12 eylül 1980 askeri darbesinin ardından tüm yurtta ilan edilen sıkıyönetim, uygulama bakımından ciddiyetle devam ederken, tsk'nın -kendince- demokratik bir sürecin başlangıcını vermek istemesi sonucu, o zamanki askeri zihniyet tarafından hazırlanmış ve 7 kasım 1982 pazar günü yapılan referandumla kabul edilmiştir. bu anayasanın türk milleti tarafından kabul edilmesi değil, aslen yüzde 91 gibi ezici bir çoğunlukla kabul edilmesidir dikkat çekici olan.
rakamsal olarak : 1.626,431 red (%8,63), 17.215,559 kabul (%91,37)
o zamanlar, aleyhte konuşmanın yasak olduğu bu anayasa için " evet " oyu vermeleri amacıyla vatandaşlara dolaylı yollardan baskılar yapıldığı da iddia edilmiştir. mavi ve beyaz renkli oy pusulalarının kullanıldığı, mavinin hayır, beyazın ise evet anlamına geldiği halk oylamasında, rengi dışarıdan görünen oy pusulaları kullandırıldığı iddia edilse de, yüzde 91 gibi ezici çoğunlukla halk tarafından kabul edilen bir referandumun, " darbe öncesi iç savaş ortamı nedeni ile vatandaşların kendi hayatlarından endişe etmeleri " sonucunda yüksek yüzdeyle kabul edildiği ağırlık kazandı. daha sonraları, " millet, bunların bir an önce gitmesi için yüksek oy vermişti " yorumları, toplumsal olarak büyük destek gördüğü açık olan askeri cunta için, pek de önemli olmayacaktı.
1982 anayasası, tamamiyle ortadan kaldırılıp, yerine sivil bir anayasanın hazırlanması ve yürürlüğe konma istemi yakın gelecekte gündemi meşgul edeceğinden, türk milleti'nin geçmişte yaptığı seçimlerin, daha sonraki yıllarda kazandığı anlam neticesinde, gerçekte ne kadar " doğru " yahut ne kadar " yanlış " olduğunun sorgulanabilmesi açısından dikkat çekici bir özellik taşımaktadır.
referandumda " hayır " oyları çoğunlukta çıksaydı, meydana gelebilecek güvensizlik ortamı ve siyasi (askeri) boşluk, ya da " evet " oylarının en azından bu kadar yüksek çıkmaması da zuhur edebilecek diğer gelişmelerdi. bu iki olası seçeneğin her hangi birinin gerçekleşmemesi, bugün o döneme bugünün penceresinden baktığımızda, bugünün şartlarıyla düşündüğümüzde bizleri, bir çok yönden haklı çıkarmaması, türk milleti'nin geçmişte yaptığı seçimlerin reel olarak ne kadar " doğru " olduğuna tartışma açacak nitelikte bir örnektir.
mesru yolarla secilmis parlamentoyu silah zoruyla dagitan gayri mesru yeni kuvvetin yazdirdigi anayasaya mesruiyet kazandirmak icin basvurdugu yontemin sonucudur. milletin oyuna bu kadar onem veriyordunuz madem parlamentoyu ne hakla kapattiniz?!
1960 darbesinden sonra hazırlanan 1961 anayasası'ndan örnek alınarak hazırlanmış, ancak 61 anayasasının teoride de olsa sağlamış olduğu geniş siyasal sosyal ve ekonomik hak ve özgürlerin %80 ini ortadan kaldıran, çeşitli çalışan grupların (ki bu grubun içinde memurlar yüksek orandadır) sendikal hak ve özgürlüklerini kısıtlayan, kısaca amacı tamamen 60 döneminde hazırlanmış olan anayasayı ekarte etmeyi hedeflemiş ve hazırlayanların çoğunluğunun 61'i hazırlayanlara karşı olduğu için tepki anayasası olarak da nitelendirilebilen bir cunta anayasasının, halkımıza zorla referandum yolu ile kabul ettirilmesidir.
nihayetinde milletin iradesi ya da iradesizliğidir bu. asıl garip olan 1,5 sene sonra yapılan seçimlerde milliyetçi demokrasi partisinin değil, anavatan partisi'nin yanlış hatırlamıyorsam yine %50'ye yakın bir oyla iktidar yapılmasıydı. kimse de kimsenin kafasına silah dayamıyordu içeride oy atılırken.
bu milletin kararları ve siyasi iradesi dikkate değer değildir. çünkü toplumumuz çıkarına, korkusuna göre değişkenlik göstermeyi beceriyor ve bunu yapanları da seviyoruz. bu yüzdendir ki %47 ile oy alanların temel siyasi yapılanmalarının değişim üzerine olması.
halbuki değişmeyeceksin!
bildiğin şey doğruysa arkasında kaya gibi sert ve dik duracaksın. ideali budur. olması gerekeni budur. fakat zihniyeti çarpık ve kafada sakat bizim gibi üçüncü dünya ülkelerinin şark kurnazı siyasi algısında rağbet gören siyasette dönemsellik ve durumsallık yaklaşımıdır.
bizim siyasi ahlâkımız dün dündür bugün bugündür sözünün içindeki şifrededir.
bizim siyasi ahlâkımız 45 yaşından sonra değişenleri iktidara taşıyabilmektir.
bizim siyasi ahlâkımız yoktur.
bizim menfaatimiz vardır.
