almanca'da kelimelerin maskulin veya feminin veya da nötr olduğunu belirtmeye yarayan nalet bir ön ek. tabir-i caizse zıkkımın kökü. yanlış artikel eksi 1 puandı. peeh. artikelin artikeli olur mu diye düşündüğünüzü duyar gibiyim. evet olur, hatta der'dir.
almanca ogrenmenin ilk karsılasılan zorlugu isimlerin dilbilgisel cinsiyetlere sahip olmasıdır ve bu cinsiyet kuralina gore ismin onune gelecek sıfat ve zamirlerin de alacagi ekler belirlenir.
ornegin,
der vater (baba) - mein vater (benim babam)
die mutter (anne) - meine mutter (benim annem)
tabi ismin anlamının bu cinsiyetle alakası pek de yoktur. der tisch (masa), die stuhl (sandalye), das mädchen (kız) gibi. hatta bu artikellerin belirlenmesinde de kurallar yoktur. fakat bunları ogrenmenizde veya tahmin etmenizde fayda saglayacak bazı noktalar vardır. onceki entrylerde arkadaslar bu tuyoların cogunu yazmıs fakat ben su an bulabildiklerimi toplu halde vermek istiyorum. cogunun istisna icerdigini de unutmayınız.
der ile kullanılan bazı isimler (bunlar kuraldır) :
gunler : der tag, der montag, der dienstag, der mittwoch, ...
aylar : der monat, der januar, der februar, der marz, ...
der tag (gun), der monat (ay) ama das jahr (yıl) ve die woche (hafta).
mevsimler : der frühling, der winter, ...
yönler : der norden, der osten, ...
araba markaları (nedense) : der bmw, der opel, ...
-en ekiyle biten isimler :
der kuchen (kek), der laden (dukkan), der wagen (arac) ...
der tag - die tage (gunler)
das kind - die kinder (cocuklar)
-heit, -keit, -schaft, -ung ekiyle biten isimler :
die gesundheit (saglık), die gelegenheit (fırsat) ...
die möglichkeit (alternatif), die schwierigkeit (zorluk) ...
die wissenschaft (bilim), die eigenschaft (ozellik) ...
die einladung (davetiye), die zeitung (gazete) ...
-enz, -ie, -ik, -ion, -tät ekiyle biten isimler :
die konkurrenz (yarısma) , die konferenz (konferans) ...
die akademie , die garantie (garanti) ...
die fabrik (fabrika), die grafik ...
die organisation , die position ...
die universität, die aktivität (aktivite) ...
ozel isim olmamak sartıyla fiil, sifat gibi turlerden turetilen sozcukler :
das gute (iyi), das neue (yeni) ...
das baden (banyo yapmak), das einkaufen (alısveris), das essen (yemek) ...
das englische, das französische ...
das blaue (mavi), das rote (kırmızı) ...
-lein ve -chein ekleriyle bitenler (bunlar aynı zamanda kucultme ekleridir ve eklendigi tum isimler das alır) :
das mädchen ...
das bildchen (resimcik), das büchlein (kitapcık)...
-(i)um ve -ment ekleriyle biten sozcukler :
das museum, das datum (tarih) ...
das monument (anıt), das argument (gorus) ...
bunlar daha genel ve az istisnalı orneklerdir. fakat bunların dısında su ek su artikeli alır gibi tuyolar da bolca bulunmaktadır. en faydalısı (cok klise oldu artık ama) bir ismi artikeli ile birlikte ogrenmektir. yani elma diyeceginiz zaman aklınıza der apfel gelsin.
tüyolar;
der için:
- gün isimleri, ay ve mevsim isimleri der artikeliyle kullanılır.
- cinsiyeti erkek olan tüm canlıların isimleri( koç, boğa, horoz vs. ) der artikeliyle kullanılır.
- tüm para birimleri der artikeliyle kullanılır.(die mark: mark; die pfund: sterlin, die krone: kron bunların haricinde.)
- otomobil markaları der artikeliyle kullanılır.
bir de ;
-ig, - ing, - ich, - ast, - and, - ent, - en, - eur, - ier, - iker, - s, - ist, - ismus, - or harfleriyle biten kelimeler de der artikeli kullanılır.
belirli bir kuralı olmayan, öğrenirken sürekli neden ve nasıl sorusunu sorduran, kesinlikle kullanıldıkça akılda kalan hede.
ayrıca bir alman dili profesörü artikellerin genel bir kuralını oluşturmaya çalışmış ancak ömrü yetmediği için bu çalışmayı tamamlayamamıştır.
belirli bir kurali olmadigi icin, konusma ve yazma esnasinda kelimelerin yanlis artikellerle kullanilmasi sonucu kisinin alman degil de yabanci oldugunu hemen belli etmesine sebebiyet veren ekler bütünü.
basta ezber gerektiren almanca dilbilgisi zorlastiricilarindan biri. bazi son ekler filan icin kurallari vardir. ama kural dahilinde olmayan kelimeler de pek coktur. lakin belli bir süre sonra alisiyor insan bunlara, hangi kelimenin artikel'inin ne olacagini tahmin edebiliyor.
(bkz: olsa olsa kurali)
