kolaylaştırıcı, kapsayıcı ancak iyi niyetli olduğunu düşünmediğim, zaten reddedeni de kabul edeni kadar mevcut bir tabir.
franz kafka'nın ölümü sonrasında prag ve diğer avrupa şehirleri entelektüellerinin kafka'nın üzerine yamamaya çalıştığı, grotesque kelimesini çağrıştırdığı gibi zaten yapay anlamı içerisinde bunu da barındıran sıfat. kafkaesk sadece yazını değil karmaşık, karanlık durumları betimlemede de kullanır hale geldi. ancak bu kavramların tümü, ilk insandan, ilk korkudan, ilk gözyaşından, ilk saklanıştan beri yerinde durduğundan, "pre-kafkaesk" diyebileceğimiz kavramlar olduğu için işlevsiz bir etiket olmaktan öteye gidemiyor.
kafka kendisinin de belirttiği gibi yapıtlarını yönlendirecek derecede keskin bir dünya görüşüne yahut yapıtlarına yansıttığı bir felsefeye sahip değildi, olmak istememesindendir sanırım bu da. ancak bunu isimlendirmeden duramayanlar ki kimi edebiyatçılar bunları kafka'nın en büyük korkusu olan babasının mesleğine de atıfta bulunarak modernizmin domuz kasapları diye tanımlar, kafka'nın öykülerindeki o getto karanlığını, karamsarlığı ve çiğ bilinçaltının korkutucu halini illa da sıfat olarak kullanma gereği görmüşlerdir.
kafka genelde öykülerinde başrol karakterinin acizce ve vahşice ölümünü yazmış, küçülüp küçülüp kaybolmak istemiştir. ancak şimdinin "hayat çok kötü" akımından değil gerçek bir korku, endişe, gizem, samimiyet ve karamsarlıktan bahsettiğimiz için, kafkaesk diye uydurulan bu sıfat da tüm bunları tanımlamada kullanılır. ceza sömürgesinde'deki vahşi ama mağrur ölüm, oradaki çözümsüzlük ve kabulleniş, dava'daki umutsuzluk ve kaderine müdahele edememe, dönüşüm'deki son ve uzaklaşma, in'deki karanlık öğeler ve korku hepsi kafka'nın yazdığından fazlasıdır, hissettiğidir, çoğu zaman da eksikliğidir. kafka bir gün yapıtlarından, atmosferinden bir sıfat çıkarılacağını öngörseydi acaba bundan ne kadar çekinip korkacaktı bilmek isterdim. bu terimden çekinme sebebim de tam olarak bu.
milena jesenska'ya yazdığı mektuplarda dahi yazdıkları ile kendisinin ne kadar aynı olduğunu kanıtlarken bu adamcağızı türlü hokkabazlıkla kalıplaştırmak niyedir bilinmez. kafka insanlığa farklı şekillerde tasvirlere ihtiyaç duyulmasına sebep olacak yeni kavramlar katmamış aksine insanlığın özündeki, en bilindik duyguları yalınlıkla ve dürüstlükle sunmuştur. kafkaesk kelimesinin içini dolduracak kadar kafkaesk eserlere/durumlara denk gelmemiş olmamız da bundandır.
