beş karakter: fatma hanım, recep, faruk, hasan, metin. roman bu beş karakterin ifadeleri ile sürüyor. cennet hisar' da köhne bir köşk. imparatorluğun hararetli yıllarını yaşamış eski istanbul ailesi. fatma hanım, doktor selahattin' in talat paşa tarafından sürgüne gönderilmesi ile istanbul dışına çıkar ve 70 yıl geri dönmez. selahattin bey hürriyetçi, ittihatçılarla kavgalı bir jön türk; fikriyatı ve kavgası batıcılık. zihninde hiçbir ilahi kutsal' a yer yok, kudsiyeti bilim olan bir materyalist. darvine biat etmiş bir mürid. o kadar ki soyadı "darvinoğlu".
darvinoğlu ailesinin gebze-cennet hisar-darıca da geçen 1 haftası. selahattinin gayrı meşru çocukları cüce recep ve sakat ibrahim, ibrahimin oğlu hasan; selahattin' in tek oğlu doğan' dan olan, faruk, metin nilgün... babası ve dedesi gibi yoğun efkarına rağmen kendini alkole vermiş faruk, sakin bir devrimci olan nilgün, amerika ve zenginlik hayali ile yaşayan metin.
"darvinoğlu" ailesinin gayrimeşru mensubu ülkücü hasan' ın lider olma peşindeki sokak faaliyetleri..rüşvet toplama, duvar boyama, mekan basma gibi 80 öncesi eylemler.
imparatorluktan, 12 eylül' e uzanan renksiz bir hayatın akıcı romanı. orhan pamuk elbette, çirkin bir ülkücü profili yanında, entelektüel bir devrimci ruhu tasvir etmeyi ihmal etmemiş. (şaşırmadım; ama takılmadım da)
selahattin bey' in ansiklopedi serüveni son derece ilgi çekici. batılı seleflerine özenip, din ve yaratıcı gerçeğini yok etme çabasında, modernleşmeyi ve gelişimi buna bağlıyor. jön türklerin ve erken dönem cumhuriyet aydınlarının bu büyük yanılgılarla dolu telakkisi, "selahattin darvinoğlu" karakteri ile müthiş bir şekilde özetlenmiş.
fatma hanım' ın hala 1900' lü yılların istanbul' unda, mesire alanlarında kalan muhayyilesi, gelişen ve değişen dünyaya aldırmıyor. yılda bir torunlarının ziyareti ise yaşam kaynağı.
hasan' ın, nilgün' e olan ümitsiz aşkı, ülkücü ağabeylerine olan korkusu ile birleşip beklenmedik bir cinayeti ortaya çıkarıyor.
orhan pamuk' un ikinci romanında bu gri hayatı okunur kılan şey, sanırım dialogların ve karakterlerin gerçekliği.
