enver paşa

ulan sarıkamış'ta gazi olan benim büyük dedem; millet sıcak yatağından bu büyük komutana sallıyor. hayret ki ne hayret.

enver paşa ile atatürk bir madalyonun iki yüzüdür. ikisi de türkçü, ikisi de ilerici ve aydın kimselerdir. ikisinin de ülküleri aynıdır. ama şu bir gerçektir ki atatürk ne kadar pragmatistse enver paşa da o kadar idealisttir. hâliyle atatürk başarılı, enver paşa başarısız sayılmıştır çünkü enver paşa, hannibal gibi dağları geçmek istemiştir ve sonu da neredeyse hannibal gibi olmuştur. bu onu başarısız yapar mı? eh, sanırım. gelgelelim şu da yadsınamaz bir gerçektir ki enver paşa, hayâlperestliğinin ceremesini çekmeyip de meyvesini alabilseydi bugün türkiye; doğu türkistan'ın doğu sınırından başlar, arnavutluk'ta biterdi. olmadı; o da kaçmak yerine, rus mitralyözüyle intihar etti.

istisnasız yaptığı her şeyi, türk milleti için yapmış; o'nun için de canını vermiştir. başarısızlığı yüzünden, hayâlperestliği yüzünden eleştirilebilir ama saygısızlık edilemez. saygısızlık eden hayvandır.