nietzschenin üst insani anlattigi kitap. üst insan kavrami anlasilmasi güc oldugundan ve nietzsche felsefesini simgelerle anlattigindan böyle buyurdu zerdüst kolayca anlasilacak bir kitap degildir. bu kitaptan önce nietzsche agladigindayi okuyan birisi nietzsche'yi biraz taniyip böyle buyurdu zerdüstü daha iyi anlayabilir.
kitabin ön sözünde söyle yazıyor:
"sizlere üstün insani tanitiyorum. insan bazi durumlari asmasi gereken bir varliktir. asmak icin üstün insan olmak gerekir. iradeniz:"üstün insan dünyanin anlamidir" demelidir. dünyanin anlami tabi ki tanrinin anlamina ters düsüyor."
üstün insan simdiye kadar kabullenilmis geleneksel degerlerin yerine daha pozitif, daha mantikli degerler koyabilendir. nietzschenin yok edilmesi gerekenler listesinin basinda hiristiyanlik gelir. çünkü hiristiyanlik insanlari duygusal bir ahlaka yönlendiriyor. duygusal insan ise zayif insandir, zayif insan ise insanligin gelisimine katki saglayamaz. bu mutsuzluk kendini yikma etkisi gösterir, bilincsiz bir ölüm arzusudur bu. yani hicliktir, nihilizmdir. icinde bulundugu durumdan ötürü önce kendisini sonra toplumu suclayan zayıf insan önce kendisinden sonra toplumdan intikam alarak bu hicligini gizlemeye calisir. intikam alacagi insanlar kendisinden daha güclü olan, duygusal olmayan, üst insana daha yakin olan insanlardir. onlardan intikam almak yoluyla onlari da kendilerini yikmaya zorlarlar. toplum, kendisine zararli bu tip insanlardan kurtulmali, herkes üst insan olmaya calismalidir.
Nietzsche nin felsefesinin son noktası, gerçekten bir şeyler kapılmak isteniyorsa bu kitaptan; okuma suresi uzatılmalı, kitap zamana yayılmalı, tekrar tekrar okunmalı. kitabın uzerine dusundurdugu cok sey var ve siz bunları dusunurken farkında olmadan gulumsuyorsunuz.
--spoiler--
şimdiye kadar bütün varlıklar kendinden üstün bir varlık yarattılar. siz büyük yaratışın gerisinde mi kalacaksınız? insanı aşacağınız yerde hayvanlığa dönmeyi mi tercih edeceksiniz?
--spoiler--
size yalvarıyorum kardeşlerim, dünyaya, yaşamaya sadık kalın ve size öbür dünya ümitlerinden bahsedenlere kanmayın. bunlar bilerek veya bilmeyerek zehir saçanlardır. bunlar yaşamı aşşağı görenlerdir, ölüm halinde olanlardır ve kendilerini zehirlemişlerdir. yaşam, bunlardan usanmıştır. bırakın gitsinler.
--spoiler--
amaç üstüninsan olmak. sonuç nedir?
kendinden üstün olan birşeye inanmak acizlik midir?
ey büyük yıldız, aydınlatacak bir şeyin olmasa yazgın ne olurdu? on yıl var ki buraya, mağarama çıkıyorsun. eğer ben, kartalım ve yılanım olmasaydık ışığından ve yolundan bezerdin.
--spoiler--
nietzsche'yi anlamak mümkün değildir çünkü nietzsche tam kendini ve felsefesini anlatmaya başladığı sırada hastalanıp ölmüş ve herşey yarım kalmıştır .yalnız aklımda kaldığı kadarıyla nacizane böyle buyurdu zerdüşt'ten bir bölümü yazayım.
zerdüşt insanlardan uzaklaşıp ermek ve yaşamı tanımak amacıyla dağa çıkar . orada bir süre kalır ve piştiğine emin olduğunda insanların arasına dönmeye kara verir. bir ormandan geçerken bir ihtiyar ermişe rastlar bu adam ayılarla, börtü böcükle,ağaçlarla falan dost olan onların arasında yaşayan insanlardan uzak bir kimsedir. ihtiyar adamla biraz muhabbet eder ihtiyar adam burada tanrıyı bulduğunu söyler .ihtiyar adam zerdüşte sorar neden insanların arasına dönüyorsun zerdüşt? o da onları bilgilendirmek ve öğrendiklerimi paylaşmak ve onlara yardım etmek için der. ihtiyar adam insanlar iyilikleri hak etmez der onlar nankör yaratıklardır. zerdüşt kulak ardı eder ve yoluna devam eder bu sırada adam arkasından bağırır tanrı yardımcın olsun. zerdüştte kendi kendine mırıldanır tanrı öldü haberin yok.
şimdi burada iki önerme getirebiliriz
1. nietszhe aslında tanrıya inanmıyordu ve kendini insanlara , doğaya adamış bir gönül adamıydı.
2. nietzsche aslında tanrıya tüm kalbiyle bağlıydı ihtiyar adam insanlardan uzak ve onları küçümseyerek insanlarla hiç bir şey paylaşmaya değmeyeceğini düşündüğü kendini tanrıya adaması gerektiğini söylediği için tanrı öldü demiştir. yani artık tanrı ormanda yaşamıyor çünkü orada sevgi yok.
tolstoy; sevgi neredeyse tanrı oradadır.
van gogh; tanrıyı anlamak için bir çok şeyi sevebilmek gerekir.
nietzsche'nin düşünceleri edebi yolla anlattığı eserdir . bir çok kişi bu kitaba ağır der ama , bunun tek nedeni yazarın yazdıklarını anlayamamalarıdır . başlarda biraz anlaşılması zor olsa da , ilerledikçe zerdüşt gibi hissedersiniz kendinizi , öyle güzel bir kitaptır .
Nietzsche 1882 yılında 36 yaşında iken sadecd 10 gün içerisinde yazdığı ve ilk basımında 40 kadar satış yapmış bir kitaptır. Eğer Nietzsche bin yıl önce doğsaydı bu kitap dini bir kitap olur ve birçok taraftarı olurdu.
iskele yayınları tarafından basılan kitabın çevirisi berbattır. öyle ki, kitap baştan sona çok anlamlılık taşımaktadır ve bunun yanında yazılanları anlamak için biraz hatta birazından üstünde bir gayretle düşünmek şarttır; bu berbat çeviri sayesinde kitap biraz daha anlaşılması güç bir hal alıyor ve bir bölümü 2-3 kez okuduktan sonra bişeyler anlamaya başlıyorsunuz.
--spoiler--
Kendi lehinizde konuşmak istediğiniz zaman bir tanık çağırıyorsunuz. Onu, hakkınızda "iyidir" demeye kandırınca kendinizin iyi olduğuna inanıyorsunuz.
--spoiler--
"Bugün bile bir çok şeyde ıstırap çekiyorsun ey sen tek kişi:bugün
hala cesaretin ve umutların tam.
Fakat bir gün yoracak seni yalnızlık , bir gün bükülecek gururun ve
yerinden oynayacak cesaretin. Haykıracaksın bir gün : " Ben yalnızım " diye.
Bir gün göremeyeceksin artık yükseldiğini ve çok yakınında olacaksın alçaklığının : kendi
yücen bile korkutacak seni bir hayalet gibi.
Bağıracaksın bir gün : " Her şey yanlış! " diye.."
"sözlerini bitiren zerdüşt, kalabalığa bakıp sustu. " oradalar dedi kalbine. " gülüyorlar ve beni anlamıyorlar. bu kulaklara uygun ağız değilim ben" gözleriyle duyabilmeyi öğrensinler diye kulaklarını mı patlatmalı? bir vaiz nutku mu atmalı dümbelek gibi? sadece kekemelere mi kulak verirler acaba? gururlanacakları bir şeylere sahiptir onlar. buna ne ad veriyorlardır: kültür.
böylece ayrılıyorlarmış keçi çobanlarından."
"çok şey görmek için dikkatini kendinden uzaklaştırmak şarttır."
"en yüksek şey, en derinden çıkmalıdır."
"ne olursa olsun her zaman istediğinizi yapınız fakat ilk önce bir şey talep eden insanlar olunuz. yakınlarınızı kendiniz gibi seviniz; ama önce kendinizi seven insanlar olunuz."
"insanın kendisine ait olan her şey kendinden iyice saklanmıştır ve bütün gömüler içinde en güç çıkarılan, insanın kendi gömüsüdür."
tinin artık efendi ve tanrı diye adlandırmak istemediği büyük ejder hangisi? 'yapmalısın'dır o büyük ejderin adı.ama aslanın tinide derki istiyorum.'yapmalısın' yoluna çıkmıştır aslanın, üstü pullarla kaplı bir hayvan gibi altın parıltılar saçarak ve her bir pulun üstünde altın rengi bir 'yapmalısın' parıldar.bin yıllık degerlerin parıltısı yansır bu pullardan ve ejderin en güçlüsünün ağzından şu söz çıkar:'değerli ne varsa, bendendir parıltısı.'
bütün değerler yaratılmıştı daha önce ve yaratılmış ne varsa değer adına, o benim işte. Gerçektende hiçbir 'istiyorum' olmamalı bundan böyle!'
kardeşlerim, neden gereklidirki aslanın varlığı tinde? yüklenebilen o gözü tok ve saygılı hayvan neden yeterli degildir? yeni degerler yaratmak -bunu aslanda yapamaz henüz ama yeni yaratışlar için kendine özgürlük yaratmak-aslanın gücü bunu başarabilir.kendi için özgürlük ve görev karşısında bile söylenebilcek kutsal bir hayır yaratmak: bunun için kardeşlerim aslanın varlığı gereklidir.
'yapmalısın'ı bir zamanlar kendi en kutsal varlığı diye severdi tin: şimdi ise en kutsal olanda bile deliliği ve başına buyrukluğu bulmak zorunda, bunu yapmalısın ki kendi sevgisinin elinden kendi özgürlüğünü zorla alabilsin, bu yırtıcılık için aslanın varlığı gereklidir.
fakat söyleyin kardeşlerim ,çocuk, aslanın bile yapamadığı neyi yapabilir? neden gereklidir yırtıcı aslanın çocuğa dönüşmesi?
masumiyet demektir çocuk, unutmak, yeni bir başlangıç, bir oyun, kendiliğinden dönen tekerlek, kutsal bir evet demektir: şimdi artık kendi istencini istemektedir tin, şimdi kendi dünyasını kazanmaktadır.
tinin üç dönüşümünden söz ettim sizlere: ruhun deveye, devenin aslana, aslanında çocuğa nasıl dönüştüğünden..
(bkz: zerdüştce ruh tanımı)
içinde çok güzel sözlerin olduğu başlarda sıkıcı sonlara doğru daha güzel olan bir kitaptır.
hitlerin almanlar üstün ırktır fikrini,bu kitaptaki üstün insan arayışından esinlendiği söylenir.
kitapta en çok aklımda yer etmiş sözlerden biride şudur:
fırtınayı getiren en sessiz sözlerdir, dünyayı güvercin adımlarıyla gelen şeyler yönetir.
