--vikipedi--
tengricilik ya da göktanrı dini tüm türk ve moğol halklarının, şimdiki inanç sistemlerine katılmadan önceki inancıdır. tengri'ye ibadet etmenin yanında "animizm", "şamanizm", "totemizm" ve atalara ibadet etmek bu inancın ana hatlarını oluşturur. tengri, bugünkü türkçe'deki tanrı kelimesinin eski söyleniş şeklidir.
bu inanca göre gök'ün yüce ruhu tengri'ydi. insanlar kendilerini gök ata tengri, toprak ana ötüken ve insanları koruyan atalarının ruhları arasında güven içinde hissedip, onlara ve diğer doğa ruhlarına dua ederlerdi. büyük dağların, ağaçların ve bazı göllerin güçlü ruhları barındırdıklarına inanarak dualarını bu cisimlere yöneltirlerdi. göğün ve yeraltının 7 katı olduğuna, her katta çeşitli ruhların varolduğuna inanılırdı. insanlar doğaya, ruhlara ve diğer insanlara saygılı davranıp belli kurallara uyarak dünyalarını dengede tutmaları ile kişisel güçlerinin doruğuna varıp dışarıya yansıdığına inanırlardı. eğer bu denge, kötü ruhların saldırısı veya bir felaketten dolayı bozulursa, bir şamanın yardımı ya da tengri'ye verilen bir adak ile tekrar düzene sokulması gerektiğine inanılırdı.
bu inancın kalıntılarını bugün moğollarda "lamaizm"le birleşmiş şekilde, ve bazı hâlâ doğa'ya bağlı göçebe yaşam tarzı sürdüren türk halkları'nda, örneğin altay türkleri, tuva türkleri ve yakut türklerinde bulmak mümkündür. ama tengriciliği çoktan bırakmış halklarda da bu inancın birçok parçası, "islam", "hristiyanlık", "budizm", "musevilik" veya "taoizm" ile birlikte, batıl inanç ya da geleneksel kültür olarak hâlâ sürmektedir. örnek olarak, türkiye türkçesindeki "utançtan yedi kat yerin dibine girdim" deyimi gösterilebilir.
--alıntıdır--
