Terakkiperver partisinin olumsuz calismalari, turk devleti'nin musula mudahelesini engellemek isteyen ingiliz'lerin guneydogu'da karisiklik cikarmak amaciyla buradaki yerli ahaliyi kiskirtmalari ve laik cumhuriyete karsi olanlarin bir araya gelmeleri sebebiyle 13 subat 1925 tarihinde diyarbakir'in piran koyunde baslayan ayaklanmadir. Fethi bey hukumeti ayaklanmayi bastiramayinca istifa etmis, ardindan ismet pasa hukumeti istiklal mahkemelerini kurdurarak ayaklanma cikaranlari cezalandirmistir.
Edinilen bilgilere göre ve derin araştırmalar neticesinde dini bir nedeninin olmadığı sonucuna vardığım isyandır.Şeyh sait isyan sırasında dini kişiliğini kullanmıştır.Bu isyanı anlamak için Koçgiri isyanı ve önceki isyanları da okuyup aralarında bağlantı kurmak gerekmektedir.Eğer okul kitaplarındaki eksik bilgilere göre hareket edilirse hiç bir şey anlaşılmayan bir hal alır.
seyh said isyani turkiye cumhuriyetinin kurulmasindan iki yil sonra cikmisti. isyan bazi kurtlerin kabul edilemez olarak gordugu yeni lider mustafa kemal'in getirdigi politikalara tepki olarak cikmisti.tarihciler hala seyh said'in kurt halkini korumak icin mi yoksa turkiyede dini bir duzen kurmak icin mi isyan ettigini tartisirlar. bu konu hala net degildir
dış güçlerin çözümlenmesi gereken musul sorunu öncesi çıkardıkları sorundur. kamuoyuna ideolojik boyutlu ya da dinle alakalı olduğu yansıtılmışsa da, lozan da çözüme kavuşmayan musul meselesi öncesi, bm den çıkan karar da olumlu olmayınca, türkiye tarafından gerçekleştirilecek askeri bir müdahale öncesi böyle bir olay patlak vermiştir. manidardır...
carptırılmış ve guvenilmez tarih orneklerinden birisi olup gercekten seyh sait tarafından mı yoksa bazı ideolojik sebeplerden oturu başkaları tarafında mı organize edildigi tartışma konusudur uzerinde durulmaması gereken bir konudur.
