büyük saka-iskit hakanı. türk edebiyat tarihinin en gizemli kahramanı.
göktürkler, uygurlar ve karahanlılar onun soyundan geldiklerini ileri sürmüşlerdir.
iranlı firdevsi de onun turan hükümdarı afrasiyab olduğunu savunmuştur.
yusuf has hacip, kutadgu bilig adlı yapıtında onun türk olduğunu ve asıl adının tunga alp er olduğunu yazar. divan-ı lügat-it türk'te de onun destanından bir parça vardır. alp er tunga destanı türklerle iranlılar arasındaki savaşları, türklerin kahramanlıklarını anlatır. bundan ötürü iranlılar ona kötülük tanrılarından birinin adını vermişlerdir.
kutadgu bilig'den:
''Bu Türk beğlerinde adı belgülüg
Tunga Al Er irdi kutı belgülüg
Bedük bilgi birle öküş erdemi
Biliglig ukuşlug budun ködremi
Tajikler ayur ânı Afrâsyâb
Bu Afrâsyâb tutdı iller talab
Tajikler bitimiş bitigde mum
Bitigde yok erse kim ukgay ânı?''
günümüz türkçesi ile:
(Bu Türk beğleri içinde adı belli, kut’u belli Alp Er Tunga, büyük ve erdemli bir hükümdardır. Çok bilgili, meziyetli bir büyüktür. Tajikler (iranlılar) ona Afrâsyâb diyorlar. Bu Afrâsyâb, baskın ve yağmalarla illeri (dünyayı) tuttu. Tajikler bunu kitapta yazmışlar. Kitapta yok olsaydı bunu kim anlardı?)
