yugoslavya' nın parçalanışıyla beraber ortaya çıkan 2 büyük çaplı savaştan biridir. hırvatistan' da da bosna benzeri büyük bir savaş olmuş, makedonya' da herhangi bir ciddi çatışma olmazken, slovenya bağımsızlığını ilan etmesinin ardından kısa bir süre yugoslavya federasyonu ( şimdiki sırbistan ve karadağ ülkeleri) tarafından bombalanmıştır.
hırvatistan ve bosna' da geniş ölçekli savaş olmasının 2 nedeni vardır. biri bu 2 ülkenin sırbistan' la kara bağlantısı olması ( karadağ' ın da var ama o zaman birleşiklerdi) diğer nedense bu 2 ülkede de belirgin sırp nüfusu olmasıydı. halen de yüzde 30 - 35 arası bir sırp nüfus bulunuyor bosna- hersek' te. ki savaş zamanı boşnak' la sırp nüfusu birbirine eşitti, yüzde 15 civarı da hırvat bulunuyordu. savaşın kanlı olmasının en büyük nedeni ise bu etnik grupların karışık bir düzende yaşamalarıdır. belirli sırp ve belirli boşnak şehirlerinin sayısı azdır. savaşın en kanlı olduğu yer, hem en büyük şehir olması hem de nüfusun en eşit dağıldığı yerlerden biri olması nedeniyle saraybosna' dır.
savaşa nato' nun dahil olması markale pazarı ' nda yaşanan olaylar sonucunda olmuştur. 1992 baharı' nda başlayan bosna savaşı' nda 1994 şubatı 'nda saraybosna' nın en büyük pazarı markalede patlama olmuş, patlama sonucunda 68 kişi hayatını kaybetmiştir. bu patlamayı bosna sırp ordusu' nun yaptığı söylenmiş, bosna sırpları' nın lideri radovan karadzic ise bunu komplo olarak nitelendirerek, nato' yu müdahaleye çağırmak için boşnakların kendi kendilerine yaptıklarını iddaa etmiştir. bu olay neticesinde nato ilk ültimatomu vermiş oldu.
94 kışından sonraki 95 yazında yine aynı pazarda 2. patlama meydana geldi ve bu kez 37 kişi hayatını kaybetti. bu olayın ardından nato güçleri bosna sırpları' nın çeşitli askeri hedeflerine atışlar yapmaya başlayarak savaşa direkt dahil oldu.
nato' nun savaşa direkt dahil olması bosna' dan önce hırvatistan' da vuku bulmuştu. 2. markale patlamasından 15- 20 gün önce yapılan fırtına harekatı ( operacija oluja) ile beraber hırvatistan' da yaşayan sırp' lar açıkça etnik temizliğe maruz kalmış, kaçan sivil konvoylar bile nato tarafından vurulmuştu.
zaten 5 temmuz' daki hırvatistan' daki açık sırp etnik temizliği, srebrenitsa katliamını doğuran nedenlerden biridir. hırvatistan' daki sırp' ların yok edilmesinin ardından 10 gün sonra bosna' daki sırp güçleri, boşnaklara soykırım yapmayı kafaya koymuşlardır.
neden srebrenitsa varken nato müdahale etmedi de markale pazarındaki 2. patlamayı bekledi diyenlere aslında cevap burda gizli. çünkü srebrenitsa, nato' nun hırvatistan' da yaptığı açık soykırımdan sonra olduğu için nato' ya anında müdahale imkanı vermemişti.
bu 2. patlama ardından sırbistan' daki( belgrad' da) çeşitli stratejik hedefler de dahil olmak üzere ağır bir nato bombardımanı oldu. bu bombardımanın ardından bosna hersek' in hırvatistan sınırındaki bölgelerinden çekilerek, bugünkü sırp cumhuriyeti bölgelerine gerilediler. dayton anlaşmasıyla beraber bosna' nın bugünkü 2 devlet- 3 etnisiteli yapısı kabul edilirken, yine nato bombalamalarının yapıldığı kosova da özerklik statüsü kazanarak yıllar sonra alacağı bağımsızlığın kapısını açmış oldu.
