1836'da osmanlı topraklarına gelen ve padişahın emriyle çalışmalarda bulunan prusyalı yüzbaşı helmuth von moltke'nin arkadaşlarına yazdığı ve sonra moltke'nin türkiye mektupları adı altında kitap haline getirilen mektuplarında nargile şu şekilde anlatılmaktadır:
"... tütün içme babını tamamlamak için sana nargileden de bahsetmem lazım. çok sert, nemlendirilmiş tütünün (tömbeki) dumanı sudan geçirilir. duman böyle soğuk olarak arşınlarca uzunlukta ince bir marpuçtan, nargile içenin ağzına gelir. su camdan bir vazonun içindedir. (bohemya malı), türk bunun içine bir gül ya da kiraz atar ve bunların her nefeste suyun kaynaşan yüzünde oynamasından masun bir neşe duyar. böyle bir nargile, gölgeli bir ağaç, şakırdayan bir fıskıye ve bir fincan kahve türke, günün 10-12 saatinde zevkle vakit geçirmek için yetişir..."
