enver paşa'nin bu hayal ile rusya'ya asker yollamışlığı yoktur. rusya üzerine yolladığı asker vardır ve bunu hiçbir zaman turan hayali ile yapmamıştır. evet sayın seyirciler, gerçek budur.
birincisi, enver paşa'ya turancı demek zordur. kendisi, yazdığı bütün makale ve mektuplarda da görülebileceği gibi turancıdan çok samimi bir ümmetçidir. turan kelimesini ise her daim coğrafi bir bölge adı olarak kullanmıştır ki, turan ihtilal orduları komutanı ibaresini bu yüzden kullanmıştır. türk birliği veya benzeri bir kelam etmişliği yoktur.
ikincisi, enver paşa attığı her adımı türk dünyasını düşünerek değil, islam alemini ve memleketini düşünerek atmıştır. sarıkamış harekati dahi buna dahildir. nitekim paşa'nın niyeti savaşı orta asya(turan'a) ve hindistan'a yaymaktır. böylece rusya ve bilhassa ingiltere daha zor bir duruma düşecek ve amaç odur ki esas cephelerde osmanlı az da olsa rahatlayacaktır.
üçüncüsü, sarıkamış'ta 90 000 şehit kalıbı efsane daha doğrusu saçmalıktan ibaretttir. nitekim tüm ordudaki asker sayısı 75 000'i geçmemektedir. şehit sayısı ise, kayıplar dahil, 23 000 ile 33 000 arasıdır.
ha evet enver paşa'ya hayalperest denebilir, yanlışlar yaptı, nice anadolu evladının vefatının sebebi denebilir, ki sarıkamış harekatinda dahi bazi kritik hususlarda kendisinden çok başka paşaların ihmalkarlıkları vardır ya neyse. *
