başlığının eksikliğini yüreğimin bir köşesinde hissettiğim yüzyılın bitmeyen geyiği. ben açayım bari de sazanlar birer birer dökülsün.
efendim hepinizin anladığı üzere "asansör düşmeye başlarsa tam yere çakılmadan önce zıplarsam kurtulabilir miyim" şeklinde aklından 'macerayı seven adam' tarzı ihtimaller geçiren pek çoğumuzun muhakkak bir asansör macerasında tattığı histir.
düşmeden önceki bir kaç saliselik esnada zıplayıp kendini asansörden bağımsız kılabileceğini yani bir nevi havada asılı kalıp düşüs hızını sıfırlayabileceğini düşünen gafil insanoğlu denize düştüğünde yılanın mına bile koymaktadır efenim gördüğünüz üzre.
lise fiziğini dahi az buçuk görmüş birisi serbest düşüşe geçmiş asansörün içindeki yine serbest düşüşteki insanın kurtulabilmesi için asansörün ivmesinden daha kuvvetli bir şekilde yukarı zıplaması gerektiğini bilecektir. ayrıca asansörün tam yere çarpma anını hesaplayabilmek de imkansızdır. zaten mevzu zamanında mythbusters'da irdelenmiş adını hatırlamadığım o maket adam parça pinçik olmuştu.
neyse insanız işe en nihayetinde, umut fakirin ekmeği misali petronas kuleleri'nin asansöründen de düşüyor olsam ya bismillah der zıplarım vallahi, hiç affetmem. belli mi olur lan, ivmeydi, serbest düşüştü bir yere kadar. hiç olmazsa öte tarafta "denedim lan bari" derim içim rahat olur.
şimdi 8 sene önce gördüğüm fizik dersine istinaden şöyle bi yorum yapabilirim..
aşağı doğru iki tane kuvvet var birisi m.g(kütle çarpı yer çekimi) diğeri m.a(kütle çarpı ivme)...
şimdi bu kuvvetlerin değerlerini yerine koyun ve eşittir 1/2 mv2(V hız) yazın buradan yere düşüş hızınızı bulabilirsiniz.. eğer bu düşüş hızı kadar ters yönde hızlanabilirseniz kurtulursunuz yoksa sıçarsınız..
ha bi de asansör tepedeyken sahip olunan toplam potansiyel enerji sıfır noktasında tamamen kinetik enerjiye dönüşeceği için oradan da bir hesaplama yapılıp aynı sonuçlar elde edilebilir...
ayrıca gerekli hızda zıplasan bile yere düşen asansör parçalanacaktır ve götüne bilumum asansör parçası girecektir... boşa kasma derim ben..asansör düşerken şehadet getimek daha mantıklı olabilir...
asansörün saatte ortalama 80 km/h hızla düştüğünü ve insanların da saatte ortalama 5-10 km/h hızla zıpladığını düşünürsek saatte min. 70 kilometre hızla yere çakılmanız anlamına gelir.
bir şey değişmeyecektir. Her şekilde sizi yerden jiletle kazırlar.
efsane avcıları nın denedigi ve denenilen mankenin her seferinde pekmezi aktıgı görülmüs olaydır, cok mantıklı gelir ama bir boka yaramıyormus efendim.
imkansız olaydır. şöyle ki;
asansörün ağırlığı zıplayacak adamın ağırlığından fazladır. bu yüzden asansör düşerken adamdan daha hızlı düşer. yani daha havadayken adamın ayakları asansörün tabanına değmez olur. adam zaten tavandadır. daha nasıl zıplasın?
hareketli cisimlerin içindeki hareketsiz cisimlerin hızı hareketli cismin hızına eşittir.
80km/h ile düşen bi asasördeki sabit insanların hızı gerçekte 80km/h dir. 12. kattan atlayıp yere çakılmak ile asansörün zemine çakılması aynı etkiyi yaratır.
destekli bir sıçramayla yine hiç yoktan iyidir denilebilecek bir olaydır. yapılan iş aslında asansörü aşağı iterek sıçramak ve düşüş hızını bir nebze de olsun azaltmak ve düşüş anındaki rezonans iletimini doğrudan almaktansa büyük ölçüde azaltmak suretiyle asansörün içinde boş boş beklemektense yapılması er kişi için daha faydalı olacak iştir.
olay bir boka yarmaz. çok kısa ve net açıklama yapayım.
asansör x km hızla aşağı düşerse, sizde x km hızla aşağı düşüyorsunuz demektir. zıpladıktan sonra, tekrar aşağı x km hızla düşeceksiz. yani yere o hızla çarpacaksınız.
yapılacak en mantıklı şey, kabinini kenarlarına eğer tutunacak yerler varsa tutmak, ayaklarıda yan tarafa sabitlemektir. böylece oluşacak momentum, kollarınıza ve bacaklarınıza gider. kol bacak kırılır ama yaşarsınız. tabi gökdelende değilseniz.
hiç bir faydası olmayacak eylemdir. asansör düşerken hızınız asansörün hızıyla eşittir. ne kadar zıplasanız da asansörün hızı çakılıp sıfır olduğunda sizin hızınız hala asansörün düşmeden önceki hızına eşittir.
örnek edit: bir araba kazası meydana gelmeden kendinizi koltuklardan geriye doğru itmekle aynıdır. hiç bir şeyi etkilemez kısacası.
düşünelim ki, asansör 60-70 km/saat hızla, yani saniyede 18 metre hızla düşüyor. biz de zıpladık*. yukarı zıplamamız olsa olsa saniyede 4-5 metre hızla olabilir. yani yine de yaklaşık saniyede 13-14 metre hızla yere düşmeye devam ediyoruz.
işte bu noktada ister saniyede 18 metre, isterse 13 metre hızla yere düşelim, sonuç fark etmez. sizi yerden kazımak zorunda kalabilirler. lütfen panik yapmayın, asansörü tutan tek bir kablo değildir, en azından 5 veya 6 kablo vardır. bu kabloların her biri tek başına asansörün ağırlığını taşıyabilir.
diyelim ki; bu kabloların hiçbiri görevini yapmadı, asansörü durduracak bir başka fren donanımı daha vardır. hatta bazı asansör boşluklarında ilaveten yaylı veya yağlı, hayati tehlikeyi önleyecek özel sistemler de bulunur.
bu sistemlerin hiçbiri çalışmazsa yine de iyimser olmaya çalışın, hiç olmazsa hayatınızda bir kere, hiçbir katta durmadan doğrudan zemine inmiş oluyorsunuz.
