Alkol tiplerini kabaca
* etanol
* isopropanol ( en sık görülen zehirlenmeler)
* metanol
* etilan glikol olarak sınıflandırabiliriz.
Etanol: Alkollü içeceklerde, dezenfektanlarda, kolonyada, bazı gargaralarda, tıraş losyonlarında, parfümlerde ve ilaçlarda bulunur. Bir santral sinir sistemi depresanıdır. Vücut tarafından hızlı absorbe edilir, inhalasyon ve ciltten emilimi de mevcuttur. Çoğunlukla karaciğerde metabolize olur ve önce ethanal sonra da ethanoat'a dönüşür.
Bira: %4-7
Şarap: %10-20
Şampanya: % 10-13
Likör: % 20
Votka: %45
Rakı:%40-50
Kanyak: %40-50
Viski: %45-50 oranlarında ethanol içerir. Bir diğer değişle 15 mg etanol = 1 duble rakı = 1 kadeh şarap = 1 kutu biraya yaklaşık olarak denk gelir. Etanolün kandan temizlenme hızı ise ortalama saatte 15-20 mg/dL olmakla beraber alkoliklerde bu sayı saatte 25-35'e çıkabilir.
Kandaki alkol düzeyi 300 mg/dL ve üzeri değerleri bulduğunda koma, solunum depresyonu ve ölüm beklenmekteyken, kimi alkolik insanlarda gelişen tolerans sonucu 500 mg/dL değerinde bile ciddi bulgu ve semptomlar gözlenmeyebilir.
Peki nelerdir bu bulgu ve semptomlar? Bulantı, kusma, periferik vazodilatasyon (sıcak ve kızarık cilt, hipotansiyon, refleks taşikardi), hipoglisemi (kan şekerinin düşmesi), horizontal nistagmus...
Hasta takibinde sekonder travmalara ve beraberinde kokain kullanımına dikkat etmek gerekir. Kokainle beraber kullanımda kokaetilen oluşumu ölüm riskini kokain kullanımına göre 18 kat arttırır.
Etanol zehirlenmesiyle gelen hastada gözlem, eşlik eden yaralanma ve hastalıklara müdahale, hipoglisemi varsa iv yolla dekstroz ile müdahale edilebilir. hafif-orta zehirlenmelerde iv sıvı tedavisi gerekemz. SSS depresyonu varsa tiamin, nutrisyonel yetersizlik varsa Folat verilir. Mide yıkaması (hızlı emildiği için) ve aktif kömür (alkolleri bağlamadığı için) tedavisi ile yapılmaz
Metanol : Renksiz kokusuz ve acı bir alkoldür. Sindirim sisteminden çok hızlı bir şekilde absorbe olur, cilt veya solunum yoluyla da toksisite mümkündür. 12-24. saatlerde klinik tablo gelişmeye başlar. Özellikle sahte alkollü içecekler, kolonya, ispirto, araba camı yıkama sıvıları, boya sökücüler, parlatıcılarda bulunur.
Çoğunlukla karaciğerde metabolize olur. Metanol formaldehite (optik papillit, retinal ödem) dönüşür. Formaldehit ise formik asite (metabolik asidoz, körlük, oftalmik toksisite) ve sonrasında karbondioksit ve suya dönüşür.
20 mg/dL üzeri doz toksik dozdur, 100 mg/dl üzeri ise ölümcüldür. Radyolojik incelemelerde bilateral putaminal hemorajik nekroz, hemorajik pankreatit görülebilir.
Metanol zehirlenmesi ile gelen hastada inhalasyon (soluma) yoluyla alındıysa oksijen tedavisi, beta 2 agonist ilaçlar ve kortikosteroidler kullanılır. Göze bulaş halinde oda sıcaklığında su ile 15 dk yıkama yapılır. Deri yolu ile maruziyette ise sabun ve su ile yıkama yapılır. Bunların yanı sıra semptomatik destek tedavisi verilir. Asidoz varsa düzeltilir. Metanolün spesifik antidot (panzehir) tedavisi Etil Alkoldür. Yani sahte alkol zehirlenmesinde rakı içme muhabbeti buradan gelir. Bir diğer antidot ise fomepizole'dür. Fomepizole tüm alkollerin antidotudur. ayrıca alkoliklerde folat eksikliği olduğundan folik asit tedavisi başlanır. ileri tedavi yöntemi ise hemodiyalizdir.
isopropil alkol : aromatik kokulu, yakıcı ve tatlı bir alkoldür. Aseton kokusu vardır. daha uzun süreli SSS depresyonu yapar. Sahte alkollerde, mücevher temizleyiciler, cilalar, saç ürünleri, deterjanlar...da bulunur. Çoğunlukla karaciğerde metabolize olup asetona dönüşür. Laboratuvar incelemelerinde ketonemi, ketonüri, metabolik asidoz görülebilir.
etilen glikol : renksiz, kokusuz, tatlıdır. kendisi toksik değildir. Antifriz, koruyucu ajanlar, kozmetik ürünler ve deterjanlarda bulunur. Metabolik asidoz, hiperventilasyon (hızlı soluk alıp verme) tablosuna neden olabilir. Metabolizmasının son ürünü oxalat, glisin, alfa hidroksi beta ketoadipat'tır. Kalsiyum ve oxalat birleşimi ile idrarda kalsiyum oxalat kristalleri görülebilir. Dokulara çöken kalsiyum oksalat hipokalsemi, tetani, EKG değişiklikleri, böbrek yetmezliği, kranial sinir (kafa sinirleri) tutulumuna neden olabilir.
