(bkz: Karl Marx) tarafından 1853 yılında bir makalede kullanılan kavramdır. Uzak Doğu ülkelerinde, Çin ve Hindistan'daki ekonomik durumun ele alınmasında ilk defe kullanılmıştır.
marx ve engels'in, kapitalizmin avrupa'dakinden ayrı bir seyir izleye(meye)n ortadoğu için turkey adlı bir çalışmayla gönül indirdiği mevzudur. türkiye'de bu teoriye ilk omuz veren idris küçükömer'dir. yine sencer divitçioğlu'nun da çalışmları vardır bu yönde. aşırı merkezi bir iktidar-devlet örgütlenmesinin ürünüdür. özetle geniş tarım alanları için sulama yollarının organizasyonu güçlü bir merkezi yapının planlamasıyla yapılabilir, gibilerinden bir teorik temellendirmedir.
çağrışım ufkuna açılarak murathan mungan'a ait bir şiirle bitirelim;
gökyüzünün yüzü koyun dağıldığı
unutkan asırların hayli darlmıştır sokağı
ister asyatik bir tecrit hırkası
ister batılı bir ziynetle mükellef
osmanlı en büyük toprakların kulamparası
paytahtların ilmeğinden geçerek
hepsini bir halkada
boncuk boncuk topladığı
tarihsel ve iktisadi bir mecburiyet
artık bir sınıfa emanet
ve işte yeni devirlerin proletaryası
(osmanlı'ya dair hikayat)
çok karizmatik bir başlık gibi görünüyor değil mi? ama yok öle değil. asya tipi üretim tarzı dediğin şey aslında asya tipi üretememe tarzıdır. marx; üretemeyen, gelişemeyen yüzyıllardır yerinde sayan ve umut vaad etmeyen ekonomiler için asya tipi üretim tarzı tanımını yapar. ne yazık ki türkiye ekonomisi de tam bu sınıfta kendisine yer bulmaktadır.
kapitalist ve komunist olmayan her şey asya tipidir..asya tipi üretim tarzı genellikle ortadoğu ülkelerinde görülür..
Toplumsal üretim ve bunun yeniden üretimi dünyadaki bütün topluluklar için farklı iki ana yoldan gelişmiştir. Bu yollardan bir tanesi klasik yoldur ve Avrupa'ya ve Japonya'ya özgü bir yapısı vardır; bu yapıya göre avrupada toprak beyleri kendi denetimi altındaki bölgede toprağın sahibi olmaları nedeniyle bulundukları bölgede Kralın yetkilerini paylaşır ve kendi kendilerini yönetirlerdi, Feodalizm olarak adlandırılan bu üretim yapısı kapitalizmin klasik gelişme yoludur ve kapitalist üretim süreci bu yapı içerisinde meydana gelmiştir.
Saatlik ücreti 2 dolardan 5000 kişi çalıştırarak, 50 dolarlık ürünü 10 dolara satmaktır. Türk işi merdiven altına tekabül eder. Adam olursak piyasayı ele geçirebiliriz.
