revalde rusya ve ingilterenin osmanlıyı parçalama siyasetine son noktayı koymalarının ardından buna tepki göstermeyen padişaha karşı girişilen isyan. bu isyan aslında anayasal sistemi talep edenlerin çoktandır vurguladığı söylemde bardağı taşıran son damla olmuştur. ittihat ve terakki cemiyetinden resneli niyazi ve enver beylerin dağa çıkarak başlattığı isyan pek çok taraftar bulmuş ve sultanın anayasa ile parlamentoyu yeniden yapılandıracağı sözünü vermesiyle hedefine ulaşmıştır. bu devrim türk demokrasisinin temel taşıdır. sonraları gerici çevrelerin özellikle ingiliz desteği ile başlattığı ittihatçı karşıtı 31 mart olayı 1908 devrimine bir tepki olarak başlamış ve sultanın tahttan uzaklaştırılmasıyla son bulmuştur.
tarihimizdeki tek "gerçek" devrim olan, asla unutulmaması gereken gün. bu gün askerler, tıbbiyeliler, mülkiyeliler, medreseliler, köylüler, türkler, rumlar, bulgarlar, ermeniler, yahudiler, arnavutlar omuz omuza yürüdüler özgürlüğe. fransız ihtilali'nin mottosu, özgürlük, eşitlik, kardeşlik üçlemesine bir de adaleti eklediler. ilk defa bu topraklarda insanlar, "padişahım çok yaşa!" değil, "özgürlük!" dediler. belki sonucu hayal kırıklığıydı, ama 2013 türkiyesi'nden daha ilerici bir durumdaydılar. yetmiş beş siyasi parti açıldı, mecliste türk ve sünni unsurlar haricinde kalan kesimler de neredeyse tamamen temsil edildi ve bu, şimdi bir hayal. bu gün manastır'da bin adamıyla dağa çıkan resneli niyazi bey rejimi tanımadıklarını ve meşrutiyeti ilan ettiklerini söyledi. bu sadece ittihatçı subayların devrimi değildi demiştim ya, evet, devletin vergileri altında ezilen köylüler de vardı orada, senelerce çatıştıkları komitacılar da. ne olursa olsun bir zamanlar bu topraklarda bir süreliğine bile olsa, herkesin omuz omuza verdiğini unutmayın.
2.abdülhamid'in 33 yıl ayakta tuttuğu devleti batıran oluşum-muş.
2.abdülhamid ile kaybedilen topraklarımız;
mısır,
bulgaristan,
bosna-hersek,
kıbrıs,
girit,
teselya,
romanya,
doğu anadolunun bazı illeri,
eski başkentimiz edirne.
üstelik edirne'yi kurtaran yine o ittihatçılardır.
1897 osmanlı-yunan savaşı'na bir göz atılmalıdır. kesin bir zafere rağmen nasıl toprak kaybedilirin örneğini 2.abdülhamid çok güzel göstermiştir.
gümülcine'de batı trakya cumhuriyeti yine bizzat ittihatçılar tarafından kurulmuş ve yabancılara verilmemek istenmiştir.
ancak ''osmanlı'' ve bulgaristan ittifakı ile bu cumhuriyet dağıtılmıştır.
tüm bunların yanında milli egemenliğin ilk önemli adımı olan 2.meşrutiyet, yani 1908 devrimi belki en önemli ittihat icraatidir.
1908 Devrimine giden yolu, meşrutiyet çerçevesini aşan bir siyasal rejim değişikliğini getirecek koşulları anlatan bir araştırma Aykut Kansu'nun yakın dönem tarihimizi deşen çalışmalarının ilk halkası. Hem de, gerek resmi tarihçiliğin gerekse yerleşik muhalif tarihçiliğin geleneksel küçümseyici yeterince önem atfetmeyen tavırlarına inat, çok önemli bir halka 1908 Devrimi. Ne hükümetin sorumluluk çerçevesi eski çerçeve olacaktır artık, ne de mutlakiyetçi monarşi ve bürokrasinin siyasal ağırlıkları o eski ağırlık.
