geçmişinde sadece osmanlı ile değil karamanoğlu, ramazanoğlu ve memlükler ile de olumlu olumsuz pek çok ilişki içine girmiş, bazen aynı safta durmuş, kimi zaman karşılıklı savaşmış ve pek çok kez galip gelebilmiş olan türk boyu.
ilk olarak karamanlılar ile komşu olmaları ile başta ufak bir husumet yaşamışlardır.
''Varsaklar ve Ramazanlılar 14. yüzyılın ikinci yarısında Memlûklerin Halep naipliğine tabi olarak hareket etmekteydiler[lxx]. Bu esnada Toros silsilesinde Bolkar Dağı'na kadar ilerleyen başka bir Türkmen beyliği de (Karamanlılar) yine yanlarında başka bir Varsak grubu olduğu halde batı ve kuzey-batı tarafından Ermenileri sıkıştırmaya başlamışlardı. Karamanlılar, Ermenek, Mut ve Silifke'yi ele geçirdikten sonra Bolkar Dağı'na kadar ilerleyerek buradaki Varsaklarla önceleri hasmane münasebetlere girişmişler[lxxi] ise de, daha sonraları kendi taraflarına çekmeye muvaffak olmuşlardır. Bu dönemde Varsakların başında Yahşi Bey bulunuyordu[lxxii].''
daha sonra aynı karamanlılara osmanlı ile mücadelesinde destek vermiş ve tarsus'un fethinde başrol oynamışlardır.
''Nitekim, Varsaklar, 1378 ve 1397 tarihlerinde Karamanlılar ile Osmanlılar arasında yapılan savaşlarda Karaman ordusunda yer aldıkları gibi[lxxix], Karamanlı Mehmed Bey'in 1400'lü yılların başında Tarsus'u Ramazanlılardan almasında[lxxx] da etkin rol oynadılar. Ancak, Ramazanlı Ahmed Bey'in Mart 1415'de Tarsus ve civarını tekrar ele geçirmesi üzerine bir çok Varsak aşireti Ramazan hakimiyetine girdi[lxxxi].''
Sultan Baybars döneminde Memlükler ile ilişkiler ve Kara isa Bey ile Varsakların Memlüklere tabi olması.
''Karamanlı ibrahim Bey devrinde bir kısım Varsak aşireti Memlük tarafına geçmiştir. Nitekim, 12 Aralık 1427'de Varsak beylerinden Kara isa, 40 kişilik nökeri ile Mısır'a giderek Sultan Baybars'a itaatlerini ve bağlılıklarını bildirdi. ''
Memlüklerin Varsaklar'a verdiği değeri Kara isa Bey'in oğlu Musa Bey'e emir ünvanı vererek göstermesi ve Musa Bey'in ilerleyen zamanlarda isyancı Halep valisi Tağrı Birmiş'i desteklemesi ile Memlüklere isyan etmiş olması. Sonucunda Memlüklerin isyanı bastırmak için yolladığı ordu komutanları ile Musa Bey'in ölümü ancak savaş alanında Varsak zaferi.
''Bu başlangıç ve ziyaret Memlükler nazarında Varsakların değerini ve itibarını artırmıştır. Nitekim Barbays, verdiği itibarı göstermek için Varsak beylerinden Kara isa oğlu Musa Bey'e emirlik rütbesi verdi. Musa Bey, Baybars'tan sonra Memlük tahtına oturan Sultan Çakmak'a karşı isyan eden Halep valisi Tağrı-Birmiş'i destekledi. Tağrı-Birmiş isyanının bastırılmasından sonra Mısır'a giden Ramazanlı Eylük'ün tavsiyesi ve telkinleri ile Sultan Çakmak, Musa Bey üzerine asker sevk etti. 1439'da Emir Eylük ve Emir Hoşgeldi ed-Dividdar komutasındaki bu kuvvet ile Musa Bey arasında yapılan savaşta, her üç komutan da öldürüldü. Komutanları ölmekle birlikte savaştan galip ayrılan taraf Varsaklar oldu[lxxxiv].''
Daha sonra yeniden Karamanoğlu-Varsak yakınlaşması vuku buldu.
Osmanlı-Karaman mücadelesinde Karamanlıları destekleyen Varsaklar için Kemalpaşazâde ibn-i Kemal "Varsak-ı pür-nifak ve bed-fiâl" (Yaptığı işler kötü ve nifak dolu Varsak) sözlerini sarf etmiştir.
1397 yılında yapılan akçay savaşı'nda karamanoğlu ordusunun önemli bir bölümünü varsaklar oluşturmuş, yenilgi üzerine karamanoğlu beyliği'ne destek vermek yerine bir süre yurtlarına çekilmişlerdir.
ta ki karamanlıların kasım bey ile yeniden varsakların desteğini almasına kadar.
karamanoğlu beyliği ve takribinde ramazanoğlu'nun tarihin tozlu sayfalarına karışması ile birlikte bu kez varsaklar tek başlarına 1660'larda osmanlı'ya karşı gelmişler ve 1700'den 1865'lere değin yurtları olan kozan sancağı yöresinin kontrolünü ellerinde tutmuşlardır. (bkz: kozanoğlu) (bkz: dadaloğlu) (bkz: fırka i ıslahiye)
anadolu'dan öncesine gitmek gerekirse gazneli devleti'nin kurucusu sebük tegin barshan boyundan kabul edilmektedir.
türkçe'deki v-b harflerinin değişimi ve barshan boyunun başka bir ardılı iddiası olmaması sebük tegin'in boyu olan barshan-barsah'ların varsak olduğu tezini güçlendirmektedir. bu teze göre gazneliler devleti varsak menşeili bir devlettir.
