sözlük yazarlarının söylemek istedikleri

az önce yine aylar sonra ilk kez sözlüğe girdim. zaten laptopu açıp yukarıda yer işaretlerinde görmedikçe aklıma bile gelmiyor böyle bir platformun varlığı, onu da çok nadir yapıyorum. hatta ne yalan söyleyeyim, 2015'ten beri doğru düzgün girdiğim söylenemez buraya. bir tane arkadaş edindim, ortalama aynı vakitlerde ikimiz de terk ettik bu ortamı sonra. konu tam bu değil ama. çok ilginç bir döngü yaşadım, onu anlatmak istiyorum.

sol frame dikkatimi bile çekmedi çünkü çerçöp arasından düzgün bir şey çekmeye çalışmakla uğraşamazdım. gelişmeler yanıyordu, girdim baktım, 2019'un enleri listesi yayınlanmış bir süre önce. bakayım neler olmuş dedim, enler listesinde ağustos aylarından kalma moonlight sonata'nın bir entrysi vardı. neler neler olmuş da ruhum duymamış. birçok yetkili görevini bırakmış, bir sürü isyanlar falan yaşanmış. bir şey değişmemiş gördüğüm kadarıyla, bir beklenti sahibi olmayı da 2014 civarı bırakmıştım.

ekşi sözlük bahsi geçmiş birkaç kez, ssg'nin görevi kanzuk'a devretmesi falan gibi bir şeyler söylenmiş. merak ettim, orada neler yaşandığına bakmak istedim. bir kez yazar olayım demiştim orada yıllardan 2012 falandı, çok çabuk vazgeçmiştim. burası kadar samimi gelmemişti. neyse işte, girdim baktım pek bir bilgi bulamadım konu hakkında ama sol frame'de onlar da "sözlüğün bu hale gelmesi"nden şikayetçilerdi. içim sıkıldı, buraya geri döndüm.

buranın instela'ya dönmesinden bahsedilmişti, merak ettim oranın ne halde olduğunu. yıllardır ismini duyarım ama taş çatlasa iki üç kere girmişimdir. oraya girdiğimde de sol frame'de itü sözlüğün bu hale düşme sebebi diye bir başlık gördüm. geri kalan başlıklar ilgimi çekmediği için "aaa itü sözlük vardı, değil mi?" diyerek oraya da bir gireyim dedim. google'a itü sözlük yazdım, instela ve başka sözlüklerden sonuçlar çıktı. kapandı sandım ilk önce ama bu başlığın varlığı aksini iddia ediyordu. çok geç fark ettim instela ve itü sözlüğün aynı şey olduğunu. isim değişikliğinin ne zaman yapıldığını bile bilmiyorum. üzüldüm biraz, bir zamanlar orada da bir hesabım vardı ama çok kısa süreli kalmıştım.

sonra kafamda can çekişen bir nöron ölmeden hemen önce "bardak sözlük" diye fısıldayıp son nefesini verdi. bir de oraya bakayım dedim, hiçbir zaman çok popüler olmamıştı zaten, geyik muhabbeti olarak kurulmuş olma ihtimali çok yüksekti. bir zamanlar "ohoo ulu çok bozdu hadi bardak sözlüğe geçelim" diye bir geyik muhabbeti dönmüştü, bazılarımız ismi komik ve rastgele bulduğumuz için gerçekten girip bir hesap açmıştık. ölmüş orası da. kapanmış tamamen.

bununla ne anlatmaya çalıştığımı tam olarak ben de bilmiyorum. ben yedinci nesil bir yazarım ama ben girdiğimde de sözlük formatının anası hakkında hoş olmayan laflar edilirdi, ben genel anlamda ayrıldıktan sonra da pek bir şey değişmedi. tarih her platformda ve her koşulda kendini tekrar etmiş ve etmeye devam edecek sanırım. şikayet falan da etmiyorum. açık ve net şekilde sözlüğün kalitesi düştü ben 2010 yılında yazar olduğumdan beri ve düşmeye de devam edecek. sözlüğe giren ortalama insan sayısı düşmeye devam edecek. solda açılan başlık sayısı ve kalitesi düşmeye devam edecek. birkaç yıl sonra burası da unutulmuş bir platform olacak.

zaten benzer formatta birden fazla platform varsa bunlardan çoğu unutulacak demektir.
-facebook alanında en iyi, en güncel ve en popüler olduğu için hayatta kaldı. sonrasında gençler terk etti ancak bu olana kadar facebook hayatımızın pek çok noktasına sızmayı başarmıştı. myspace facebook'un yaygınlaşmasıyla öldü.
-google da aynı şekilde, diğer arama motorları sadece google'a ulaşmak için kullanılıyor çoğunlukla.
-twitter açıldığı zaman yeni ve ilginç bir formattı ve bu yüzden hayatta kaldı. klonları o kadar şanslı olamadı. google plus, facebook'un ezici öndeliğine dayanamadı, yeterince kök salamadı, başka google platformlarına entegre olup öldü.
-instagram da twitter'ın en büyük eksiklerinden biri olan görselliği kullandığı için twitter yanında yükselmeye devam etti. buna benzer çok az sosyal medya uygulamasının ismini hatırlıyoruz ama.
-reddit hem forum hem sözlük hem sosyal medya platformlarının genel özelliklerini güzel bir ortalamayla yapıp başlıklar halinde sunabildiği için hala en başta ama benzer bir platform varsa ismi bile duyulmamış demektir.
-youtube'un bir sürü rakibi arasından öne çıkabilmesinin tek sebebi art arda yapılan geliştirmeler ve insanlara içerik yükleyerek para kazanma imkanı sunmaya başlamasıydı.

demeye çalıştığım, ekşi sözlük bu kadar bilindik bir platformken uludağ, instela, inci, bardak ve benzeri nice klon platformun şu zamana kadar hatırlanması bile bir mucize. bunları yöneten adamlar farklı ülkelerde doğmuş olsalardı facebook ya da google zaten bunları çoktan satın almıştı. ama kendileri idare etmeye çalıştılar, kendi özel yaşamları ve diğer istekleri bunun önüne geçti, zaman içinde sıkıldılar ve farklı alanlara yöneldiler. sözlükler de çoğunlukla başı boş kalmış oldu. zamana ayak uyduramadılar, yenilikler yapamadılar, gerilemeye başladılar ve hızla artan yazar sayısının yanında yetersiz kaldılar.

bu tip platformların hayatta kalabilmesi için birkaç şart var ve bunlar birbirleriyle bağlantılı ilerliyor.

1- farklı bir format: yaptığını yapan daha popüler oluşumlar varsa rekabet yükselmeni engelleyecektir.
2- teknolojide güncel kalmak: yaptığın şeyin daha iyisini ve daha fazlasını yapan benzer bir platform varsa ve sen onları çabucak yakalayıp önlerine geçemezsen ölmeye mahkumsundur.
3- kullanıcıya para kazanma imkanı sunmak: sponsorluklar, reklam anlaşmaları, platformun kendisinden alınan bir ücret; hem yeni kullanıcıları daha fazla kaliteli içerik yaratmak için cezbedecek, hem de geri dönüt olarak teknolojiye yatırım yapmak için platforma da gelir sağlayacaktır.
4- kaliteli kullanıcı kitlesi: trollün bile kalitelisi var. zamanında bunlar çoğunluktaydı ama sonradan her türlü saçmalığı yapmak trolllük sayılmaya başlandı ve trollüğün bile adı kirletildi. troll parodiydi eskiden. bir personaydı. şimdi formatı delip geçen herkes troll ve herkes formatı delip geçiyor.
5- moderasyon: tüm bu mekanizmaları birbiriyle uyumlu tutmak için kurulan bir polis teşkilatı. ama diğer mekanizmalar yürümeyince onlar da insan oldukları için sıkılıp işten kaytarmaya başlıyorlar.

bunları bir ülke gibi düşünürsek; format anayasadır. insanları bir çatı altında toplayan düşünce sistemidir. teknoloji reformlardır, yaşanılan çağdır. para kazanma ihtimali ekonomidir. kullanıcı kitlesi halktır, moderasyon da polis asker ve jandarmadır. halkın bir parçasının halkı hizada tutmasıdır. herhangi birinin çökmesi geri kalanının da çökmesine sebebiyet verecektir. ki gördüğünüz gibi veriyor da. sadece şanslıyız, yavaş çöküyoruz.

güzel günler geçirdik seninle, sayın sözlük. çok insan tanıdım, çok arkadaş edindim, sayısız trollün yükselip düşmesine şahit oldum. ortam sekmesindeki tayfanın inanılmaz kalitesini, sonra tek tek gitmelerini izledim. gammazlığın moderasyon tarafından bahşedilen bir yetki olduğu dönemlerde gammaz oldum, bir süre çok çalıştım, çok kısa sürdü. 12 yaşımda yazar oldum, kendini çok zeki zanneden bir çocuktum ve şimdi bakınca utanıyorum ama silmiyorum o yazdıklarımı çünkü o dönem bile öyle bir dönemdi ki ben ortalama üstü bir yazardım. şimdi 22 yaşımdayım, pek bir şey değişmedi aslında. şikayet etmiyorum çünkü hep gidişattan şikayet ettik ve hep etmeye devam edeceğiz. değişen tek şey baz aldığımız "eskiden"in de giderek daha kötü olması olacak.

yine ayda yılda bir ziyaretinize gelirim aklıma düştükçe. geçmiş sevgililer günün kutlu olsun sözlük.