kimisinin islam aleminde bilimin gerilemesine sebep olanlar arasında görmediği alimdir. iddia sahiplerinin görüşlerinin tutarsızlığını anlamak için "nedenlerin izahı" diye gösterdikleri makalenin başlığına bakmak yeterlidir:
başlıkta ne deniyor? "XVI. Yüzyıldan Sonra islâm Biliminin Gerilemesinin Arkasındaki Faktörler"!... yahu bir kere tarihi ve tanımı yanlış koyan bir kişinin makalesinin ne değeri olabilir? tanım yanlıştır, zira "islam bilimi", "hıristiyan bilimi" diye bir şey olmaz... "islam aleminde bilimin gerilemesi" denirse bir mantığı olur. tarih yanlıştır, zira islam aleminde bilim 16. yy.'da değil, tam olarak gazali'nin yaşadığı 12. yy'da gerilemeye (daha doğrusu gelişmesinin yavaşlamasına) başlamıştır.
zaten makale okunursa tutarsızlığı kolayca görülür. makalede islam aleminde bilimin gelişmesinin yavaşlamasına (yanlış olacak ama ben de gerileme diyeyim bundan sonra) sebep olarak gösterilen olayların en önemlileri 12. ve 13. yy'larda yaşanmıştır. durum böyleyken gerilemenin başlangıcını söz konusu olayların etkilerinin yok olduğu 16. yy'a koymanın manası nedir?
sayılan onca felaket tek başına gerileme nedeni olarak sunuluyor!.. en az onlar kadar önemli olan yan faktörler hiç dikkate alınmıyor!.. ne var ki, yazarının iddiasına göre, gerileme, sebep olarak gösterilen olayların yaşandığı tarihlerde değil, 16. yy'da başlıyor!.. ne iş? madem sebep tek başına o olaylarsa gerileme nasıl o zaman değil de 16. yy'da başlasın? 16. yy'da daha önce yaşanmamış ne yaşandı da onca felakete rağmen daha önce sözde idare eder durumda olan bilim (islam aleminde) duraksamaya başladı?
bu arada bilimin sözde ayakta kaldığı 13-16. yy'llar arasında hangi müslüman alimleri hangi önemli eserleri kaleme aldılar? ibn'i haldun'un mukaddimesi, ali kuşçu'nun, piri reis'in çalışmaları gibi bir kaç istisnai örnek dışında ne örnek verilebilir? molla fenari, ibn'i kemal, taftazani!... yahu bunların hiçbiri pozitif bilimler alanında yazmamış veya ortaya pozitif bilimlere yol açıcı bir felsefi görüş koymamıştır.
açıkça görülüyor ki iddia sahipleri, islam aleminde iblimin gerilemesini, osmanlı'nın ciddi yenilgiler almaya başladığı bir döneme konumlandırma cehaletini gösteriyorlar. oysa geçmişte bilim bugünkünden çok daha yavaş ilerliyor, etkisi askeri alanda daha geç görülüyordu. yani birilerinin kısa süre içinde atom bombasını bulup ikinci dünya savaşını bitirmesi gibi bir örneğin yaşanması olanaksızdı. durum böyle olduğu için, batılılardan teknoloji transferi de yapan osmanlılar 16. yy'a kadar bir çok yan faktöründe etkisiyle genellikle zafer kazanmayı başardılar. bunu "osmanlı'da bilim vardı" diye yorumlamak cehalettir. islam aleminde bilim osmanlı'dan önce ölmüştü zaten ve osmanlı döneminde de diriltilemedi.
gerçek şu ki hıristiyan aleminde bilim, haçlı seferlerinden hemen sonra yükselmeye başladı. etkilerini büyük keşifler ve zaferler olarak göstermesi ise 16.yy'ı buldu. aradaki dönemde islam aleminde bilim çoktan ölmüştü ve söz konusu ölümün sebeplerinden biri de gazali ve ibn'i teymiyye gibi kişilerdi.
