doğu avrupadan roma'ya dek yürümüştür.
dönemlerine kıyasen ikisi de en büyük askeri güçlerdendir.
ancak bazı tarihçilere göre avrupa hun devleti ulaştığı en parlak dönemde askeri açıdan rakip tanımamakla birlikte türk tarihinin diğer ülkelere kıyasla ulaştığı en ileri noktadır.
yıkıldıklarından sonrasına göz atmak gerekir ise şayet bu noktada osmanlı'nın ön plana çıktığı görülecektir.
osmanlı'nın yerleşik hayatta oluşu, kurumsal bir yapıya sahip oluşu hakim olduğu pek çok toprakta silinmez izlere imza atmasına sebep olmuştur. avrupa hunları ise yıkıldıktan sonra gerilerinde yalnızca kıyamete dek bitmeyecek bir korku bırakmışlardır.
Avrupa hun devleti çok kısa ömürlü ama çok etkili bir devletti. Moğol akını gibi parladı yaktı yıktı geçti lakin attiladan sonra da tamamen ortadan kayboldu. Askeri anlamda süper gücü ise ittifaklarla oluşturdu. Romaya cermenlerin ciddi desteğiyle(askeri olarak) yürümüştür. Osmanlı biraz daha yalnızdı. Çünkü osmanlıda daha çok hıristiyan-müslüman savaşı anlayışı hakimdi ve Avrupa tamamen hıristiyandı. Bu yüzden vassalları dışında pek de bir destek bulduğunu söyleyemeyiz ki vassalları bile zamanında onu satmıştır.(viyanada kırım hanının sobieskinin geçişine izin vermesi). Yine Avrupa hunları döneminde en büyük güç olan romaya ki onun da en zayıf dönemi tüm Avrupa düşmandı ve Roma sürekli bu cermenlerle savaş halindeydi. Osmanlıda da hepsi birbiriyle çok iyi anlaşmıyordu ama diğerine kıyasla osmanlı daha yalnız bir durumdaydı. Sadede varacak olursak biri göçmen akını diğeri yerleşik imparatorluk. Daha ileri gitmede Avrupa hun, viyana kapılarına kadar olan kısımda da uzun süre etkisini korumada osmanlı alır.
Avrupa hun devleti Atilla'nın ölümü ile oğulları arasında dağıtılmış ve sonra da kendi dağılmıştır.
Sonuç olarak bölgede uzun vadeli bir Türk varlığının sadece önünü açmıştır.
