Kant, saf aklın eleştirisinde objektif bir metafizik yapılamayacağını söyler. Buradan tanrı vardır önermesi ile tanrı yoktur önermesi arasında epistemik bir sahihlik olmadığını ve bunların deneyimleyemediğimiz transandantal metafizik önermeler olduğunu söyler. Ve objektif bir metafiziğin olamayacağını söyler dediğim gibi. Fakat Pratik aklın eleştirisi kitabında, Tanrı'nın ameli akıl ile bilinebileceğini söyler Kant. Ve ahlak argümanı dediğimiz teolojik bir kanıtı önerir.
Kant'ın ratio zemininde tanrı hakkında konuşmanın imkansızlığını belirttiğini biliyoruz. Kant'a göre ahlak nesneldir. Kant'ın kategorilerinde ahlak, aklın bir kategorisidir. Ahlaklılıktan kasıt, mutlu olmayı dilemektir. Mutluluk bir ilerleme ve süreklilik işidir. Ve bu manevi bir realitedir. Bu süreklilik, sürekli ahlaki olarak gelişme temayülü demektir.
Bu argümana göre:
1) Ahlaka, ahlaklılığa dair temel olan vicdan sadece Tanrının sesi olarak açıklanabilir
2) Ödev, doğruluk, dürüstlük, hakkaniyet gibi ahlaki terimleri ancak Tanrının iradesiyle açıklayabiliriz.
3) Ahlaklılık, bağlayıcı gücünü Tanrı tarafından verilen ödül ve cezalardan alır
4) Ahlaki değer ve kişisel mutluluk arasında bir bağlantı olmasının aklın talebi olduğu dikkate alınırsa ahlaki faillerin Tanrıyı kabul etmeleri makul ve rasyonel bir şeydir.
Şimdi hemen "eee ateist de ahlaklı bak hedehödö" diye atlamayın. Soru bu değil. Soru ahlaki bir fail olan insanın bu ahlaklılığın menşeinin Tanrı olduğunu kabul etmesi gerektiği. Neden? Çünkü Tanrı kavramının ortadan kaldırıldığı bir dünyada ahlak subjektiftir. Kant'ın tersine düşünürsek iyi kötü kavramlarını irdeleyelim:
Biz, bir insanı öldürme fiiline kötü diyoruz genel olarak. Ve buna cinayet/canilik adını veriyoruz. Ama elimizi yıkadığımız zaman bakterileri öldürüyoruz ve bu öldürme fiiline iyi diyoruz ve bunun adına temizlik diyoruz. Buradaki öldürme fiilinin iyi veya kötü olduğunun evrensel yorumu insan subjektivitesi ile açıklanamaz. He ne dersin bu subjektif ahlak ile?
Wittgenstien gibi dersin: Bir insanı öldürmek ile taşın düşmesi arasında hiçbir fark yoktur der kendisi. Ya da şey der; Küçük bir kıza tecavüz etmenin yanlış olduğunu söyleyenler 2+2=5 demiş gibi yanılıyorlardır der.( aslında yanılmıyordur) yani ahlak dediğimiz olay subjektif olur ise tecavüz, öldürme, pedofili, kelle alma, rüşvet, yolsuzluk Vs Vs bütün bu eylemler kötü değildir. ( aslında kötüdür) Neden? E çünkü subjektif ahlak adı üstünde. Tanrı'nın olmadığı bir yerde koyutlayıcı bir ahlaktan bahsemezsiniz. Kant, bundan dolayı ahlak yasasına evrenseldir der.
Aktüel olana bağlarsam:
ibadet mefhumunun "mistik tecrübe, böyle manevi uçma kaçma rahatlık Vs" ile zerre kadar alakası yoktur. Zannımca önce gidip ibadet mefhumunun islamdaki ne'liğini inceleyin hatta ve hatta farz kelimesinin ne'liğini inceleyin. Bunların hiçbirinin mistik tecrübe ile alakası yoktur. Ahlaki gerekliliklerdir bunlar. Ve Tanrı, kendi ahlaki doğasını bu buyruklar ile iletir. Yetimi gözetmek, kendi paranı başkasına vermek (zekat), bir konsensus içinde Tanrı'nın yardım ve inayetine dilemek (ibadet/namaz), akrabayı gözetmek(sıla-i rahim), istenci törpülemek için kendini belirli şeylerden alı koymak (oruç) hep bu tarz ahlaki fiillerdir. Platon'un eupthriyon dilemması da böyle çözülebilir. Allah özü gereği iyidir zaten ve bu ahlaki gerekçeleri vahiy ile bildirir. Kant'a dönersek böyle bir erdem ve mutluluğu akıl/zihin kendi rasyonalitesi içinde ihtiyar ettiği/istediği için Tanrı'nın varlığı elbette ki rasyoneldir.
