kele, yeğnilik gibi kelimelerin olduğu, daha önce hiç duymadıysanız bir süre yabancılık çekeceğiniz fakat sonradan tadından yenmediğini fark ettiğiniz dildir.
tummak: suya dalıp çıkmak.
aboov: şaşırma ünlemi.
avel avel bakmak: şaırmak, bön bön bakmak.
gulle: misket, bilye.
kındımak: kapıyı aralık bırakmak.
gibi anlamlara gelen sözcüklere sahip olan edebiyattır. ayrıca 5 yaş ve üstünde olan çocukların ağzında ananı, avradını, allahını, kitabını sözleriyle başlayan küfürler varsa bilin ki o çocuk adanalıdır.
üzerinde çok çalışılması gereken bir dil ve edebiyattır. özgündür. bir iki örnek verecek olursak:
nabün = ne yapıyorsun, nasılsın,
gidünnü = gidiyor musun,
ayükkünnü = ayıkıyor musun.
bu dilin oluşmasının sebebi sıcakla bağlantılıdır.insanlar sıcaktan türkçedeki kelimelerin tamamını yazıldığı gibi okuyamaz cümle içerisinde sıcağa bir isyan olarak 'allahını' kelimesini bir şekilde sıkıştırırlar.
örnek vermek gerekirse;
'geçen arabayla dilberlerden gaptırmışım aşşaya,biliyun yokuş aşşaa vitesi de boşa almışım,(allahını) biliyunnu moturdan bi ses geldi,ben de dedim tamirciye gitmedik ondan oluyür zaar böyle şeyler.'
allahına mı: gerçekten mi.
aslında bu kelimeyi neden yazdığımı anlatayim. adana'daki eczanemize bir müşteri geldi. istediği ilaç o an elimizde yoktu. bizde eğer biraz beklerse getirebileceiğimizi söyledik. adam 2-3 saat bekleyeceğini zannetmiş. işi de yok oturdu. on dakika sonra ilacı getirecek olan motorlu kurye eczanenin önüne geldi. ben de ilacınız geldi dedim. adam hiç beklemiyordu ve şu sözü söyledi "allahına mı?".
20 yıllık adanalıyım ancak daha bir kez olsun şu meşhur ''geliyün mü, gidiyün mü'' tarzı bir kelime duyamadım.
adana, kozan'danım ancak, merkezde de duyabilmiş değilim.
''bakele''' vardır ama bak. ''vah kele'' vardır. ''hadi bre'' vardır. ''geliyom'', ''gidiyom'' vardır. artık pek kullanılmasa da kozan'a ''gozan'a gidiyom'' denir. ''çimmek'' vardır. * ''deli soyka'' diye bir tabir vardır. ''helke'' vardır. * mesela aklıma gelen başka ne var.. hıh susam'a susam değil ''küncü'' denir.
Conoların dilini adana dili diye lanse etmeye çalışanları gösteren durum. Adana'ya güneydoğu'dan göç eden güruh yüzünden türkmen şehri ne hallere düştü amk. Bizim arkadaş da adanalı. Söylediğine göre yerliler kuzey bölgelere göç etmiş.
isyan tetick en önemli temsilcilerindendir. Yine isyan tetickin ölümsüz eseri olan "Adana merkez patlıyo herkes" adana edebiyatının en güzel örneklerinden biridir.
