olay sadece hristiyan olmalarıyla ilgili değildir.
çevrelerinde çok daha kalabalık olan başka bir milletin dinine inanmak ve onlarla içli dışlı yaşamaya başlamaktan kaynaklı bir durum.
hazarlar sırf bu yüzden hristiyan ve islam denizinin ortasında yahudiliği bu yüzden seçtiler.
işin garip yanı avar devleti, batı bulgar devleti bu tehlikeyi nasıl göremediler? veya slavları daha kolay yönetebilmek için kasten mi bu yolu seçtiler?
bugün misalen hristiyanlığı seçen gagavuz türklerinin türklük şuurları güçlüdür.
mesela bir karşı örnek verelim.
hristiyan çuvaşların ha keza türklük şuurları güçlüdür ve tarihi volga bulgar türk kimliklerine dönmek istemektedirler.
volga bulgar türklerinin çuvaşlar gibi devamı olan müslüman karaçay ve balkar türkleri de türklük şuurlarını kaybetmemiştir.
ama tarihi seküler türk kimliğine çuvaşlar daha çok sahip çıkmaktadır.
yani tek başına hristiyanlık türkleri asimile yapmamıştır. buna neden olan farklı tetikleyici faktörler vardır.
