ilkçağ’da hüküm süren Türk boylarından Sakalar’ın (iskitler) Hükümdarlarından birisidir. Hüküm sürdüğü dönemde, Orta Asya’dan Pers diyarlarına kadar nice beldelerde savaşan, bir avuç yiğidiyle kum gibi düşmanları dağıtan, adil yönetimi ve töreye bağlılığıyla halkının gönlüne taht kuran kut sahibidir Alp Er Tunga.
M.Ö 7. yüzyılda yaşadığı düşünülen Büyük Hükümdar, tarihe damga vuran ve yenilmezliğiyle ün salan ilk Türk Hakanı olarak tanınır. Sonrasında gerek Mete Han, gerek Attila, gerek Fatih Sultan Mehmet ve gerek Yavuz Sultan Selim gibi yenilmez hükümdarlar yetiştiren kahramanlık bahçesinin ilk tohumdur.
Yaşadığı dönemde, gerek Orta Asya gerek Anadolu ve gerekse iran (Pers) Bölgesi’nde nice savaşlara giren Alp Er Tunga, kudretini Suriye ve Mısır gibi bölgelere kadar uzatmış, Türk’ün adalet ve azametini Asya’dan Afrika’ya taşımış ve kahramanlığıyla milli hafızanın unutulmaz figürlerinden birisi olmuştur.
Özellikle devasa Pers imparatorluğu’nu bile dize getiren Alp Er Tunga, gerek Orhun Yazıtları’nda tasvir edilen yuğ töreniyle gerekse iranlı Şair Firdevsi’nin Şehnâme adlı eserindeki Afrasiyab ismiyle kendisine yer bulmuştur. Dahası Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig’inde ondan dünyanın en adaletli ve şanlı hükümdarlarından biri olarak bahsetmiştir.
Dolayısıyla Alp Er Tunga’nın ismi adeta bir efsane olarak nesilden nesile aktarılmış ve yaklaşık 3 bin yıldır ismi unutulmamıştır. Belki de bu büyük hükümdarın asla unutulmamasının arkasında ölüm şekli vardır. Zira iran üzerine bir avuç yiğidiyle yürüyen Alp Er Tunga, düşmanlarını adeta ezip geçmiş ancak sonrasında bir pusuya yenik düşüp, önce ordusunu en sonunda da canını yitirmiştir.
Onunla er meydanında yüz yüze hesaplaşamayan hasımları, kalleşçe bir tuzakla onu öldürmüşlerdir. iskitler bir türlü bu büyük kahramanın ölümünü kabullenememişler, o dağ gibi cüsseli, aslan gibi yırtıcı ve fil gibi güçlü yiğidin öldüğüne inanamamışlardır. işte bu yüzden binlerce yıldır o sözler yakar nice Türk’ün yüreğini:
Alp Er Tunga öldi mü? (Alp Er Tunga öldü mü)
isiz acun kaldı mu? (Kötü dünya kaldı mı)
Ödlek öçin aldı mu? (Felek öcünü aldı mı)
Emdi yürek yırtılır. (Şimdi yürek yırtılır)
Kendisi için yazılmış güzel sagusuyla dalga geçen at kafalılar da vardır ve komik değildirler. Farsların içinden geçen büyük Türk Hakanı, mekanın uçmağ olsun.
ölüp ölmediği bilinmeyen ,ıssız acunun kalıp kalmadığına dair soru işaretleri olan, ödleğin öcünü ne yaptığı çözümlenemeyen ve aynı zamanda yüreğin yırtıldığı konusu hakkında fikri olunmayan kişi.
Alp Er Tunga öldü mü?
Issız acun kaldı mı?
Ödlek öcün aldı mı?
imdi yürek yırtılır?
büyük saka-iskit hakanı. türk edebiyat tarihinin en gizemli kahramanı.
göktürkler, uygurlar ve karahanlılar onun soyundan geldiklerini ileri sürmüşlerdir.
iranlı firdevsi de onun turan hükümdarı afrasiyab olduğunu savunmuştur.
yusuf has hacip, kutadgu bilig adlı yapıtında onun türk olduğunu ve asıl adının tunga alp er olduğunu yazar. divan-ı lügat-it türk'te de onun destanından bir parça vardır. alp er tunga destanı türklerle iranlılar arasındaki savaşları, türklerin kahramanlıklarını anlatır. bundan ötürü iranlılar ona kötülük tanrılarından birinin adını vermişlerdir.
kutadgu bilig'den:
''Bu Türk beğlerinde adı belgülüg
Tunga Al Er irdi kutı belgülüg
Bedük bilgi birle öküş erdemi
Biliglig ukuşlug budun ködremi
Tajikler ayur ânı Afrâsyâb
Bu Afrâsyâb tutdı iller talab
Tajikler bitimiş bitigde mum
Bitigde yok erse kim ukgay ânı?''
günümüz türkçesi ile:
(Bu Türk beğleri içinde adı belli, kut’u belli Alp Er Tunga, büyük ve erdemli bir hükümdardır. Çok bilgili, meziyetli bir büyüktür. Tajikler (iranlılar) ona Afrâsyâb diyorlar. Bu Afrâsyâb, baskın ve yağmalarla illeri (dünyayı) tuttu. Tajikler bunu kitapta yazmışlar. Kitapta yok olsaydı bunu kim anlardı?)
Alp Er Tunga'nın hayatı savaşlarla geçmiştir. Uzun süre mücadele ettiği iranlı Medlerin hükümdarı Keyhusrev 'in davetinde hile ile öldürülmüştür.
Şöyle ki kutadgu Bilig'de "Alp Er Tunga" hakkında şu bilgi verilmektedir: “Eğer dikkat edersen görürsün ki dünya beyleri arasında en iyileri Türk beyleridir. Bu Türk beyleri arasında adı meşhur ikbali açık olanı Tonga Alp Er idi. O yüksek bilgiye ve çok faziletlere sahip idi. Ne seçkin, ne yüksek, ne yiğit adam idi ; zaten alemde ferasetli insan bu dünyaya hakim olur”.
Öldi mu??
Issız Acun kaldı mu
Felek öcünü aldı mu
Yandi Ödlek tutuşur ( yeminle ezbere yazdım, nasıl sayısal öğrencisi olduğumu siz tahmin edin,beddua eğitime)
