imanına ve islama bağlılığına kendimce emin olduğum düşünce adamı. Dini ve siyasi elitizmden tiksindiği iÇin hiÇbir yerin adamı olmamıştır. Muaviye'ye karşı Ali'yi tutarken , Safevi'lere karşı da Ali şiiliğini savunmuş, Osmanlı'yı islamın kılıcı olarak tasvir ederek şii taassubunu reddederken Osman'ı eleştirmeyi de unutmamış objektif bir araştırmacıdır. Yaşam standartlarındaki mütevazılığın islamın özü olduğunu düşünmüştür.
tüm eserlerini henüz okuyamadım, ama şu söylenebilir ki en elle tutulur yanı yazdıklarında 'mutlak doğru olan benim dediğimdir, ben din alimiyim' tipinde bir mesajı yok; din adamı ve din alimi adı altında çıkıp ahkam kesen, kafasına göre dini hüküm belirleyen...lerle karşılaştırılırsa hele hiç yok; ki eklektik ve eleştirel yaklaşımı düstur edinmiş bir sosyal bilimciden de bu beklenir; hatta tüm sosyal bilimcilerden de bu beklenmeli. ki öyle olmasa bile la ilahe illallah demiş birine tesir etmemeli bu tutum. özellikle avrupa aydınlanma dönemi ve sonrasında her alanda benimsenen ve dinleri uzakta ve insanların kendi içinde yaşaması gerektiğini savunup bilhassa sosyal bilimleri ve dolayısıyla onun ilgi alanı olan insanı ve toplumu sekülerleştiren ve insanın doğasında olan inançlarını onu bizzat ilgilendiren bilimlerde hiçe sayan pozitivist akıma bir hayli giydirir yazdıklarıyla.
"eğer insana karşı sorumluysak, Allah'ı, dünyada resmi din namıyla var olan bu donuk hurafe mecmuasından; aşk, irfan ve değer yaratmanın, insana anlam vermenin temel kaynağı olarak varlık, yaşam, adalet, ve özgürlüğü kapitalizmin elinden; insani eşitliği de Marksizm'den kurtarmamız gerekir. Bu bir insanın üç misyonudur." demiştir kendini devrimci yetiştirmek eserinde, ne güzel demiş.
bugünün bilhassa arap yarımadası ve anadolu'da genel kabul görmüş islam anlayışı ise şu minvalde bir şeyler diyor buna karşılık: "eğer insana karşı sorumluysak, Allah'ı, dünyada resmi din namıyla var olan bu her alanda yaşayan, nefes alan, her yerdeki Allah'tan alıp uzakta bir yerdeki mitik tanrı anlayışına vermeli; aşk, irfan ve değer yaratmanın, insana anlam vermenin temel kaynağı olarak varlık, yaşam, adalet, ve özgürlüğü kapitalizmin eline vererek boyun eğmeli; insani eşitliği de Marksizm'e has tutup bunu savunan herkesi aynı kefeye koyarak kafir ilan etmeli, sonra da 1/40 zekat, fakirlik zenginlik allah'tan demeli , birileri açlıktan ölürken ya da akşamına kuru ekmeği zor bulurken birilerinin zengin olmasını meşru kılmalıyız. Bu bir insanın üç misyonudur."
hangisi doğru gözüküyor?
insanın üç misyonu dedikleri de şunlarla desteklenebilir:
1- "ben görmediğim allah'a inanmam", ebu talip oğlu imam ali*.
2- furkan 43:"iğreti arzusunu ilah edinen kişiyi gördün mü? Şimdi ona sen mi vekil olacaksın?"
rad 11:"Her bir için onu önünden ve arkasından izleyen gözcüler vardır ki, kendisini Allah'ın emrine bağlı olarak koruyup denetlerler. Gerçek şu ki Allah, bir toplumun maruz kaldığı şeyleri, onlar, iç dünyalarındakini değiştirmedikçe, değiştirmez. Allah bir topluma bir perişanlık dileyince de artık onu geri çevirecek bir güç yoktur. Ve onlar için Allah dışında koruyucu bir dost da olamaz."
Bakara 219: "Sana uyuşturucuyu/şarabı ve kumarı sorarlar.De ki: "Bu ikisinde büyük bir günah vardır; insanlar için çıkarlar da vardır. Ama onların kötülüğü yararlarından çok daha büyüktür. **---Ve sana neyi infak edeceklerini de soruyorlar. De ki: 'Helal kazancınızın size ve bakmakla yükümlü olduklarınıza yeterli olanından artanını verin.'---işte Allah, ayetleri size böyle açılar ki, derin derin düşünebilesiniz."
'bir yerde yangın varken biri seni
ibadet etmeye çağırıyorsa bil ki bu bir
hainin davetidir'
sözü bugün yanıbaşında yaşanan tüm kıyım ve acılara sırt çeviren müslümanlara tokat niyetindedir.
iktisadi yoksulluk, siyasi yoksulluğu doğurur. Sonra da sömürü ve iktisadi bağımlılığın önünü açar. Bugün dünyada iktisadi açıdan geri olup da başkasına bağlı ve muhtaç olmayan hangi toplum vardır? Toplum fakir olduğundan, iktisadi fakirlilik ister istemez bireyi ve toplumu siyasi köle yapar.
içinde yetiştiği toprakların ne bok olduğunu en iyi bilen biri. sapık mapık denmiş. inancı kendine, o allah'la kendi arasında. ali şialığını iddia ederek her boku yiyen safevi şiası sisteminin maskesini düşürmüştür. işte bu yüzden kendi topraklarında bile söverler kendisine. e tabi gerçekler acı be. bu adam boşuna sizi rahatsız etmeye geldim demedi.
bu adamı iyi analiz etmek gerek.
cami minberlerinde verdiği konuşmalarla iran islam devrimi öncesi şah'a karşı devrimci ayaklanmaların fitilini ateşlemiş islamı ve sosyalizmi harmanladığı yeşil sosyalizminden ayetullah humeyni dahi etkilenmiş sonuç olarak iran devrimi gerçekleşirken komünistler ve mollalar kol kola girip şeriati'nin çizdiği yolda beraber ölerek devrimi gerçekleştirmiş ama her zaman ki gerici ihanetiyle başta hava kuvvetlerinin devrimi yapan en seçkin solcu pilotları olmak üzere onbinlerce devrimci yurtsever ve aydın mollalar tarafından vinçlere asılarak teşhir edilmişlerdir.
Evet, sen Kur'an diyorsun, ama hangi Kur'an? Cehaletin elinde teberrük edilip kutsanan bir nesne olan Kur'an mı? Cinayetin mızraklarının ucundaki Kur'an mı? Yoksa çeyrek yüzyıldan daha az bir sürede, çölün dağınık ve düşman kabilelerini birleştirerek, dünyanın egemen güçlerini -Bizans, Sasani- çökerten, insanlığın kaderini ele geçiren, devrimci yapısıyla insanlık tarihinde yepyeni bir medeniyet ve kültür meydana getiren bir kitap olarak mı Kur'an?
Daha çok hayata, bilgiye, izzet, kemal ve cihada yönelik! Yaklaşık yetmiş suresinin adını insanı ilgilendiren konulardan alan bu kitap; yaklaşık otuz süresinin adını maddi fenomenlerden alırken, yalnızca iki süresinin adını ibadetlerden alan bir kitap!.
Bu kitap, "dostunun cehaleti" ve "düşmanının hilesiyle" yapraklan açıldığı günden beri, yaprakları masraflı olmaya başladı. "Metni" terk edilip "cildi" revaç bulduğundan beri adı "okumak" anlamına gelen bu kitap, okunmaz oldu. Kutsama, teberrük ve mal kazanma işleri gördü. Toplumsal, ruhsal ve düşünsel mesele ve dertlerin cevabı bu kitapta aranmadığından beri, onda soğuk algınlığı, romatizma türünden bedensel hastalıkların şifası aranır oldu. Uyanıkken terkedip, yatarken başlarının üstüne asarak uyuduklarından beri, görüyorsun ki ölülerin hizmetine sunulmakta, ölüp gitmişlerin ruhlarına ithaf edilmekte ve sesi yalnızca mezarlıklardan duyulmaktadır.
--spoiler--
aç birin ellerindeki taze ekmeğin kokusunda; mihrapta tanrı'yı öyle koklardın ki... evet, ey sen!
--spoiler--
diyerek kur'an'ın infak ruhunun üzerine basa basa ders vermiştir. takdir edilecek bir dinler tarihçisi/sosyolog ve alim biri. elbette bazı metot hataları yapmakla birlikte, siyasi görüşü; siyasi perspektifinin islam algısından doğuşu ya da tam tersine bugünün islam algısını siyasi perspektifine yakınlaştırma çabalarını her ne şekilde ele alırsak alalım, ali şeriati'nin hak söyleyen biri olduğu tartışılmaz bir gerçektir.
ayrıca kendisi kafanızda bu zamana kadar oluşmuş olan bir ''şii'' değildir. onun şiilik ve şia, ali algısı bugünün molla şialığından çok çok uzaktadır. daha akılcı bir ekol, daha fıtri bir din algısı sunmuştur çevresine. başta da dediğimiz gibi şeriati'nin de mutlak surette metot hataları vardır, klasik ''taassupkar şii'' zihniyetini - özellikle halifeler konusunda- belli oranda taşımaktadır ama şii değildir başta dediğimiz gibi. tabi bu da tarihte aşağılanmış bir halkın mensubu olmaktan ileri geliyor. yeri geldiğinde konu başlıklarına göre bunlara değineceğim ancak bir gerçek var ki, bugün mezhebini din edinmiş şii-alevi taassupkarlar ile sünni taassupkarların kulak vermesi gereken biridir. ben daha çok ali şeriati'nin dinler tarihçisi kimliği ile ilgileniyorum, siyaseten örtüştüğümüz, ihtilafa düştüğümüz noktalar elbette var ancak şeriati ideolog olmasından çok bir bilim adamıdır. mekanı cennet olsun.
kral çıplak diyebilen biridir. islam'ın 1200 yıldır süregelen temel sorunu kral çıplak diyebilenlerin çıkmayışıdır. işte ali şeriati 1200 yıllık süreçte bunu başarabilmiş bir düşünürdür, düşünürlerden biridir. ancak istediği sistemi kendi ülkesinde tesis edememiş ve işin en garip yanı emevilerden ve abbasilerden daha zalim gördüğü safevi şiasına istemeden de olsa yol açmıştır. istemeden kısmına dikkat edelim lütfen. çünkü sanıldığı gibi kendisi iran'daki şii devriminin teorisyeni değildir. bu devrimin baş aktörleriyle en çok savaşan kişi ali şeriati olmuştur aslında. çünkü şeriati'nin devrim anlayışı sasaniler dönemindeki mubedler gibi toplumun kanını emen molla cumhuriyeti zihniyetinden ibaret değildi. zaten ''iran islam devrimine'' yetişse idi, emin olun humeyni'nin ilk sallandıracağı adam şeriati olacaktı.
kendisi hakkında daha çok yazılmalı çok söylenmeli, ayrıca kendisi hakkında mezhebi taassuplardan dolayı yanlış bilgilendirilmiş arkadaşlara şunu demek istiyorum ali şerati kafanızda canlanan, algılarınızda oluştuğu şekli ile bir şii değildir. ben onu daha çok zeydiyye'ye yakın görüyorum. bu benim kanaatim.
ayrıca kendisinin türkiye'deki takipçileri olduğu söylenen iki isim var, biri ihsan eliaçık, diğeri eren erdemmiş. güldürmeyin arkadaşlar lütfen. *
mekanı cennet olsun, şimdilik bu kadar; şimdilik...
modern dönemdeki en mühim islam düşünürlerinden biridir.
(bkz: ali şeriati/#21267334) bu yazımda kendisini övmüştüm, (bkz: dine karşı din/#21551748) bunda da biraz yeriyorum. malum, hiçbir araştırmacı mutlak doğrularla yola çıkmaz. mühim olan tassuplardan kurtulmaktır. belli dönemlerde belli konularda ali şeriati'de taasuplardan hatta cehaletten kendini alamamıştır. dine karşı din adlı eserinde mürcie için yazdıkları buna örnektir.
ayrıca sahabem gökteki yıldızlar gibidir mevzusu gibi ben ilmin şehriyim ali kapısıdır sözü de uydurmadır. siz kime hangi mantıkla ''ali'' satıyorsunuz merak ediyorum. ali şerati'yi anladığınızı sanıyorsunuz sadece.
sahabeler hakkında yazdıkları belli oranda doğrudur. sahabe dedikleriniz sizin benim gibi insanlardır ve aralarında ali de dahil olmak üzere cennetle müjdelenen kimse yoktur. bu sünnetullah'a aykırıdır çünkü ve allah'a hakarettir. çünkü islam toplumsal bazda olsun, manevi anlamda olsun hristiyanlık gibi azizlerin var olduğu bir teolojiye sahip olmamıştır.
o yüzden ali şeriaticilik oynamayın fazlaca sırıtıyor. çünkü sizler falanca filancayı eleştirirken ali'yi de eleştirme cesaretini kendinde gösteremeyen, itham ettiğiniz şekilde en az bağnaz sünniler kadar geri kafalı adamlarsınız. çünkü o dönemin siyasi mülahazalarından haberiniz yok olsa da işinize gelmiyor, mesela hakem olayında ''biz neden halifeliğe aday olamıyoruz, haşimi değilsek de allah'ın kuluyuz habeşli zenciler de aday olmalı'' diyen o harici deyip aşağıladığınız ama islam gelen kadar yüzyıllarca aşağılanmış, islam ile eşitliği adaleti tatmış insanların tarihteki seslerine kulak verdiniz mi? var mı buna cesaretiniz? ali şerati onlardan bahsededilmiş mi? işine gelmiş mi bu tür bir eleştiri? elbetteki gelmemiş. objektif olun diyorum, sonra da kalkıp bizlere ebu zerr gıfari, hz ali edebiyatı yapıyorsunuz. işte bu da sizin ve belli oranda ali şeriati'nin çelişkisi.
ali şeriati'yi okuyun ama ön kabullerinizden arınarak.
çağdaş islam'ın aydın ve entelektüel simasıdır. islamı kabul edip yaşarken tarihsel olaylara bilimsel ve düşünsel anlamda bakması bütün mezheplerin ona karşı tavır almasına neden olmuştur. kendine tarih sahnesinde feryat etme görevi vermiş, ve bu yolda ilerleyerek insanları olabildiğince rahatsız etmiştir.
cezayir kurtuluş hareketine katılmış, sartre ile kitapları hakkında tartışmış kişidir.
bütün eserleri okunacak ve tahlil edilebilir ancak hacc kitabı ve bir konuşmasından sonra yaptığı duanın son kısmı ona gerçekten fayda verecektir.
şiiliğin tarihi ve gelişimi ile alakalı konularda ancak edebi eserlere konu olabilecek bir üslup kullanıyor olsa da; gerçeklik dışı ve fazlaca yanlı bilgiler vermesine rağmen bir sosyal bilimci olarak her inanç grubuna mensup insanın okuması gereken biridir. yazdığı bazı yazılar da daha doğrusu konferanslardan düzenlenen kitaplarda birden fazla tarihsel kopukluk ve iki satır sonra çelişkiler var. özellikle bazı kitaplarında. ayrıca kitapların hiçbirinde doğru düzgün kaynak yok...
buna rağmen yakın dönemin en mühim alimleri kimlerdir dersek, muhammed ikbal, mevdudi, seyyid kutub ve ali şeriati'dir elbet.
ayrıca sünniler gibi şiilerde hiç sevmez kendisini. ali şiası safevi şiası kitabını okursanız ali şeriati'nin bugün ki iran'ı betimlediğini görürsünüz zaten. bu yüzden sevilmez.
ayrıca ali şeriati kafamdaki bir çok soru işaretine cevap bulmuş tek kişidir.
allah mekanını cennet etsin.
lenin'in roza lüksemburg için söylediği bir söz vardır. zannedersem bazen alçaktan uçsa bir şahindi der. ali şeriati'yi tanımlamak için bu güzel bir ifade. o gerçekte çağdaş islam düşüncesinin atılgan bir şahiniydi. verimli bir fikir adamıydı.nevi şahsına münhasır ne isa'ya ne musa'ya yaranamamış, bunu da dert etmeyen uçarı bir kalemdi. ilk gençlik yıllarımda biraz da etrafımdakilere uyarak sahte ve ne olduğunu tam idrakten aciz bir hayranlıkta okudum onu. sonra yoğun bir red ve dışlama dönemi geldi şeriati'ye karşı.şimdi ise daha sağlıklı yaklaştığımı düşünüyorum. tüm handikaplarına rağmen ebu zerr romanı mutlaka okunmalıdır. ben vicdanımda bir eksiklik hissedersem kulak verdiğim söz sahiplerinden biri de ali şeriati'dir.
(bkz: Alexis Carrel)'in dua kitabını çeviren iranlı sosyolog, adam gibi adamdır. şiiler, türkler tarafından sevilen islam'ın akli, fikri, bedeni cihat yönüne vurgu yapan tarihçi, sosyolog, ilahiyatçı, felsefecidir.
