yazarı filibeli ahmed hilmi olan eser. kitapta; kimi tasavvufçuların, filozofların, hukukçuların vs allah'ın nitelikleri hakkında yorumları ve ruhun var olup olmadığına ilişkin görüşleri bulunmaktadır.
kitabın bir başka ve önemli ayrıntısı ise, 1. dünya savaşı'nın o hırçın dönemlerinde* ata'nın* eline geçmiş olmasıdır. ata'nın üç günde bitirdiği bu kitap hakkında, "bu incelemelerde, bilim ve fenne dayananlar kabûl edilebilir" diye not düşmüş olması da daha ilginç bir ayrıntıdır...
bu kitap da göstermektedir ki ata'nın din ve tanrı hakkındaki fikirleri o dönem bir doğum içindeydi. ancak, binlerce bedenin ve psikolojinin harap olduğu savaş zamanlarında, cepheden cepheye koştuğu için din hakkındaki fikirlerini geliştirmeye imkân bulamaması gayet normâldir. zaten hepimiz bilmekteyiz ki kurtuluş savaşı'nın bitimi, daha geniş bir cephede süren çağdaşlaşma savaşını başlatmıştır... buna bağlı olarak ata'nın din hakkındaki fikrî gelişiminin, daha bol zaman bulabildiği cumhurbaşkanlığı dönemine rastladığını düşünmek hata değildir.
