turgenyev'i yazar sinifina sokan eser. daha dogrusu dogru yerde dogru zamanda bulunmak dedikleri sey sanirim bu. basit, siradan bir oyku veya roman yazari olacakken, icinde bulundugu devrin insanina yasantisinin tam aksine olacak nihilizm ile cikmis, ve bu cikis cok sonuk, belki modern nihilist anlayisin topuguna bile yetisemeyecek olsa bile turgenyev'i buyutmustur o kadar.
oyle yazildigi gibi nihilizm'in manifestosu olacak duzeyde bir eser falan degildir. cok kaba, basit ve yontulmamis, felsefi temelden yoksun bir nihilizm anlayisini, muhafazakar ve geleneklerine bagli rus halkina recete gibi sunar ama kendi bile belki tam ianamadigindan tutar kahramanini oldurur. bazarov'u konusturan turgenyev, konusmalarin arasina zorlama nihilizm sikistirmalari yaptikca okuyucu o yuzeysel ve islenmemis felsefeye odaklanmaktansa bahsedilen hatunlarin, ozellikle odintsova ve katya'nin tasvirlerini zihninde canlandirmayi daha cok tercih eder.
belki bir nihilizm manifestosu degildir ama kusak catismalarini gostermesi acisindan okunabilecek bir eserdir. ama o kusak catismasini arkadiy uzerinden okumak, kuru nihilist bazarov uzerinden okumaktan daha zevklidir. bu arada pavel petrovic'in birey devlet ve toplum iliskilerini irdeleyen yaklasimini da unutmamak lazim...
