1946 yılı Mahabad Kürt Cumhuriyeti nin kuruluş yılıdır. Bölge, iran Şahlığının yönetimindedir. iran Şahı Pehlevi emperyalizmin yıllarca üzerinde oyun oynadığı halklardan Kürtlerin bu girişimlerine karşı her zaman en sert şekilde cevap vermiş ve böylesi oluşumlara ülkesi sınırları dâhilinde hiçbir zaman izin vermeyeceğini açıkça ilan etmiştir. Yalnız, 1941 yılında ingiliz ve Rusların iran a müdahaleleri üzerine, Pehlevi nin iktidarı son bulur ve bu sefer yeni bir süreç başlar.
Bu son durum, bölgede üç ayrı konumlanmaya yol açtı. Urmiye kenti civarında Sovyet hâkimiyeti Hanekin-Kirmanşah yolunun kuzeyinde ingilizler Bu iki bölge arasında iran ın kontrolünde ama Kürt gruplarınca sürekli ayaklanma çıkarılan bölge Mahabad bölgesinin önde isimlerinden Gazi (Kadı) Muhammed, Komala nın üyeliğine kabul edilir. Kadı ailesi bölgenin önde Kürt aşiretlerindendir. Gazi Muhammed, Farsça, Türkçe, ingilizce ve Rusça yı bildiğinden dış güçlerle de çok rahat diyalog kurabilmekte, destek alabilmektedir. Süreç içerisinde, Gazi Muhammed, Komala nın liderliğini eline alır ve Kürdistan Demokrat Partisi ni kurar. Partinin kuruluşunda aldığı bazı kararlar şunlardır: iran daki Kürt halkı, mevcut iran yönetimine tabi olmadan yerel yönetim serbestliğine sahip olmalı; iç ve dış işlerinde serbest olmalı; kurulacak bu yeni devlette yani Kürdistan da ayrı bir anayasa kabul edilmeli Çok geçmeden, 24 Ocak 1946 yılında, Mahabad Kenti nde Mahabad Kürt Cumhuriyeti ilan edilir. On üç üyeli Bakanlar Kurulu oluşturulur ve Gazi Muhammed Cumhurbaşkanı seçilir.
Tarihte bir ilk olma özelliğini taşıyan Kürt Cumhuriyeti nin Başbakan ve Bakanlar Kurulu Başkanı Şeyh Hacı Babadır. Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Savaş Bakanı Seyfi Gazi (Gazi Muhammed in amcası oğlu), Eğitim Bakanı Menaf Kerimi, Sağlık Bakanı S. Muhammed Eyyuban, Dış işleri Bakanı A. ilhanizade, Ulaştırma Bakanı ismail ilhanizade, Ekonomi Bakanı Mirza Ahmet ilahi, Tarım Bakanı Mahmud Walizade, Ticaret Bakanı H. Mustafa Dawudi, iç işleri Bakanı Mirza Gani Husrevi; Adalet Bakanı M. Huseyin Mecdi; Çalışma Bakanı Halil Husrevi; Haberleşme Bakanı Kerim Ahmediyan
Mart ayında dünyaya duyurulan Kürt Cumhuriyeti, Uşnu, Miandoap, Serdest, Bane, Sagiz, Senendeç şehirlerini kendi sınırlarına dâhil ederken, Mahabad ı başkent ilan eder. Cumhuriyetin resmi dili Kürtçedir. ilköğretim için yasalar çıkarılır, Kürtçe ders kitapları bastırılır. Kürt devletinin günlük ve aylık resmi yayın organı Kürdistan yayınlanmaya başlar. Havar, Hilale (kadın dergisi), Agir, Gelaweş, Nıştiman dergileri yayınlanır. Kürt Cumhuriyetinin milli marşı ey RaGip tir. Halktan düzenli vergiler alınmaya başlanır. Günlük 16.00 dan 22.00 a kadar radyo yayını yapılmaya başlanır. Radyo vericisi ve matbaa makinesi SSCB tarafından sağlanmıştır. Yoksul ailelerin çocuklarına eğitim, ders kitapları, yiyecek ve gıda yardımı yapılır.
Bu arada Kürt Cumhuriyeti, Azerbaycan ile sorunlar yaşar. Kürtlerin Azeri topraklarını ve nüfusunu kendi topraklarına katmak istemesi bunun başlıca sebeplerindendir. 3 Mayıs 1946 yılında, Kürt Cumhuriyeti Tebriz de Azerbaycan ile anlaşma imzalamak zorunda kalır. Bu anlaşmalara göre, karşılıklı konsolosluklar açılacak, gerekli durumlarda askeri anlaşmalar yapılacak, dostluğu bozacak kim olursa olsun, iki ülke tarafından cezalandırılacaktır. Ancak Mahabad Kürt Cumhuriyeti nin Azeri topraklarını sürekli taciz etmesi ve Azerbaycan sınırları içinde bazı karışıklıklara sebebiyet vermesi üzerine mevcut anlaşmalar ve barış ortamı rafa kaldırılır. Diğer taraftan iran, Mahabad Kürtlerinin bu oluşumu ve bölgede neden oldukları karışıklıklardan rahatsızlık duymaktadır. Durum BM e de intikal etmiş, konu ingiltere, iran, Azerbaycan ve SSCB arasında yoğun bir diplomasi yaşanmasına yol açmıştır. 16 Kasım 1946 da Azerbaycan-iran bütünleşmesi sonunda bölge coğrafyası ve nüfusunu parçalamaya yönelik bu söz konusu oluşuma müdahale kararı verilir. Gazi Muhammed, durumun ciddiyetini geç anlar ve siyasi çabaları hâlihazırda tükettiğinden 5 Aralık 1946 da kendi savaş konseyini toplamak zorunda kalır; direniş kararı alınır. Yalnız bazı aşiretlerin bundan vazgeçmeleri üzerine direniş zayıflar; Gazi Muhammed ve cumhuriyeti başta dışarıdan gördüğü desteği bulamayınca kullanıldığını anlar ve yalnız başına kaldığını anlar, teslim olmak zorunda kalır. 17 Aralık 1946 yılında iran ordusunun Mahabad a girer; Gazi Muhammed vatan hainliğinden yargılanır; 31 Mart 1947 de idam edilir ve 11 aylık suni oluşum, Mahabad Kürt Devleti son bulur.
ingiltere yıllar sonra aynı senaryoları oynama gayreti içerisine girmiş, iran yönetiminden bugün de daha önce olduğu gibi gerekli yanıtı almıştır.
